We hebben denk ik allemaal wel gehoord van de zware aardbeving in Haïti bijna 6 jaar geleden. Dit is wast er gebeurd is: Op 12 januari 2010 werd Haïti getroffen door de zwaarste aardbeving sinds jaren. Er vielen 220.000 doden en 300.000 mensen raakten gewond. Huizen, scholen en wegen werden verwoest. Veel gebouwen waren weggevaagd. De samenleving in één van de armste landen ter wereld stilgelegd. En er brak cholera uit en het land werd getroffen door orkanen. direct startten hulporganisaties via Giro555 een nationale inzamelingsactie, met een opbrengst van 111 miljoen euro als resultaat. De hulporganisaties achter Giro555 hebben deze noodhulp en wederopbouw tot en met 2014 ingezet. Honderdduizenden mensen kregen levensreddende hulp. Zo werden dankzij de Nederlandse bijdrage bijvoorbeeld 8.500 huizen en 55 scholen gebouwd of gerepareerd. In totaal kregen 267.000 mensen toegang tot schoon drinkwater en werden 190.000 mensen getraind in rampenbestrijding. Al het geld is besteed. De Haïtianen kunnen weer werken aan een nieuwe toekomst. Maar ondanks goede ontwikkelingen, blijven de uitdagingen in het land groot. Ik weet nog goed dat Haïti getroffen werd door deze aardbeving, omdat ik toen met mijn basisschool een flesseninzamelingsactie heb gedaan om geld op te halen voor de mensen in Haïti. Deze aardbeving zorgde voor veel slachtoffers en een enorme schade. Ik ga onderzoeken wat de tektonische situatie in dit gebied is en hoe deze aardbeving heeft kunnen ontstaan. Daarnaast besteed ik aandacht de enorme verwoestingen op Haïti. Was het alleen te wijten aan natuurgeweld of zijn er meer oorzaken aan te wijzen?
Aspecten
• Wat is de tektonische situatie in Haïti ?
• Hoe is deze aardbeving ontstaan ?
• Waarom waren er zulke grote verwoestingen is dit alleen te wijden aan natuur geweld of heeft dit ook andere oorzaken ?
• Wat is de toekomstvisie voor Haïti : kunnen er nog meer van zulke aardbevingen ontstaan ?
Wat is de tektonische situatie in Haïti ?
Hoe is deze aardbeving ontstaan ?
De aardbeving in Haïti is ontstaan doordat het land op de grens ligt van aardplaten waar enorme spanningen zich opbouwen en zo af en toe vrijkomen via een aardbeving. Het epicentrum van de beving op 12 januari 2010, had een kracht van 7,0 op de schaal van Richter en lag vlak ten zuidwesten van de hoofdstad Port-au-Prince. Omdat de beving zeer ondiep was, bereikte veel van de energie van de beving het oppervlak en veroorzaakte een puinhoop die niet voorstelbaar is in het arme land.
Door het openen van de Atlantische Oceaan schuiven Noord- en Zuid-Amerika een paar centimeter per jaar naar het westen. Aan de westkust van deze continenten schuiven ze over de oceanische korst van de Stille Oceaan, een grote subductiezone. Alleen Midden-Amerika verstoort dit simpele beeld.
In Midden-Amerika en de Cariben is een kleine plaat aanwezig, de Caribische plaat. Deze plaat heeft ook aan de oostkant een subductiezone, waar de onderduikende oceanische korst van de Atlantische oceaan zorgt voor de vulkanische boog van de Cariben, van Grenada en Barbados, via Martinique en Guadeloupe tot Sint Maarten. Die boog is niet alleen goed te zien door de vulkanen die boven de tropische wateren uitsteken, maar ook door de verdeling van de aardbevingen in dit gebied. De westwaarts wegzinkende oceanische korst van de Atlantische Oceaan onder de Caribische plaat, veroorzaakt aardbevingen die steeds dieper plaatsvinden ( de stippen op de foto hieronder ).
Aardbevingen in het Caribisch gebied. De kleuren geven de diepte van de bevingen aan: oranje is ondiep (tot 10 kilometer), geel middeldiep, groen diep en blauw heel diep (150 tot 300 kilometer).
Dat betekent dat de Caribische plaat zelf niet, of heel weinig naar het westen beweegt. Aan de oostkant is dat verschil in beweging veroorzaakt door de Caribische subductiezone. Ten opzichte van de Noord-Amerikaanse plaat is er nog een ontkoppeling nodig. Dat gebeurt langs een breukzone, waarbij de Noord-Amerikaanse plaat sneller naar het westen kan bewegen (2,5 cm per jaar) dan de Caribische plaat (1 cm per jaar). In de figuur hieronder staat de beweging van de afzonderlijke platen met pijlen weergegeven
Langs twee breukzones (de Septentrional Fault Zone en de Enriquillo- Plantain Garden Fault Zone), vindt die beweging van de Noord-Amerikaanse plaat naar het westen plaats. De breukzone is ook zichtbaar op Google Earth daar is het weergegeven met twee diepe sporen die oost-west verlopen, ten zuiden van Cuba.
De Septentrional Fault Zone loopt door en langs het noorden van Haïti, de Enriquillo-Plantain Garden Fault zone loopt door het zuiden van Haïti en eindigt in de Dominicaanse Republiek. Beweging langs deze breuk zorgde voor de beving.
Het eiland Hispaniola met de twee breukzones. Opvallend is het laag liggende deel van de Dominicaanse Republiek waar de Enriquillo-Plantain Garden Fault Zone eindigt.
Haïti ligt dus op een van de plekken op aarde waar twee platen echt langs elkaar bewegen, een transforme plaatgrens. Andere voorbeelden van plaatgrenzen zoals deze, zijn de San Andreas breuk en de Noord-Anatolische breuk in Turkije. In dit geval is de beweging langs de breukzone linksom. Bij langs elkaar bewegende platen, kan de beving niet erg diep plaatsvinden. Dat is goed te zien op de afbeelding van de diepte van bevingen, alleen maar oranje stippen. Bij ondiepe bevingen bereikt veel energie van de beving het aardoppervlak. Dat kan je vergelijken met een steen die je in het water gooit: de golven die dat veroorzaakt, zijn snel weg omdat de golf zijn energie over een steeds groter oppervlak verspreidt.
Ook ten opzichte van Zuid-Amerika beweegt de Caribische plaat dus minder naar het westen. Hier vindt die mechanische ontkoppeling niet plaats langs 1 breukzone, maar min of meer in ‘stapjes’, die van het noorden van Colombia en Venezuela een tektonisch mozaiek maakt (zie linksonder tweede figuur). Daar zijn hoge toppen (tot boven de 5000 meter, Sierra de Santa Marta) op korte afstand van zee. Ook Curacao en Aruba maken deel uit van deze puzzel. Op Curacao is aan oude koraalriffen die plateaus boven water vormen en de vulkanische gesteenten (pillow lavas, met karakteristieken die laten zien dat ze onder water zijn ontstaan) te zien dat het eiland flink is en wordt opgeheven.
Dat de beving in Haïti ondiep plaatsvond (6 tot 10 kilometer) en dicht bij de miljoenenstad Port-au-Prince met veel achterstallig onderhoud en slecht gebouwde woningen, zorgde voor de enorme omvang van deze ramp. Doordat de aardbeving onder het land plaatsvond en weinig verticale beweging veroorzaakte, ontstond er geen tsunami.