We weten allemaal dat het Jodendom een groot onderwerp is dus heb ik mezelf gevraagd waar ik het over wil houden van het Jodendom. Ik heb uiteindelijk een hoofdvraag bedacht: Wat is er anders aan het dagelijks leven van een jood in vergelijking met die van ons? Dit leek mij wel een goed onderwerp om te beginnen omdat ik heel weinig van het jodendom weet dus hoe leven ze? Wat geloven ze nou precies? Doen ze andere dingen dan ons? Als je het over het jodendom hebt met mij dan denk ik al snel aan de 2e wereldoorlog, ik denk iedereen wel. Iedereen weet dat Joden in de 2e wereldoorlog het doelwit waren van Hitler en dat er dus heel veel gedood werden of een ritje met de trein kregen voor een ‘vakantie’. Die vakantie was natuurlijk gewoon een strafkamp van Hitler. Maarja ik heb ook wat deelvragen gemaakt:
– Waar komen joden vandaan en wat is hun verleden?
– Wat is een synagoge?
– Wat is de Thora?
– Welke feesten horen bij het jodendom?
– Hoe leven joden?
Ik vond het een goed idee om gewoon te beginnen van de geschiedenis van het Jodendom we weten dat jezus christus een jood was maar is god dan ook een jood? Wie weet… Stiekem was God eigenlijk de koning van de joden en niet jezus want als jezus een zoon is van god en jezus is joods is het dan ook niet zo dat god een jood is? Ik heb ook een deel vraag gemaakt over wat een synagoge is. Iedereen weet dat het iets van het jodendom is maar wat is het nou precies? En wat word er in gedaan? Ik wil het ook houden over de Thora over wat er precies in staat en wat het nou eigenlijk is voor de joden. Ook wilde ik weten welke grote feesten er nou precies zijn en of ze dezelfde feesten hebben als wij. En hoe vieren ze die. Oftewel hoe leven joden in een week. Bidden ze? Slapen ze? Eten ze? Moeten ze naar de wc? Kijken ze tv? Maken ze elke dag een speech over Hitler? Ik ga dat allemaal onderzoeken in mijn werkstuk. Mijn verwachtingen zijn dat ze grotendeels hetzelfde leven alleen anders denken over dingen zoals andere godsdiensten en de 2e wereldoorlog. Waarschijnlijk hebben ze ook andere feesten dan ons en die vieren ze dan denk ik anders dan niet gelovigen en christenen. Ik heb ook geen idee hoe vaak ze naar de synagoge gaan en wat ze daar doen, en eerlijk gezegd hoefde ik dat eigenlijk ook nog niet te weten omdat ik vrij weinig met het Jodendom te maken heb. Heel mijn familie is christen of niet gelovig ik ben zelf ook niet gelovig en zou het eigenlijk ook niet willen omdat ik denk dat mensen zo graag een verklaring voor dingen willen hebben dat ze van alles gaan geloven vandaar dat er ook zoveel soorten godsdienste zijn. Vroeger had je bij de Grieken een god voor alle verschijnselen die er zijn zoals Zeus die de oppergod was en die het weer kon beïnvloeden, Poseidon die koning was van de zee en die dus de golven maakten, Hades die de koning was van de onderwereld mensen wouden zo graag geloven dat je ergens naartoe ging als je dood gaat dat zo de hemel hel en onderwereld zijn ontstaan. Later waren voor bijna alle verschijnselen wetenschappelijke oplossingen bedacht bijvoorbeeld dat de zee wordt beïnvloedt door de wind en de maan. Alleen de dood is nog geen oplossing voor. Waar ga je heen als je dood bent? Bestaat er wel een hel en hemel, of is er helemaal niks meer? Maar laten we naar de eerste deelvraag gaan:
Het verleden
Ik heb wat dingen opgezocht en kwam erachter dat de Joden af stammen van volksstammen die 4000 jaar gelden leefden in het Midden-Oosten. Vroeger leefden alle joden bij elkaar als 1 stam, maar nu 4000 jaar later zijn ze verspreid over de hele wereld zoals in Israël. Een ding is altijd hetzelfde gebleven: hun geloof. In hun geloof, het jodendom, spreken de mensen naast de taal van het land waar ze in wonen ook nog Hebreeuws. Hebreeuws is de taal van de oorspronkelijke stam. De manier waarop joden leven halen ze allemaal uit dezelfde heilig boeken. Ook het bidden doen ze zo veel mogelijk hetzelfde. Ze proberen dus zo veel mogelijk op elkaar te lijken over de hele wereld.
Achter het jodendom schijnt een hele grote geschiedenis te schuilen:
Volgens de bijbel van de joden was Abraham de eerste Jood. Toen hij en zijn vrouw Sara oud waren, hoorde hij een stem. Die stem gaf hem de opdracht om Mesopotamië te verlaten en op weg te gaan naar een land dat later nog aan hem zou worden laten zien. Dat land was Israël. Maar niemand weet waar die stem vandaan kwam dus als hij zou liegen dan zou het hele jodendom een leugen zijn dat is toch best wel vreemd vind ik. De stem maakte samen met hem een overeenkomst: als Abraham de stem als die van God zou opvatten, zouden Abrahams nakomelingen een groot volk worden. Abraham stemde toe en wat God beloofd had, kwam op een manier uit dat ongeloofwaardig is, precies zoals god zei… Toen de jaren voorbij gingen namen de Israëlieten de God van Abraham als enige god aan. Ook beschouwden ze Abraham als vader van hun volk en hun geloof. Door een hongersnood werd de kleinzoon van Abraham gedwongen om Israël uit te gaan en naar Egypte te vertrekken maar ik kan niet vinden waarom dat zo is. In Egypte dwong de farao de Israëlieten als slaven te werken. Nadat ze heel veel jaren hadden geleden vergaten de Israëlieten bijna de God van Abraham maar toch deden ze dat niet. Maar toen hoorde Mozes, dat was de nieuwe leider op dat moment, ook heel toevallig de stem van God.
Die zei dat hij de farao moest vragen om de Israëlieten vrij te laten. De farao weigerde dat elke keer en daarom stuurde God tien plagen als straf voor de Egyptenaren die 10 plagen.
De laatste straf was de ergste: alle eerstgeboren zonen van de Egyptenaren stierven, maar de zonen van de Israëlieten sloeg God over. Dit had tot gevolg dat de farao de Israëlieten wel moest laten gaan voor de toekomst van zijn land. De Israëlieten vluchtten meteen, maar ze waren het land nog niet uit of de farao zond het leger uit om ze terug te halen. Met het leger vlak achter zich, bereikten ze de Rode Zee. Ze konden geen kant meer op. Toen stak Mozes zijn staf uit en de zee maakte een opening om droog aan de overkant te komen dus op dat moment was hij opeens een tovenaar… heel geloofwaardig hoor xd. Toen de Egyptenaren ze achterna gingen stroomde het water terug waardoor ze verdronken.
De synagoge
Wat is de synagoge? Hier had ik toch wel wat moeite mee want ik wist niet precies wat ze daar doen. Veel joden vinden het erg belangrijk om tot God te bidden. Dat bidden kan thuis, maar sommige gebeden moeten worden gezegd in gezelschap van andere joden. Voor deze gebeden is een speciaal gebouw om te bidden en om uit de Thora te lezen. Dit gebouw heet de synagoge. Dit gebouw wordt ook gebruikt als gemeenschapsruimte om te leren en om feesten en dan niet disco’s enz. hoewel dat wel geweldig zou zijn want dan is het een heilig feest met drank, muziek etc. Je hebt verschillende synagoge, maar een ding is bijna altijd hetzelfde: ze zijn naar Jeruzalem gericht. Het onderhoud van de synagoge wordt betaald door de leden van de gemeente. Je hebt: Orthodoxe synagoge en liberale synagoge.
Wat is het verschil? In een orthodoxe synagoge zitten de mannen beneden. Ze worden naar de biema geroepen om te lezen uit de Thora en de deuren van de ark te openen ik weet niet echt wat dit betekent maar ik kan het niet vinden. De vrouwen volgen de dienst ergens anders. Meestal is dat ergens op een galerij op de eerste verdieping. De dienst wordt gehouden in het Hebreeuws. Voor de dienst is het noodzakelijk dat er een minjan (tien mensen) aanwezig is. In sommige delen van de dienst staan de mensen. De rest van de tijd zitten ze, helaas mag je niet liggen. In een liberale synagoge zitten en staan mannen gewoon door elkaar en hebben ze een even groot aandeel in de dienst. Er zijn mannelijk en vrouwelijke rabbijnen. De gebeden zijn korter dan die in een orthodoxe synagoge en sommige worden gelezen in de taal van het land waar de synagoge staat; dus niet altijd in het Hebreeuws. Een minjan is niet noodzakelijk.
Hoofdstuk 3. De Thora
Wat is de Thora? De thora is een soort van bijbel voor joden. De Thora is het eerste deel van de Hebreeuwse bijbel. De Hebreeuwse bijbel is de Tenach. Tenach is eigenlijk een afkorting, want je zou moeten zeggen Thora, Nebiim, Chetubim. Dat betekend Wet (Thora), profeten (Nebiim) en geschriften(chetubim). Ik denk dat het hebreeuws is. De Tenach heeft dezelfde verhalen als het oude testament van het Christendom.
De verhalen in de Thora gaan over de voorouders Abraham, Isaak, Jacob en Josef en de geschiedenis van de uittocht uit Egypte en andere joodse verhalen.
Ook bevat de Thora tal van regels voor het leven zoals, tot twee keer toe, de tien geboden.
De Thora bestaat uit de 5 boeken van Mozes:
Bereejiet Genesis
Sjemot Exodus
Wajikra Leviticus
Bamidbar Numeri
Dewariem Deuteronomium
– De Bereesjiet is een verzameling van verhalen over de schepping van de wereld, de zondvloed en de geschiedenis van Josef.
– In de Sjemot gaan de verhalen over de uittocht uit Egypte en het leven in de woestijn en in de Sjemot staan ook vele wetten, geboden, verboden, voorschriften en bepalingen.
– In de Wajikra staan de priesterwetten en de offervoorschriften.
– In de Bamidbar de gebeurtenissen in de woestijn.
– En tot slot staan er in de Dewariem sociale wetsvoorschriften.
Het Dewariem wordt afgesloten met de dood van Mozes.
Joden geloven dat de Thora door God aan Mozes is gegeven op de berg Sinaï.
De Thora werd eerst van mond tot mond doorgegeven en is pas rond het jaar 200 opgeschreven. Maar iedereen weet dat zo verhalen heel erg wprden
De Thora geeft regels en aanmerkingen voor het gedrag van de mens.
De Thora is de wetsrol van de Joden
Hoofdstuk 4. De kalender en feestdagen
Kalender.
De kalender van het Jodendom hangt erg samen met de natuur.
Eigenlijk is dat wel handig, want wat zou er gebeuren als je bijvoorbeeld een heel eind van de beschaving leeft, zonder klok of kalender? Zou je dan nog herkennen op welke dag je jarig bent?
De handelingen van de synagoge beginnen bij zonsopgang, want die is wel met zekerheid vast te stellen. Allerlei andere dingen beginnen met zonsondergang.
Deze twee tijdsbepalingen komen heel veel terug in de Joodse kalender.
Bijvoorbeeld de sabbat, die begint als op vrijdagavond de zon ondergaat.
De exacte tijden zijn verschillend per seizoen en breedte.
Om terug te komen op hoe de kalender samenhangt met de natuur:
Wij (de westerse wereld) hebben steeds ¼ dag over.
De rabbijnen lossen dit anders op: zij hebben maanden van 29 à 30 dagen en jaren van 12 of 13 maanden. Per 19 jaar zijn er 7 schrikkeljaren (die hebben 13 maanden). Ook worden de wisseling van seizoenen en de nieuwe maan gevierd.
In totaal heeft een joods jaar, zonder schrikkeljaar, 354 dagen.
Ook leven de joden in een ander jaartal: op dit moment is dat: 2000 + 3760 = 5760
De Joodse maanden zijn:
Hebreeuws Westers
Niesan maart-april
Ijjar april-mei
Siewan mei-juni
Tammoez juni-juli
Av juli-augustus
Elloel augustus-september
Tisjri september-oktober
Chesjwan oktober-november
Kislev november-december
Tevet december-januari
Sjevat januari-februari
Adar februari-maart
2e Adar 13 maand (alleen in een schrikkeljaar)
Feestdagen.
De drie populairste feesten (pessach, Sjavoeot en Soekkot) staan bekend als “pelgrims-” of “voet-” feesten.
De rede hiervan is dat ze vernoemd zijn naar de pelgrims die vroeger te voet naar de tempel reisden, om daar de viering van deze feesten bij te wonen.
De Pelgrims feesten staan alle drie in het teken van de aanwezigheid van God.
De feesten zijn heel traditioneel: bij allemaal is er vlees en drank en de vrouwen krijgen nieuwe kleren.
Elk feest heeft een historische, spirituele en een agrarische achtergrond.
Pessach (paasfeest); – Historisch: Het vrijlaten van de Israëlische slaven uit Egypte.
– Spiritueel: De slaven van de farao veranderden in dienaren van God.
– Agrarisch: Feest van hernieuwing van de eerste graanoogst.
Sjavoet (Pinksteren); – Historisch: De dag waarop God op de berg Sinaï de tien geboden gaf als verbond met Israël.
– Spiritueel: De openbaring van de Thora op de berg Sinaï.
– Agrarisch: De late graanoogst (tarwe) en de eerste fruitoogst.
Soekkot (loofhutten); – Historisch: God beschermde de Israëlieten in de woestijn omdat ze in hutten woonden.
– Spiritueel: God is de beschermer. De Israëlieten ruilden hun huizen voor eenvoudige hutten.
– Agrarisch: Laatste oogstfeest van het jaar.
Andere belangrijke dagen.
Niet alle joodse feestdagen zijn vreugde volle dagen.
Het nieuwe jaar (Rosj Ha-Sjana) en de grote verzoendag (Jom Kippoer) zijn serieuze, maar geen trieste dagen die het begin en het einde zijn van de tien bekeringsdagen. Ook bij de Joden wordt er aan een soort van vasten gedaan.
Dat wordt in de Jamim Noraïm, of Geduchte Dagen gedaan. Deze duurt 40 dagen.
De tien bekeringsdagen geven het einde van de Geduchte Dagen aan.
Tijdens Jom Kippoer moeten mensen zich ook houden aan vijf innoejim (zelfbeperkingen):
– niet eten of drinken
– niet met olie insmeren
– geen seksuele contacten
– zich niet wassen (voor zijn plezier)
– geen leren schoenen dragen.
Het algemene thema van Jom Kippoer is Tsjoewa, wat bekering betekent.
Het staat voor “de terugkeer” naar God, de erkenning van zonden en de nieuwe voornemens om (nog steeds) aan het rechte pad te blijven.
Hiervoor is geen offer of tussenpersoon nodig, het gaat alleen om God ‘s genade.
Hoofdstuk 5. De Levenscyclus van Joden
Tradities.
Het Jodendom heeft vele tradities die plaatsvinden in het leven.
Om te beginnen bij de geboorte. Joodse kinderen krijgen bij hun geboorte twee namen. Eén Hebreeuwse naam en een gewone naam. De Hebreeuwse naam heeft vaak een historische betekenis en wordt gebruikt in de Synagoge en in papieren, zoals Trouwaktes. Een jongen krijgt zijn naam tijdens de besnijdenis wat best wel raar is omdat ze iets van je weghalen maar dan krijg je wel een naam alsof het een vergoeding is. Een besnijdenis vindt plaats op de 8e dag na de geboorte. Dit gebeurt alleen op een andere dag als de baby ziek is.
De besnijdenis wordt uitgevoerd door een mohel oftewel een viespeukje. Dit is een gelovig Joods persoon die weet en er voor geleerd heeft hoe hij een besnijdenis goed uit moet voeren en aan piemeltjes wil zitten misschien. De besnijdenis is een soort feest. Of eigenlijk een eeuwenoude traditie die helemaal teruggaat naar de tijd van Abraham. Als het de eerste zoon is, is er een extra “verlossings”- ceremonie na 30 dagen. Meisjes krijgen als zij geboren zijn geen traditionele ceremonie, maar de moeder gaat naar de synagoge voor een dankgebed. Soms, vooral in liberale synagoge, wordt de baby in de synagoge gezegend.
School.
De meeste Joodse kinderen gaan naar twee scholen. Een gewone school met
niet-joodse kinderen waar ze maandag t/m vrijdag overdag naar toe gaan en naar een godsdienstige school op zondag en op de doordeweekse avonden. Hierdoor hebben ze wel weinig tijd voor huiswerk. De gewone school is hetzelfde als voor alle andere kinderen, alleen de godsdienstige school is anders. Hier leren de kinderen Hebreeuws spreken en alle Joodse gebeden. Dit is er voor bedoeld dat ze later kunnen meedoen in de diensten die plaatsvinden in de Synagoge. Verder bestuderen ze delen uit de Bijbel en ze leren over hun geschiedenis wat je ook op normale school doet.
Opgroeien.
Een jongen wordt bij de joden op een dag ingeleid met een bar mitswa.
Hier moet hij goed Hebreeuws voor kennen, want hij moet dan een deel uit de Thora lezen en een gebedsdienst leiden. Een jongen wordt een bar mitswa als hij ongeveer 13 jaar oud is. (mits er niets gebeurd is). Hij telt nu als een volwassene mee. Dit is bij ons dus eigenlijk als we 18 zijn alleen maken we geen groot drama ervan. Meisjes horen als ze 12 jaar zijn bij de volwassene. In sommige synagogen is dit hetzelfde feest als bij jongens wanneer die bar mitswa worden. Meisjes leiden wel een dienst, maar lezen niet uit de Thora. De orthodoxe joden kiezen meestal voor een bat sjajl, in plaats van bar mitswa. Bat Sjajl vindt, net als Rooms-katholiek Vormsel, meestal op latere leeftijd plaats. Zo rond hun 12e.
Eten.
Joden mogen bijna alles eten, behalve voedsel dat niet koosjer is. Het voedsel dat verboden is heet teraifa. Bij teraifa hoort het vlees van “onreine” dieren. Ook mag men geen vlees eten wat niet ritueel geslacht is en er vindt een volstrekte scheiding plaats tussen vlees en melk. Ze lijken dus beetje op de islam.
Huwelijk.
In de Joodse wet staat dat het huwelijk in twee aparte delen moet worden voltrokken. Eerst de “Qiddoesjin” (verloving). Met getuigen erbij geeft de bruidegom vaak een ring als symbool voor de verloving. Vervolgens worden er twee zegens uitgesproken en deelt het paar een beker wijn. Dit is dus bijna hetzelfde als bij ons alleen dat wijn niet echt.
Daarna komt nissoein, het echte huwelijk. De bruid en bruidegom staan onder de choeppa (bruiloftsbaldakijn) die hun nieuwe huis symboliseert en er worden zeven zegens uitgesproken. Dan deelt het paar weer een beker wijn. Het paar wordt weer gezegend en de bruidegom gooit een glas stuk. Het glas symboliseert om zelfs op deze vreugdevolle dag de verwoesting van Jeruzalem te herdenken. Ze houden dus heel erg van wijn. Er zijn heel eenvoudige bruiloften, maar je hebt ze ook van zeven dagen en zeven nachten. Ze willen gewoon langer genieten van hun bruiloft.
Dood.
Orthodoxe joden kennen alleen nog begrafenissen. De liberale joden kunnen kiezen: cremeren of begraven. Die zijn dus bijna hetzelfde als bij ons. De naaste familie scheurt een deel van een bovenkleding stuk, doen hun schoenen uit en gaan “sjiwwe” zitten. Sjiwwe betekent thuis op de grond of laag bij de grond zitten. Sjiwwe hangt vaak samen met zeven rouwdagen (Sjiva = zeven). Minder streng gelovigen maken daar maar een nacht van. Ze houden dus erg van het getal 7 met bruiloft en het rouwen. Na 30 dagen zwakt het rouwen af, maar kinderen rouwen soms wel een jaar om hun ouders. Daarna volgt een jaarlijkse rouwdag. Deze noemen we ook wel Jahrzeit. Dit woord lijkt erg Duits. Dan zegt het meest naaste familielid in de synagoge de kaddisj op. (Dit is een lofzegging in het Aramees opgedragen aan de dode). Alle joden geloven in leven na de dood. Christenen geloven ook in hemel maar niet zo erg als joden doen dat er leven is na de dood maar wie weet is dat helemaal niet waar? Niemand kan het zeggen. Wat nou als ons leven een droom is van iemand, en als wij dromen zitten we in een droom die in een droom zit dat misschien ook nog wel een droom zit omdat dan misschien een wezen droomt over een droom in een droom in een droom. Maar nu heb ik niks meer te vertellen en ik weet ook niks meer dus ga ik maar naar de conclusie ik hoop wel dat u dit werkstuk goed vind.
Conclusie:
We hebben dus een gezien hoe joden nou echt leven, en zo heel veel verschillen ze niet eens van ons niet joden. Ze doen wel meer met hun godsdienst dan christenen. Maar in een dag is het grootste verschil dus dat ze naar een avondschool gaan en dat ze Hebreeuws moeten spreken.
Dit was mijn werkstuk over jodendom en wat de verschillen zijn tussen hen en ons. Ik hoop dat u het goed vond.
Nick Harteveld (8646)
H4D
Bron: Google wikipedia