Ongeveer tien jaar later is Olivier hartstochtelijk fan van de vereniging, die onder het bewind van Abramovich is uitgegroeid tot een mondiale topclub. Wie is deze oliemagnaat, waarom wilde hij Chelsea kopen en in hoeverre heeft hij Chelsea geholpen? Dat zijn vragen waar wij ons eigenlijk al hele lange tijd in interesseren. Mede daardoor hebben wij besloten ons profielwerkstuk te houden over de invloed van Abramovich op Chelsea. Verandert de bedrijfsvoering, zorgt hij voor meer prijzen, daalt of stijgt de merkwaarde van een club door de inmenging van dit soort figuren en wat vinden fans en buitenstaanders ervan?
Wij zitten allebei in klas 6 VWO van het Comenius College te Hilversum. Wij zijn erg ge??nteresseerd in voetbal en wilden hierom al vanaf het begin ons profielwerkstuk maken over iets dat gerelateerd is aan het voetbal. Wij hadden enkele idee??n opgedaan, nadat wij hebben gesproken met ouders, vrienden en kennissen uit de voetbalwereld. Wij hadden in het begin het idee om ons verslag te gaan maken over technologische hulpmiddelen in de voetbalwereld, maar vervolgens kwamen we met een idee dat wij beiden verkozen boven de technische hulpmiddelen in deze geweldige sport: de kapitaalkrachtige investeerders, die de westerse voetbalmarkt over beginnen te nemen.
Al redelijk snel kwamen wij, samen met onze enthousiaste begeleidster Marjon Kapp??, erachter dat dit onderwerp voor een profielwerkstuk te breed geori??nteerd is. Nadat wij dit hadden geconstateerd, kwamen wij op het idee om ons profielwerkstuk te wijden aan Chelsea. Deze club is het beste voorbeeld van een club die is overgenomen door een (buitenlandse) miljardair, aangezien de Londense voetbalclub al in 2003 werd gekocht door Abramovich. Andere investeerders volgden pas jaren later. Zodoende zijn de invloeden van een rijke investeerder bij Chelsea veel duidelijker dan bij andere clubs, zoals Manchester City, waar Sheikh Mansour bin Zayed bin Sultan bin Zayed bin Khalifa Al Nahyan in 2008 aan de macht kwam en Paris Saint-Germain (Nasser Ghanim Al-Khela??fi (Qatar Sports Investments), 2011).
Wij verwachten veel te leren bij het maken van dit profielwerkstuk. Niet alleen van de club Chelsea en de man Abramovich, maar ook van het maken en het opstellen van een dusdanig groot en leerzaam project. Wij zijn erg enthousiast over ons onderwerp en kijken uit naar de interviews die wij gaan afnemen met voetbalcoryfee??n als David Endt (schrijver over voetbal en tevens decennia lang gewerkt in verscheidene functies bij Ajax), Wilfred Gen??e (presentator van de befaamde voetbaltalkshow Voetbal International) en Arno Vermeulen (chef voetbal bij de NOS).
Achtergrond: Chelsea
Volledige clubnaam: Chelsea Football Club
Opgericht in: 1905
Plaats: Londen
Stadion: Stamford Bridge
Capaciteit: 42.000
Wijk: Fulham
Bijnaam: The Blues
Aantal landstitels: 4
Aantal FA Cup-titels: 7
Aantal Champions League-titels: 1
Aantal UEFA Cup/UEFA Winners’ Cup-titels: 3
Thuisshirt: blauwe sokken, blauwe broek en blauw shirt
Clubeigenaar: Roman Abramovich
Voorzitter: Bruce Buck
Manager: Jos?? Mourinho
Competitie: Barclays Premier League
Laatste competitieresultaat: plek 3 (Barclays Premier League 2013-’14)
Jaar van overname door Abramovich: 2003
Huidige captain A-selectie: John Terry
Meeste duels gespeeld: John Harris, 795
Topscorer aller tijden: Frank Lampard, 211
Duurste speler aller tijden: Fernando Torres, zestig miljoen euro
Achtergrond: Roman Abramovich
Naam: Roman Arkadjevich Abramovich
Geboortedatum: 24-10-’66
Leeftijd: 48 jaar
Geschat vermogen: 12 miljard euro
Burgerlijke staat: samenwonend
Partner: Dasha Zukhova
Nationaliteit: Russisch
Afkomst: Saratov, Rusland
Opleiding: Arts and Science, Moscow
Kinderen: 7
Reden van welvaart: olie-industrie
Overname Chelsea FC: 01-07-’03
Reden bekendheid: zijn enorme vermogen, eigenaar van Chelsea FC, mede-eigenaar CSKA Moskou.
Reden controverse: Belangrijk persoon bij de aluminium wars, geruchten over het onderdrukken van Boris Berezovsky om extreem goedkoop aandelen op te kunnen kopen, gearresteerd op verdenking van diefstal van 55 tankers met diesel (nooit veroordeeld),
English summary
Background: Chelsea
Club name: Chelsea Football Club
Founded in: 1905
Place: London
Stadium: Stamford Bridge
Capacity: 42,000
District: Fulham
Nickname: The Blues
Premier League titles: 4
FA Cup titles: 7
Champions League titles: 1
UEFA (Winners’) Cup titles: 3
Tenue: blue socks, blue shorts and blue shirts
Club owner: Roman Abramovich
Chairman: Bruce Buck
Manager: Jos?? Mourinho
Competition: Barclays Premier League
Last domestic competition result: 3rd (2013-’14 Barclays Premier League)
Year of acquisition by Abramovich: 2003
Current captain Chelsea squad: John Terry
Most games played: John Harris, 795
Top scorer of all times: Frank Lampard, 211
Most expensive player ever: Fernando Torres, ??50 million
Background: Roman Abramovich
Name: Roman Arkadjevich Abramovich
Date of birth: 24-10-’66
Age: 48 jaar
Net worth: 12 miljard euro
Marital status: cohabiting
Partner: Dasha Zukhova
Nationality: Russisch
Descent: Saratov, Rusland
Education: Arts and Science, Moscow
Children: 7
Reason of welfare: oil industry
Acquisation of Chelsea FC: 01-07-’03
Reason of fame: his enormous net worth, ownership of Chelsea FC, co-ownership CSKA Moscow.
Reason of controverse: played a big role at the aluminium wars, rumours about suppressing Boris Berezovsky to buy shares extremely cheap on the stock market, arrested after accusation of the theft of 55 tankers (never condemned).
Main- and sub questions
After discussing with our supervisor Mrs. Kapp?? about our research plans at the very beginning of our project, we came to the conclusion that we wanted to do our research about the influence of Chelsea owner Roman Abramovich on the image of the club.
Logically, we came up with the following main question: What is de influence of Chelsea owner Roman Abramovich on the image of the club? We also thought about which sub questions we wanted to do research after and we came to the conclusion that the questions following below are the most important and most interesting sub questions. We came up with three major questions and thought it was interesting as well to make a comparison between Chelsea and a club which maintains a totally different strategy: Bayern Munich.
1. What is the influence of Roman Abramovich on Chelsea’s transfer policy?
2. What is the influence of Roman Abramovich on Chelsea’s successes in sporting terms?
3. What is the influence of Roman Abramovich on the international recognition of Chelsea?
4. Comparison between Chelsea FC and Bayern Munich.
Summary of the hypothesis
Before we started to do research for our project we had to make up our minds and think of an answer that would possibly be the outcome of our main question. We believe that Abramovich, although he is a very controversial type of owner and given the fact that a lot of people despise rich and foreign club owners, is one of the best things that ever happened to Chelsea in their 110-year club history.
Lots of football lovers hate football clubs for spending so much money of a Russian or Middle Eastern man, who became a multi billionaire by selling oil or gas. They believe that it is a controversial thing to do, spending hundreds of millions of pounds that had just been given to the club. They think it is unfair in relation to other clubs that have to do everything on their own, without the help of a lurid sheikh. On the other hand, all this cash enabled Chelsea to buy world-class players, a world-class coach and develop all the facilities of their youth academy. After a while, this also enables the club to win national and international prizes and after all, that’s what being a top club is about: about winning prizes. If you win, you’re loved by your fans and after years, the amazing players and the high quality football the club is showing attracts more and more Chelsea fans. All things considered, we believe that Abramovich has its downsides for Chelsea, but in the end he makes the club a lot better.
The transfer policy of Chelsea
Most importantly, let there be no mistake about the fact that the transfer fees being paid for players and the wages of employees went sky high after Abramovich took over Chelsea in 2003. But were these investments smart or did Abramovich just bought player after player because he was able to, without any these expenses leading to anything good? Yes, he bought player after player because he was able to at the beginning. Lots of players came to Chelsea while they were highly overpriced. And no, he didn’t always buy the most expensive players without thinking about their usefulness. Especially the last years, he takes his hands off the transfer policy more and more and leaves the making of the main decisions to craftsmen.
As we’ve told already, Chelsea bought lots of extremely expensive players throughout the years after Abramovich took over the club. Many of these players, like Fernando Torres, Andriy Shevchenko, Juan Sebati??n Ver??n and Yuri Valentinovich Zhirkov have failed miserably. Many of these players were a great success though. There were the youngster Eden Hazard, ‘the king’ Didier Drogba and Petr Cech for example.
After all, the only thing that decides whether players are a catch or an overpriced failure, or ‘just another one of those average players’, is the public opinion. Of course, almost everyone will agree that the average level of the Chelsea players rose, but not everyone agrees whether the players are worth their price. The only thing we can say with a 100% certainty is that Chelsea has bought players for an exceptional amount of money and that the amount of Chelsea fans has increased each year since his coming. Right now the London giants are much more of a top club than it used to be before the arrival of Abramovich.
Abramovich’s influence on the sportive results of Chelsea
While we were looking on the internet to find relevant information about this sub question, Olivier came with the idea to examine if it is possible to buy success? Think about it: many people say things as ‘money can’t buy happiness’ and ‘you can’t just buy success’. But is that true?
When we researched this sub question, we first thought about which way we had to examine this. Do you look at all of the rankings Chelsea had in the English Premier League? Do you compare all the amount of prizes after the arrival of Abramovich with the amount of prizes Chelsea earned before the arrival of Abramovich? Do you compare the amount of prizes Chelsea earned in the Abramovich era to the amount of prizes other, similar English clubs earned during the same period? We decided it would be best to compare the prizes that Chelsea earned during the Abramovich era with the amount of prizes before this period, and also compare the prizes Chelsea earned with the amount of prizes won by similar English top clubs.
At first we came to the conclusion that Chelsea had earned eight times (!) the amount of prizes after the arrival of Abramovich in comparison to the amount of prizes Chelsea had earned before the arrival of Abramovich. Everyone can see that this is an extraordinary accomplishment but assuming that, over the years there came more and more prizes to earn and that maybe the level of all English clubs started to unlevel, maybe all the other top clubs did the same.
To rule out this possibility, we had to compare the fact that Chelsea eightfold the amount of prizes, to the difference between the amount of prizes won by other English top clubs before and after the arrival of Abramovich at Chelsea. When we did this, it became clear that Manchester United earned 2.9 times the amount of prizes, Liverpool earned 1.3 times less the amount of prizes and Arsenal won the same amount of prizes per year, than as they did before 2003, when Abramovich took over Chelsea. As you can imagine, there is always the factor of coincidence, which can manipulate the outcomes of our research, but the differences between Chelsea and the clubs we compared it with, are too big for being ‘just a coincidence’. In fact, Chelsea earned eight times as many prizes, on average per year, in the last ten seasons, than as they did in the entire existence of Chelsea before the arrival of Abramovich. This was a period that stretched from 1905 till 2003.
In the last ten seasons, the other three English top clubs we used to compare to Chelsea, earned, on average per year, only 1,75 times as many prizes as they did during the period of 1905 until 2003. The growth of the amount of prizes at Chelsea was 4,6 times as big as the growth of the amount of prizes of Manchester United, Liverpool and Arsenal all together. (Chelsea earned, on average per year, eight times the amount of prizes during the Abramovich era, than as Chelsea earned between 1905 till 2003, while the three other clubs, on average per year, earned only 1.75 times the amount of prizes during the Abramovich era, than as they earned in the period between 1905 and 2003. (8/1.75=4.6 times the growth during the same period of time).
The growth of Chelsea being, on average, 4.6 times bigger than the other three clubs all together, we had to pull the conclusion that this can definitely not be attributed to the factor of coincidence. So yes, money can buy success!
Abramovich’s influence on Chelsea’s international recognition
According to statistics of Statista, there are only six football clubs in the world with higher brand equities than Chelsea: Bayern M??nchen (1), Real Madrid (2), Manchester United (3), FC Barcelona (4), Manchester City (5) and Arsenal (6).
For our investigation, we used three representative methods to calculate the brand equity. The first one is the historical costs method. This method states the following: the brand equity of a company is determined by counting all the money the company has spent from the beginning. In Chelsea’s case that would mean that the brand equity of the club is into the billions, considering the fact that only in the past decade Abramovich spent almost a billion euro’s on new players.
The next method is the method of replacement. How much money will it take to create a company that can compete with the first one? In our case you have to look at the value of the current Chelsea squad (according to transfermarkt.de around 450 million euro’s) and organisation with their salaries. The most reliable method is the method that is based on the market; what would somebody pay for the company? If a billionaire knocks on the door of a club in the English League 2 and he wants to buy it for two billion euro’s, it would make the club worth that amount of money.
David Aaker
David Aaker, a British economist who is specialised in brand equities, stated that the following matters determine the brand equity of a company:
‘ Customer loyalty to the brand
‘ Notoriety of the brand
‘ Perceived quality
‘ Brand associations
‘ Other characteristics of the brand
South East Asia
Chelsea is always looking at opportunities to increase their brand equity abroad. Chelsea held a training camp in South East Asia, but not only for sportive reasons. Because the whole selection of Chelsea was in this region of Asia, the notoriety of the club raised. Ron Gourlay, former Chief Executive of Chelsea, on the 2013 South East Asia trip: ‘South East Asia remains home to an ever-growing and passionate Chelsea FC support and it gives me great pleasure that we will again be able to experience that wonderful hospitality. In particular I look forward to visiting Indonesia for the first time, a country where we have an extensive fan base that is eager to see Chelsea play.’
Comparison: Chelsea versus Bayern Munich
Since a very controversial type of owner rules Chelsea, we thought it would be interesting to compare Chelsea to a similar club with a totally different kind of club policy and a totally different kind of incomes. For this comparison, of course, we chose Bayern Munich. The German top club is one of the very few top clubs left without any form of income from some rich man giving money to the club. All of Bayern’s expenses are financed by money they earned themselves by sponsoring, charity gifts, merchandising and ticket sales. Although you’d expect that Bayern would miss out on a lot of money, that hasn’t happened yet. In fact, during the 2013-2014 season, the total revenues of Bayern were 528 million euro’s. Chelsea’s revenues were ‘only’ 402 million euro’s. During this season Bayern repaid the rest of their mortgage of the Allianz Arena, the stadium of the club. Bayern was obligated to fully repay their mortgage at 2030 but they managed to pay it off sixteen years early! Still Bayern had a record profit.
So obviously, Bayern is doing perfectly well on financial level, but that’s not just it. Also sports wise, Bayern has known worse times. Bayern were champions of the German Bundesliga six times in the last ten years. Two years ago, they even managed to win the treble, which means they won the German Bundesliga, the national cup and the Champions league. Winning the Champions means that Bayern isn’t just a German top club, but a European top club as well, being able to combat with clubs as Real Madrid.
The main reason for Bayern being able to have such huge turnovers and be so successful is the way they behave on the transfer market. For example, last year Bayern sold a very decent striker, Mario Mandzukic, for 22 million euro’s to Atl??tico Madrid and they managed to bring in an even better, world class, striker in the form of Robert Lewandowski; for absolutely nothing. Chelsea on the other hand bought a world-class striker, having about the same level as Lewandowski, for forty millions euro’s. Later this year they let go off Fernando Torres for free, since his contract expired. Chelsea bought Fernando in 2011 for sixty million euro’s. So, Chelsea and Bayern both brought in a world-class striker, and they both let go off a little less good striker. The big difference is that Bayern Munich made a profit of 22 million euro’s and Chelsea made a loss of forty millions euro’s. This is a difference of around sixty million euro’s!
Conclusion
To answer our main question, we composed a hypothesis.
We now came to the conclusion that our hypothesis was quiet accurate.
Considering the fact that a lot of people (46% according to the 200+ people we have interviewed) have an aversion towards a club with a controversial owner as Roman Abramovich, there are still more benefits to the fact that Abramovich took over Chelsea. We believe that the benefits weigh up to the disadvantages, because after all, the world of football and top sport in general, is about winning prizes. If you win prizes, you’ll gain huge amount of fans, if you win, you’ll gain incomes from sponsors and if you win, you’ll achieve the goal you’ve been working for so hard over the years.
A huge amount of clubs, Anzhi Makhachkala and M??laga CF for example, have had too many problems because of such a controversial owner leaving the club after driving up the wages of players who still have contracts for years. If the owner than decides to leave a club, and decides to stop the cash flow, the club can’t pay the player’s salaries and is then forced to sell all of their expensive players. Since usually all of the players of clubs like Anzhi were worth a lot, these clubs have to get rid of almost all of their players, which is, of course, a catastrophe for a club. Abramovich however, has become an owner with a real Chelsea heart. This means that Abramovich is much less likely to leave the club and to stop the cash flow, than most other club owners who invest a lot in any other club. While Abramovich paid almost everything for Chelsea to enable the club to grow bigger and bigger, the influence of Abramovich’s money in the organisation started to decrease over the last few years.
The 2013-2014-football season was the first during the Abramovich-era in which the Chelsea actually made a profit. Chelsea now starts to sell players for the same amount of money as where they buy the players for. This means that if Abramovich now stops the cash flow, Chelsea will have much less problems than that it would’ve caused during the first years after his arrival in London. Chelsea will probably still be able to continue as a top club.
Discussion
There is, unfortunately, the possibility that our research has a couple of loopholes.
Since, we haven’t been able to interview an employee inside the Chelsea organisation itself, we also haven’t been able to verify all the facts with an interview of an insider. Mostly, we used Internet sites as our sources but we also had a couple of interviews with people out of the world of football. It is a little less reliable now, than it would have been if our interviewees had been from inside the Chelsea organisation.
Abramovich has been the Chelsea owner for 11,5 years now, which makes him a fairly reliable owner. But still controversial club-owners like Abramovich always bring a risk with them, as they always have the possibility to stop the big cash flow.
Proloog
In ons profielwerkstuk gaan wij de invloed van Roman Abramovich op Chelsea onderzoeken. Dit doen wij aan de hand van onze deelvragen, die wij onderzoeken door het afnemen van interviews met mensen die hun sporen in het voetbal hebben verdiend, door het vergaren van relevante informatie op het internet (hierbij onderzoeken wij reeds gepubliceerde bronnen) en in boeken en door onze vragen te onderzoeken door middel van enqu??tes. Op het moment van schrijven weten al welke mensen wij gaan interviewen, aangezien we al beschikken over een aardig netwerk in de voetbalwereld: David Endt (schrijver over voetbal en tevens decennia lang gewerkt in verscheidene functies bij Ajax), Wilfred Gen??e (presentator van de befaamde voetbaltalkshow Voetbal International) en Arno Vermeulen (chef voetbal bij de NOS). Tevens hebben wij ervoor gekozen om ons te beperken tot vier onderzoekswaardige aspecten, te weten: 1 de invloed op het transferbeleid, 2 de sportieve resultaten, 3 de internationale bekendheid en als laatste 4een vergelijking van deze resultaten met de ‘self made’ club Bayern M??nchen. Dit alles omvat onze hoofdvraag: wat is de invloed van Roman Abramovich het imago van Chelsea?
Hypothese
De hoofdvraag van ons profielwerkstuk, is: wat is de invloed van Chelsea-eigenaar Roman Abramovich op het imago van de club? Deze vraag omvat alle deelvragen. Nadat wij alle deelvragen hebben voltooid, zullen wij een conclusie vormen over deze hoofdvraag. Nu geven wij een voorlopig antwoord op de hoofdvraag.
Wij zijn van mening dat Abramovich het imago van de club Chelsea ten goede komt, omdat hij met zijn investeringen de club naar een (veel) hoger plan heeft getild. Wij denken dat dit belangrijker voor het imago is dan de controversi??le geruchten over Abramovich. Voor een club is het immers niet goed voor het imago om een eigenaar te hebben, over wie slechte dingen worden vermeld in de media. Wij denken echter, nogmaals, dat het voor het imago van de club belangrijker is om prijzen te winnen, omdat voetballiefhebbers meer kijken naar prestaties van clubs dan naar beleid(bepalers), alhoewel beide factoren afhankelijk zijn van elkaar.
Waarom de invloed van Abramovich dan zo belangrijk is? Door het geld dat hij in de club pompt, kan Chelsea haar budget omhoog schroeven. Niet alleen voor transfersommen en salarissen (voor de korte termijn), ook voor andere operationele kosten, denk maar eens aan het bijhouden van het imposante stadion van Chelsea: Stamford Bridge. Het zijn van een topclub vergt veel geld voor dit soort zaken. De aanwezigheid van Abramovich in Zuid-Londen zorgt voor een hoge mate van stabiliteit binnen de organisatie van the Blues. Deze stabiliteit zorgt voor een goed imago van de vereniging Chelsea.
Wij denken dat deze voordelen zwaarder wegen dan de nadelen, die een figuur als Abramovich, die in het verleden gelinkt werd aan de Russische maffia, omdat de bedrijfsvoering van Abramovich niet wordt aangetast door de geruchten en hij dikwijls laat blijken te beschikken over een ??cht Chelsea-hart. Dit staat zwaar in tegenstelling tot veel andere clubeigenaren.
1. Het transferbeleid van Chelsea
In het jaar 2003 nam Roman Abramovich Chelsea over . Toen hij de vereniging overnam, was het nog niet een hele grote club. Vaak nemen investeerders grote clubs (zoals de familie Glazer bij Manchester United) over. Echter zijn er ook investeerders als Sheikh Mansour (Manchester City) en Nasser Al-Khela??fi (Paris Saint-Germain), die proberen een club met mindere prestaties zowel nationaal als internationaal op de kaart te zetten. Dit was ook de doelstelling van Abramovich, die door middel van transfers de sportieve prestaties wilde verbeteren. Voor de sportieve prestaties; zie tweede deelvraag. De transfers van Chelsea baren elke zomer weer opzien. Niet eens per s?? de namen die worden aangeschaft, want elke voetballiefhebber begrijpt dat Chelsea er alles aan doet om dure sterren naar Londen te halen als Eden Hazard (2012, OSC Lille, veertig miljoen euro), Diego Costa (2014, Atl??tico Madrid, veertig miljoen euro), Fernando Torres (2011, Atl??tico Madrid, zestig miljoen euro) en Andry Shevchenko (2006, AC Milan, 36 miljoen euro). Sinds Abramovich in 2003 aan de macht kwam bij de Engelse hoofdstedelingen, hebben the Blues ongeveer een miljard euro uitgegeven . Dit bedrag is enkel aan transfersommen voor spelers, hierbij zijn geen zaken als salarissen en dergelijke meegenomen.
Dure miskopen
Fernando Torres
Chelsea blijkt een meester in het doen van te dure aankopen die het uiteindelijk totaal niet waar maken. De eerdergenoemde Torres kwam in de winter van 2011 over van Liverpool voor het destijds absurde bedrag van zestig miljoen euro . De aanvaller, die eerder furore had gemaakt in dienst van Liverpool en Atl??tico Madrid, scoorde zijn eerste doelpunt pas in zijn dertiende wedstrijd. Af en toe liet de Spanjaard zien dat hij inderdaad beschikte over een prima techniek, zijn doelpuntenaantal bleef echter nogal steken. In dienst van Liverpool had de international van Spanje in 142 wedstrijden 81 maal doel getroffen, een fraai gemiddelde in ‘?n van de zwakkere selecties van Liverpool van de afgelopen decennia. Zet dit af tegen 45 treffers van Torres bij Chelsea, gemaakt in 172 matches en je kan concluderen dat hij in Zuid-Londen nooit zijn vorm kon vinden die hij bij Chelsea wel had. Gemiddeld maakte Torres bij Liverpool dus 0,57 goals per wedstrijd; in dienst van Chelsea ligt deze score met 0,26 beduidend lager. Ook de fans zagen het al vrij snel niet meer zitten in de peperdure miskoop. Torres is niet de enige spits die voor een enorm bedrag mislukte op Stamford Bridge.
Andriy Shevchenko
Ook Andriy Shevchenko, de Oekra??ense topspits die jarenlang met een groot aantal doelpunten indruk maakte in dienst van AC Milan, kon de verwachtingen van Abramovich en de fans niet waarmaken. Zijn verworven status als wereldster brokkelde zelfs af in zijn jaren bij Chelsea. De geruchten gingen zelfs dat Jos?? Mourinho, die toentertijd trainer van Chelsea was (en inmiddels weer is teruggekeerd bij de club) helemaal niet zat te wachten op Shevchenko . Abramovich was echter dusdanig gecharmeerd van de sterspeler uit Oost-Europa, dat hij besloot hem toe te voegen aan de selectie van Mourinho voor maar liefst 44 miljoen euro .
In Milaan speelde hij 322 duels en was hij goed voor 175 doelpunten, bij Chelsea scoorde hij 22 maal in 77 partijen. De ratio’s (goals per wedstrijd): 0,55 voor AC Milan, 0,28 voor Chelsea. Een aanzienlijk verschil voor de topspits, die op zijn 29ste bij de steenrijke club terechtkwam.
Juan Sebasti??n Ver??n
Juan Sebasti??n Ver??n is allesbehalve een succesvolle aankoop van Abramovich te noemen. De Argentijnse middenvelder kwam in 2001 bij Manchester United terecht, dat ongeveer 33 miljoen euro neertelde voor Ver??n , die in Itali?? veel indruk maakte bij Lazio Roma. Na twee jaar vertrok hij echter al via de achterdeur bij de Engelse topclub en maakte hij de overstap naar Chelsea voor ongeveer zeventien miljoen euro. Het was ‘?n van de eerste grotere aankopen van Abramovich bij Chelsea, maar ook in de Engelse hoofdstad mislukte de controleur falikant. De voormalig international van Argentini?? slaagde er nimmer in een onomstreden basisplaats te bemachtigen in het ensemble van Abramovich en co en vertrok ook bij Chelsea met zijn hoofd omlaag.
Yuri Valentinovich Zhirkov
Op een blauwe maandag van zijn loopbaan speelde ook Yuri Zhirkov niet bepaald de pannen van het Stamford Bridge-dak. Die ‘blauwe maandag’ begon voor de Russische vleugelspeler in de zomer van 2009. Chelsea nam de destijds 26-jarige- en inmiddels 31-jarige international voor ongeveer 23 miljoen euro over van de Russische subtopper CSKA Moskou , waar Zhirkov jarenlang veel indruk maakte door zijn fluwelen balbehandeling.
Zijn avontuur in de Premier League liep echter uit op een fiasco. Hij kwam in twee seizoenen nog wel aan een redelijk respectabel aantal van 49 wedstrijden, maar de middenvelder annex aanvaller wist hierin slechts ‘?n keer de netten van de tegenstander te laten bollen. In 2011 besloten beide partijen dat het voor elkaar beter was om uit elkaar te gaan. Zhirkov keerde terug naar zijn vaderland, waar een lucratief contract voor hem klaarlag bij het destijds (net als Chelsea) zeer kapitaalkrachtige Anzhi Makhachkala.
Dit zijn vier grepen uit een grote box met miskopen onder Abramovich. Ook andere aankopen bleken niet succesvol. Enkele voorbeelden: Mateja Kezman (PSV, acht miljoen euro), Adrian Mutu (Parma, twintig miljoen euro) en Shawn Wright-Philips (Manchester City, 28 miljoen euro). Tegenover al deze miskopen staan er uiteraard ook goede vangsten van Chelsea op de transfermarkt.
Geslaagde miljoenentransfers
Naarmate de tijd vorderde, veranderden de prijzen op de transfermarkt ook. Abramovich begon n??g meer uit te geven en dit heeft, zowel nationaal als internationaal, zijn (zeer sappige) vruchten afgeworpen. Meerdere malen legde Chelsea beslag op de Champions League- en de Premier League-titel. Voor meer hiervoor; zie later dit verslag. Deze successen werden mede mogelijk gemaakt door de volgende aankopen.
Eden Hazard
In mei 2012 maakt Chelsea bekend dat het Eden Hazard overneemt van OSC Lille . De Belgische balvirtuoos heeft dan al talloze individuele onderscheidingen gewonnen (zoals de Speler van het Jaar-award in de Franse Ligue 1 , die hij twee maal won) in dienst van de Franse subtopper en is dan pas 21 jaar oud. Chelsea maakte ook de transfersom van veertig miljoen euro bekend. De international van Belgi?? heeft in zijn eerste twee seizoenen veel indruk gemaakt op de voetbalwereld en wordt alom gezien als ‘?n van de sterspelers van Chelsea. Door sommigen wordt hij zelfs in ‘?n adem genoemd met Cristiano Ronaldo en Lionel Messi, die respectievelijk spelen bij Real Madrid en FC Barcelona. Deze twee heren worden alom gezien als de twee beste spelers van de wereld met afstand. Ondanks het feit dat Hazard pas 24 lentes jong is, wordt zijn avontuur op Stamford Bridge nu al dikwijls bestempeld als geslaagd.
Didier Drogba
Wie Chelsea zegt, zegt indirect Didier Drogba. In het huidige millennium is de krachtige spits uit Ivoorkust uitgegroeid tot ‘?n van de meest favoriete Chelsea-spelers aller tijden. De spits was goed voor 157 treffers in 341 wedstrijden voor de Londense topclub. Zijn belangrijkste doelpunten maakte hij op 19 mei 2012, toen hij in de Champions League-finale tegen Bayern M??nchen in de slotfase de gelijkmaker binnenkopte uit een corner (foto). Uiteindelijk won Chelsea via een strafschoppenreeks, waarbij Drogba de winnende pingel tegen de touwen schoot, het meest prestigieuze clubtoernooi van Europa ‘ en misschien wel de wereld. Achteraf kan men zonder twijfel zeggen dat de dertig miljoen euro die Abramovich voor de doelpuntenmaker betaalde in 2004 elke cent waard was. In 2012 verliet Drogba Londen voor een zeer lucratief contract in China, waar hij al snel weer weg was voor een Turks avontuur bij Galatasaray. In de zomer van 2014 keerde Drogba terug bij Chelsea, waar hij herenigd werd met zijn voormalige trainer Mourinho, die een jaar eerder tevens terugkeerde naar het ‘oude nest’ .
Petr Cech
Qua transferbedragen is Petr Cech wellicht niet zo speciaal, maar de harten van de Chelsea-fans heeft de Tsjechische goalie zeker veroverd. De doelman, met zijn kenmerkende hoofddeksel die hij moet dragen wegens een in 2004 opgelopen schedelbasisfractuur, werd in 2007 door Chelsea overgenomen van Stade Rennais voor het ‘normale’ bedrag van een kleine tien miljoen euro . Tien jaar lang had de doelverdediger een basisplek, maar sinds dit seizoen is hij deze kwijtgeraakt aan de Belgische Thibaut Courtois. Inmiddels staat Cech dus alweer tien jaar lang onder contract bij Chelsea. In deze periode is Cech uitgegroeid tot ‘?n van ‘s werelds beste doelmannen van de afgelopen jaren. Tot het moment van schrijven speelde doelman maar liefst 475 wedstrijden onder de lat van zijn ploeg. Bij de nationale ploeg van Tsjechi?? kan hij nog altijd rekenen op een basisplek.
Dit zijn drie voorbeelden van een groot aantal spelers dat is geslaagd bij Chelsea. Andere spelers die Abramovich naar Chelsea haalde en ruimschoots zijn geslaagd bij the Blues zijn vedettes als Arjen Robben, Ashley Cole, Branislav Ivanovic en Juan Mata, alhoewel er nog vele andere spelers zijn die een zeer goede indruk hebben gemaakt in hun tijd bij Chelsea. Al deze aankopen zijn vrij zeker op het conto van Abramovich toe te schrijven. De Russische investeerder was aanvankelijk vrij eigenwijs op de transfermarkt en trekt zich niet veel aan van de wil van de managers van Chelsea (nu daarentegen wel). Dit bleek wel uit de transfer van Shevchenko, een overgang die door Abramovich werd bewerkstelligd, maar waar Mourinho dus niet achter stond.
Transferuitgaven Chelsea per seizoen
2003-’04: 189 miljoen euro
In de bovenstaande tabel kan je zien dat Abramovich in zijn eerste seizoen bij Chelsea gelijk het grootste bedrag uitgaf tot nu toe: 151 miljoen pond, omgerekend ongeveer 189 miljoen euro. In deze periode leek het erop dat Abramovich direct indruk wilde maken op Chelsea en zijn fans door het doen van miljoenenaankopen. De duurste speler was Damien Duff, die werd overgenomen voor ongeveer 25 miljoen euro. Naast Duff zorgden met name Claude Mak??l??l?? (22 miljoen euro), Hernan Crespo (24 miljoen euro), Adrian Mutu (negentien miljoen euro) en Juan Sebasti??n Ver??n (zeventien miljoen euro) voor het dure seizoen. Verder kwamen Glen Johnson, Geremi, Alexei Smertin, Wayne Bridge, Joe Cole en Scott Parker voor aanzienlijke bedragen naar het nieuwe ‘speeltje’ van Abramovich.
2004-’05: 177 miljoen euro
Twee aankopen in dit seizoen zijn met afstand de duurste, ‘?n van deze twee aankopen misschien wel de beste aankoop van Abramovich ooit: Didier Drogba, voor wie dertig miljoen euro werd betaald. Ricardo Carvalho kwam dat jaar over voor ongeveer 25 miljoen. Ook werd dat jaar een Nederlander naar de club gehaald: Abramovich kocht voor dik vijftien miljoen Arjen Robben van PSV. Verder zorgden spelers als Tiago, Alex, Mateja Kezman, Petr Cech, Paulo Ferreira en Jiri Jarisik dat Abramovich dit seizoen een bedrag van omgerekend 177 miljoen euro uitgaf aan nieuwe spelers.
2005-’06: 105 miljoen euro
In deze jaargang spendeerde Abramovich nog steeds buitensporig veel, maar in vergelijking met voorgaande jaren viel het alleszins mee. Waar hij in de eerste twee seizoenen meer dan dik over de grens van honderd miljoen euro zat, kocht de stinkend rijke Rus dit seizoen iets boven de honderd miljoen euro aan nieuw materiaal, namelijk om en nabij de 105 miljoen euro. De grootste kostentrekkers waren miskoop Shawn Wright-Philips (28 miljoen euro), Micka??l Essien (dertig miljoen euro) en Asier Del Horno (elf miljoen euro).
2006-’07: 104 miljoen euro
In dit seizoen werd er ongeveer evenveel uitgegeven als in het voorgaande jaargang. De grootste aankoop van dit seizoen was de al eerder uitgelichte overgang van Andriy Shevchenko van AC Milan naar Chelsea voor het bedrag van 44 miljoen euro. De transfer van John Obi Mikel voor ongeveer twintig miljoen euro is achteraf toch wel aardig geslaagd. De Nigeriaan speelt nog steeds op Stamford Bridge, al is hij nooit voor een hele lange tijd een onomstreden basisspeler geworden.
2007-’08: 69 miljoen euro
Abramovich gaf ditmaal wederom een stuk minder geld uit als in het voorgaande seizoen. Voor spelers trok hij net geen zeventig miljoen euro uit. Hieronder vielen onder meer Nicolas Anelka (negentien miljoen euro), Florent Malouda (16,5 miljoen euro) en Branislav Ivanovic (11,5 miljoen euro).
2008-’09: 33 miljoen euro
Abramovich zette zijn trend door en zorgde er wederom voor dat hij minder uitgaf dan in het seizoen ervoor. In deze jaargang trok hij namelijk iets meer dan 33 miljoen euro uit voor nieuwe spelers. Veel plezier hebben de fans van Chelsea echter niet beleefd aan de aankopen van deze periode. Alleen Jos?? Bosingwa, die overkwam voor ongeveer twintig miljoen euro, is tamelijk succesvol gebleken, alhoewel ook de voor 10,5 miljoen euro overgenomen Deco het niet onverdienstelijk deed in het blauwe shirt van Chelsea.
2009-’10: 32 miljoen euro
Wederom een weinig succesvol seizoen als het gaat om het aanschaffen van nieuwe spelers. Abramovich gaf ongeveer evenveel uit als in het vorige seizoen. Zo kocht hij onder meer Yuri Zhirkov, de miskoop die hier eerder al werd uitgelicht. Verder werd Nemanja Matic voor 1,5 miljoen euro gekocht, wiens avontuur in Londen mislukte alvorens hij naar het Portugese Benfica vertrok. Voetnoot bij de Servische middenvelder, is dat hij in een later stadium alsnog slaagde op Stamford Bridge. Vorig seizoen werd hij immers opnieuw door Chelsea naar Londen gehaald en met succes.
(Ditmaal betaalde Abramovich echter een stuk meer dan de eerder genoemde 1,5 miljoen euro. Benfica ontving een bedrag van rond de 25 miljoen euro voor de inmiddels 26-jaar oude controleur. Verder trok Abramovich voor 3,8 miljoen euro uit voor Daniel Sturridge, die bij Chelsea nimmer zijn talent in kon lossen. Vervolgens deed hij dit wel bij rivaal Liverpool.)
2010-’11: 136 miljoen euro
Dit bleek weer een seizoen waarin Abramovich besloot een kwaliteitsinjectie te geven aan de selectie van Chelsea. Hij trok hiervoor een slordige 136 miljoen euro uit. Dit bedrag werd mede mogelijk gemaakt door de gigantische flop van zestig miljoen euro: Fernando Torres. David Luiz, die voor 28 miljoen euro (??n de in een deal betrokken Matic) overkwam, en Ramires (21 miljoen euro) bleken daarentegen weer twee schoten in de roos. Beide Brazilianen werden overgenomen van Benfica en hebben hun kwaliteiten op Stamford Bridge wel getoond (Luiz vertrok in 2014 zelfs voor ruim vijftig miljoen euro naar Paris Saint-Germain). De komst van Yossi Benayoun, die Abramovich om en nabij de acht miljoen euro kostte, bracht echter niet wat men gehoopt had. Hij werd diverse keren verhuurd, maar ontwikkelde zich nimmer tot een onbetwiste basisspeler bij Chelsea.
2011-’12: 113 miljoen euro
Ook in dit seizoen ging Abramovich vrolijk door met miljoenen smijten. Met 113 miljoen euro werden onder meer Juan Mata (28 miljoen) en Romelu Lukaku (23 miljoen) naar Londen gehaald. Verder werd er in totaal meer dan vijftig miljoen euro uitgegeven voor spelers als Thibaut Courtois, Kevin De Bruyne, Gary Cahill, Raul Meireles, Lucas Piazon en Oriol Romeu. Hiervan zijn Cahill en Courtois momenteel basisspelers in het ensemble van Mourinho. De Bruyne, Lukaku, Mata, en Meireles zijn inmiddels alweer definitief weg uit Londen.
2012-’13: 119 miljoen euro
In dit seizoen, waarin Abramovich bijna 120 miljoen euro uitgaf aan nieuwe spelers, werden er enkele belangrijke aankopen gedaan. Zo werd Eden Hazard overgenomen van OSC Lille voor veertig miljoen euro en maakte Oscar de overstap uit Brazili??, waarmee een transfersom gemoeid ging van om en nabij de 32 miljoen euro. Ook de transfer van de Spaanse C??sar Azpilicueta voor ongeveer elf miljoen euro bleek succesvol. Verder werden er miljoenen gespendeerd aan Marko Marin, Victor Moses, Wallace, Demba Ba en Thorgan Hazard.
Uit deze grafiek valt het contrast tussen de salarissen, de winst/verlies en de omzet goed af te lezen.
2013-’14: 144 miljoen euro
Dit betreft het afgelopen seizoen, waarin Abramovich met miljoenen smeet. Hij trok in totaal 144 miljoen euro uit voor nieuw kapitaal. De grootste kostenpost was de Braziliaan Willian, die Chelsea voor 35 miljoen euro overnam van Anzhi Makhachkala. Andr?? Sch??rrle kwam voor 21 miljoen over van Bayer Leverkusen en voor ongeveer negen miljoen euro vertrok de Nederlandse Marco van Ginkel van Vitesse naar Chelsea. De eerder uitgelichte Matic, Mohammed Salah en Kurt Zouma kostten in de winter gezamenlijk bijna 54 miljoen euro.
2014-’15: 109 miljoen euro
Dit betreft het huidige seizoen, waarin Abramovich zijn selectie in de zomer een volledige make-over liet ondergaan. Spits Diego Costa van Atl??tico Madrid kostte met veertig miljoen euro een flinke duit, terwijl Filipe Luis van dezelfde club 25 miljoen euro kostte. Ook de 33 miljoen euro voor FC Barcelona-middenvelder Cesc F??bregas was geen peanuts. Daarnaast werd Lo??c R??my voor elf miljoen euro aan de selectie toegevoegd. ‘De verloren zoon’ Didier Drogba werd transfervrij overgenomen van Galatasaray.
2. De invloed van Abramovich op de sportieve resultaten van Chelsea
Veel mensen gaan er vanuit dat een rijke Rus of sjeik die een voetbalclub overneemt, direct zorgt voor kampioenschappen en wereldtoppers die de club komen versterken. Kortom: voor de club kleven er extreem veel voordelen aan en het zijn met name de buitenstaanders of fans van andere clubs die het maar niks vinden. Dit hoeft echter helemaal niet het geval te zijn.
Anzhi Makhachkala
Een voorbeeld hiervan is de Russische voetbalclub Anzhi Makhachkala. De oligarch en miljardair Suleyman Kerimov nam Anzhi in januari 2011 over en stak in zeer korte tijd bijna een half miljard euro in de club. Zo werden peperdure spelers als Samuel Eto’o gehaald. De Kameroenese wereldspits werd op een gegeven moment zelfs de bestbetaalde speler ter wereld, met een jaarsalaris van twintig miljoen euro. Guus Hiddink werd als coach aangesteld, ook voor een goed belegde boterham, waarmee gematigde successen werden behaald. Niet alleen werd het geld in spelers gepompt, maar ook bijvoorbeeld in een nieuw stadion en trainingscomplex.
Alles zag er vrij rooskleurig uit voor de club, tot het grootste nadeel van een rijke oliesjeik als eigenaar te hebben aan het licht kwam. Kerimov kon namelijk van het ene op het andere moment besluiten om de geldkraan dicht te draaien. Dit deed hij dan ook in augustus 2013 . De salarissen, waaronder de twintig miljoen euro per jaar van Eto’o, konden niet meer betaald worden, terwijl dit soort spelers nog wel langlopende contracten hadden. Zij moesten dus worden verkocht en er vertrokken dan ook in een paar maanden tijd 26 spelers , waaronder negen spelers die naar Dinamo Moskou gingen.
Dit lijkt raar, aangezien het een van de grootste concurrenten was van Anzhi op dat moment, maar dat geeft dus wel aan hoe erg de noodzaak was om spelers tegen een lage prijs van de hand te doen. Ook werden wereldsterren Willian Borges da Silva en Eto’o van de hand gedaan. Zij gingen spelen voor het Chelsea van een andere rijke Rus, Roman Abramovich.
Vrij snel na het dichtdraaien van de geldkraan, op 11 mei 2014, degradeerde Anzhi uit de Russische Premjer Liga, terwijl het de jaren daarvoor iedere keer eindigde in de bovenste regionen van het hoogste niveau in Rusland.
M??laga CF
Een ander voorbeeld is misschien wel n??g treffender: het voorbeeld van M??laga. Dit verhaal is wellicht minder bekend, aangezien het om minder extreme bedragen ging, maar de malaise bij M??laga had zeker meer effect op de sportieve resultaten dan de malaise bij Anzhi Makhachkala.
In 2010 nam, zoals zijn volledige naam luidt, sjeik Abdullah bin Nasser bin Abdullah Al Ahmed Al Thani de club over en hij stak er enorme bedragen in. Zo werden de grote namen als J??r??my Toulalan, Santi Cazorla, Nacho Monreal en Isco aangetrokken . Ook Ruud van Nistelrooij heeft in de nadagen van zijn carri??re bij M??laga gespeeld. Hij kwam, in tegenstelling tot de enorme uitgiften aan de meeste spelers, transfervrij over, wat betekent dat er niets voor hem betaald hoefde te worden, op een vorstelijk salaris na uiteraard. Naast Van Nistelrooij speelde er een andere Nederlander in dienst van de Zuid-Spanjaarden: Joris Mathijsen.
Op een haar na bereikte de Spaanse club de halve finales van de Champions League en ook in Spanje waren de resultaten flink verbeterd, maar t??ch trok de sjeik zijn geld uit de club omdat de successen in zijn ogen niet snel genoeg behaald werden . Direct nadat ook M??laga vele wereldtoppers noodgedwongen moest verkopen, draaide de club niet meer bovenin mee maar was het niets meer dan een matige middenmoter.
Blijft het goed gaan?
Bij veel clubs worden in de eerste jaren enorme successen behaald na de komst van een rijke eigenaar. Het blijkt dus echter ook vaak fout te gaan met deze clubs, doordat mysterieuze eigenaren besluiten niet meer te investeren in de clubs, die vervolgens zitten opgescheept met te dure voetballers.
Dit lijkt bij Chelsea niet het geval te zijn. Abramovich heeft Chelsea namelijk al op 1 juli 2003 gekocht en zodoende zit hij al ruim elf jaar bij de Engelse topclub. Hij is in deze jaren een echte ‘Chelsea-man’ geworden. Zo zegt ook David Endt, die wij hebben ge??nterviewd. Endt, die zelf een bekende voetbalromanticus is en niet houdt van het massale geld in de voetbalwereld, gaf wel te kennen dat hij Roman Abramovich een van de weinige mega-investeerders in het voetbal vindt, bij wie hij gelooft dat hij het niet puur voor het geld doet. Althans: niet meer.
Volgens Endt is Abramovich in de loop van tijd een echte fan geworden. ‘Hij is niet de man die op tv altijd op de voorgrond treedt om te showen met zijn geld en de allerduurste pakken. Hij doet het niet puur voor zijn ego. Hij zit in vrij casual kleding bij de wedstrijden en altijd ergens achter zodat de camera’s niet teveel op hem gericht worden.’
Endt gelooft dan ook dat Chelsea niet in zulke mate het gevaar loopt als de meeste andere clubs met steenrijke eigenaren. ‘Hij heeft Chelsea in zijn hart gesloten en zal zijn club niet zomaar in de steek laten.’ Naast het feit dat Chelsea dus vrij veilig is tegen zo’n enorme instorting, heeft het ook Chelsea vele successen gebracht.
Premier League-klasseringen
In het volgende overzicht kun je zien dat Chelsea voor 1 juli 2003 (tot en met het seizoen 2002-’03) gemiddeld op een lagere positie eindigde in de Premier League, de hoogste voetbaldivisie van Engeland. Na het seizoen 1995-’96, waarin Chelsea op de elfde plaats eindigde, zat de club qua sportieve prestaties al in de lift. Waar ze tot 1996 bijna altijd eindigden in het rechterrijtje, ofwel de onderste helft van de ranglijst, drongen ze nu voor een langere periode door tot de subtop, met als hoogtepunt het seizoen 1998-’99. In deze jaargang eindigden de Londenaren op een knappe derde plek. Deze prestatie was voor het toentertijdse Chelsea een hele fraaie prestatie, maar men wist nog niet welke successen de club nog allemaal tegemoet zou gaan.
5
11
14
11
14
11
11
6
4
3
5
6
6
4
2
1
1
2
2
3
1
2
6
3
3
’90 ’91 ’92 ’93 ’94 ’95 ’96 ’97 ’98 ’99 ’00 ’01 ’02 ’03 ’04 ’05 ’06 ’07 ’08 ’09 ’10 ’11 ’12 ’13 ’14
Premier League &
First Division
De overname
Abramovich wilde graag een Londense club overnemen en hij kon hierbij kiezen tussen Chelsea of Tottenham Hotspur . Sven G??ran-Eriksson, destijds de coach van het Engelse nationale team, adviseerde hem om voor Chelsea te kiezen omdat dit een betere investering voor de lange termijn zou zijn. Als hij de titel wilde winnen met een van deze teams zou hij bij Chelsea ‘slechts de helft van de spelers hoeven te vervangen, terwijl dit bij Tottenham Hotspur bijna de hele selectie was.’ Dit onthulde G??ran-Eriksson (foto, hierboven) in zijn autobiografie, die in 2013 uitkwam.
Abramovich nam zijn advies aan, maar stelde nog wel een voorwaarde: Chelsea moest op de (spreekwoordelijke) vooravond van de overname de Champions League bereiken. Anders zou hij de club alsnog niet overnemen . Chelsea bereikte het miljoenenbal; zoals in het schema te zien is, werd Chelsea dat seizoen (2002-’03) vierde. Dit is de laatste plaats die recht geeft op plaatsing in de (voorronde van de) Champions League. Aangezien het de in 1905 opgerichte club was gelukt om het toernooi te bereiken, kocht Abramovich voor een symbolisch bedrag van 1 pond de club op .
Een eis bij de verkoop van de club was echter wel dat Abramovich de volledige schuld van Chelsea zou afbetalen en Chelsea tot de absolute top zou laten komen. De schuld van zo’n tachtig miljoen pond werd zonder problemen afgelost en ook werden door de jaren heen honderden miljoenen euro’s ge??nvesteerd in de club. In de afgelopen jaren heeft Abramovich, alleen al aan het kopen van spelers, ongeveer een miljard euro uitgegeven en naar schatting komt daar nog ongeveer 1,75 miljard (!) euro aan salariskosten bij. Ook investeringen in overige projecten zoals trainingsfaciliteiten zitten niet bij de miljard euro, die men op het eerste gezicht tegenkomt, inbegrepen.
Resultaten
De resultaten, waar Chelsea en zijn fans zo naar snakten, kwamen ook al snel. In het eerste seizoen na de komst van de Rus eindigde Chelsea als tweede achter Arsenal, dat dat seizoen geen een wedstrijd verloren had. Chelsea had 79 punten en the Invincibles van Arsenal, met wereldsterren als Dennis Bergkamp en Thierry Henry in de gelederen, werden op gepaste afstand kampioen: de ploeg van de Franse toptrainer Ars??ne Wenger had elf punten meer dan de achtervolger uit het ‘blauwe deel van de stad’.
In het daarop volgende seizoen lukte het Chelsea w??l om de titel binnen te slepen. Onder leiding van coach Jos?? Mourinho (die na jaren van afwezigheid vorig seizoen overigens weer is teruggekeerd op Stamford Bridge) won Chelsea de titel overtuigend met 95 punten. Niet alleen won Chelsea dit seizoen de titel, ook de League Cup werd bemachtigd. Als kers op de taart speelden ze fantastisch in de Champions League, waar Chelsea tot de halve finale reikte. Ook in het seizoen 2005-’06 werd de titel gewonnen door Chelsea, nog steeds onder leiding van de Portugese succestrainer Mourinho. In het seizoen 2006-’07 moest Chelsea echter de titel aan het Manchester United van de legendarische manager Sir Alex Ferguson laten.
De rol van Abramovich in deze florissante resultaten is zeer groot te noemen. Door veel geld uit te geven aan nieuwe, kwalitatief sterke spelers wordt de kans op sportieve betere resultaten vergroot. Op het volgende overzicht valt te zien hoeveel prijzen Chelsea pakte in het tijdperk zonder Abramovich en in het tijdperk m??t Abramovich. Ook vergelijken we de resultaten van de Londense grootmacht met de resultaten van drie andere clubs uit Engeland: de traditionele topclubs Arsenal, Liverpool en Manchester United. Manchester City is niet meegenomen in deze vergelijkingen, omdat deze club, die in de laatste drie seizoenen drie maal kampioen werd, pas ‘echt’ meetelt sinds 2008, toen het werd overgenomen door een buitenlandse investeerder.
Uit de volgende gegevens blijkt dat de sterke prestaties voor een groot deel zijn toe te schrijven aan het conto van de inmiddels 48-jarige Rus uit Saratov. Zonder het geld van de oliemagnaat zou Chelsea echter nooit tot dusdanig goede prestaties gekomen zijn.
Is succes te koop?
Veel supporters van voetbalclubs roepen en schrijven (in de media onder andere) dat succes niet te koop is. Daar gaan we nu naar kijken: In het jaar 1905 werd Chelsea Football Club opgericht. Dit betekent dat Abramovich 98 jaar na het ontstaan van Chelsea de club kocht. In deze 98 jaar zonder Abramovich had Chelsea in totaal het volgende gewonnen (zie volgende pagina):
Voor de periode van Abramovich
Sinds de oprichting van de club in 1905 tot de overname van Abramovich in 2003 won Chelsea de volgende prijzen :
Nationaal
Premier League: 1955 1x
Second Division: 1984, 1989 2x
FA Cup: 1970, 1997, 2000 3x
Football League Cup: 1965, 1998 2x
FA Community Shield: 1955 2000 2x
Full Members Cup: 1986, 1990 2x
Internationaal
UEFA Champions League/Europacup l: Geen 0x
Europa Cup ll/UEFA Cup/Europa League: 1971, 1998 2x
UEFA Super Cup: 1998 1x
Totaal: 15 prijzen
Tijdens de periode van Abramovich
Na de komt van Abramovich in 2003 heeft Chelsea het volgende gewonnen:
Nationaal
Premier League: 2005, 2006, 2010 3x
Second Division: Geen 0x
FA Cup: 2007, 2009, 2010, 2012 4x
Football League Cup: 2005, 2007 2x
FA Community Shield: 2005, 2009 2x
Full Members Cup: Geen 0x
Internationaal
UEFA Champions League/Europacup l: 2012 1x
Europa Cup ll/UEFA Cup/Europa League: 2013 1x
UEFA Super Cup: Geen 0x
Totaal 13 prijzen
Uit de hierboven staande gegevens blijkt dat Chelsea in totaal 28 prijzen heeft gewonnen in 109 jaar. Dit is een gemiddelde van ‘?n prijs in iedere 3,9 jaar. In de tijd voor Abramovich won Chelsea vijftien prijzen in 98 jaar, wat neer komt op een gemiddelde van ‘?n prijs in iedere 6,5 jaar. In deze tijd degradeerde Chelsea echter ook vier keer. In de tijd na de overname van Abramovich won Chelsea dertien prijzen in elf jaar, wat neerkomt op een gemiddelde van ‘?n prijs in iedere 0.8 jaar. Dit betekent dat Chelsea na de komst van Abramovich gemiddeld ongeveer acht keer zo veel prijzen per jaar pakt. Natuurlijk is dit niet helemaal een juiste weergave van het ‘kopen van succes’, maar dat blijkt wel als je de vergelijking trekt met andere topclubs uit Engeland. De grootste clubs uit Engeland op basis van resultaten door de geschiedenis heen zijn Manchester United, Liverpool en Arsenal. Hieronder worden deze verenigingen vergeleken met Chelsea.
Manchester United
Manchester United haalde tussen 1905 en 2003 48 prijzen, wat neer komt op een gemiddelde van ‘?n prijs in iedere twee jaar. Tussen 2003 en nu heeft de Engelse grootmacht zestien prijzen gepakt, wat neerkomt op ‘?n prijs in iedere 0,7 jaar. United heeft in de periode van Abramovich gemiddeld ongeveer 2,9 keer zoveel prijzen per jaar gepakt als in de periode van 1905 tot 2003.
Liverpool
Liverpool haalde tussen 1905 en 2003 55 prijzen, wat neerkomt op een gemiddelde van ‘?n prijs in iedere 1,8 jaar. Tussen 2003 en nu heeft Liverpool vijf prijzen gepakt, wat neer komt op een gemiddelde van ‘?n prijs in de 2,2 jaar. Gemiddeld heeft Liverpool in de periode van Abramovich dus ongeveer 1,3 keer zo weinig prijzen gepakt.
Arsenal
Arsenal haalde tussen 1905 en 2003 35 prijzen, wat neer komt op een gemiddelde van ‘?n prijs in iedere 2,8 jaar. Tussen 2003 en nu heeft Arsenal vier prijzen gepakt, wat ook neer komt op een gemiddelde van ‘?n prijs in iedere 2,8 jaar. In de periode van Abramovich haalde Arsenal dus gemiddeld evenveel prijzen als in de periode tussen 1905 en 2003.
Gemiddelde van de Engelse top
Aangezien Manchester United in de periode van Abramovich 2,9 keer zoveel prijzen pakte als in de periode tussen 1905 en 2003, Liverpool zelfs 1,3 keer zo weinig prijzen won en Arsenal op het zelfde gemiddelde bleef steken, gingen deze clubs er dus in totaal op vooruit en pakten deze drie clubs gezamenlijk 1,75 keer zoveel prijzen in de periode van Abramovich als in de periode tussen 1905 en 2003 (138 prijzen tussen 1905 en 2003 en 25 prijzen tussen 2003 en nu).
Vergelijking Chelsea en de Engelse top
Dit lijkt een flinke toename van het gemiddelde aantal prijzen per seizoen, maar als je dit vergelijkt met de groei die Chelsea doormaakte in dezelfde periode is het vrij gering. Chelsea haalde in de tijd van Abramovich namelijk dus acht keer zoveel prijzen per jaar. Deze relatieve groei is dus ongeveer 4,6 keer zo groot als de gemiddelde groei van de drie grootste clubs uit Engeland door de geschiedenis heen. Een klein verschil zou door toeval of een goede of slechte periode kunnen komen en is uiteraard verwaarloosbaar, maar door dit enorme verschil lijkt het er dus weldegelijk op dat succes wel te koop is.
Hunkering naar Europees succes
De achterstand op de Engelse traditionele top werd dus al erg snel ingehaald maar daar bleef het niet bij. De grootste droom van Abramovich was het winnen van de Champions League. De zogenaamde ‘Cup met de Grote Oren’. Dat was het belangrijkste wat Abramovich nog wilde winnen na het eerste landskampioenschap. Hier kwam hij dan ook voor uit in de media en iedereen wist dit van hem . De resultaten kwamen door de investeringen dan ook snel.
Resultaten in Europa
In het overzicht in de volgende pagina staan alle finales die Chelsea ooit in Europees verband heeft gespeld. In 1971, 1998 en 2013 werd de Europa Cup ll/Europa League gewonnen en in 2008 en 2013 speelde Chelsea de finale van de Champions League. Deze werd in 2008 echter verloren. De Europa Cup l/Champions League bestaat sinds 1955 en de Europa Cup ll/UEFA Cup/Europa League bestaat sinds 1960. In de jaren tussen het oprichten van de eerste Europese competitie en de komst van Abramovich bij Chelsea zat dus 48 jaar en er zat 43 jaar tussen de eerste keer dat er twee Europese competities werden gespeeld op clubniveau en de komst van Abramovich naar Chelsea. In al deze jaren werd twee keer de finale van de tweede Europese competitie gehaald. Deze werden beide gewonnen.
Sinds de komst van Abramovich heeft Chelsea in twee jaar al twee maal de finale van de eerste Europese competitie, de Champions League, gehaald waarvan er een werd verloren van Manchester United met strafschoppen. Ook werd er een gewonnen op basis van strafschoppen en werd in ditzelfde tijdperk een keer de finale van de tweede Europese competitie behaald. Deze werd wederom gewonnen.
Europese finales van Chelsea
Year Competition Opposing Team Score
1971
Cup Winners’ Cup
Real Madrid
1’1 (na verlenging)
2-1 (opnieuw gespeeld)
1998
Cup Winners’ Cup Stuttgart
1’0
2008
Champions League
Manchester United
1’1 (na verlenging) (5’6 na strafschoppenserie)
2012
Champions League Bayern M??nchen 1’1 (na verlening) (4’3 na stafschoppenserie)
2013
Europa League
Benfica
2’1
Zodoende had Abramovich dus na negen jaar al zijn ultieme doelstelling bereikt. Het belangrijkste internationale toernooi voor clubteams werd voor het eerst in de geschiedenis van Chelsea gewonnen. Naast de finales haalde Chelsea sinds de komst van Abramovich al vijf keer de halve finale en kwamen ze in totaal van de elf jaar, al tien keer de groepsfase door van de Champions League. De enige keer dat dit niet lukte was in het seizoen 2012-’13; in dit jaar werd immers de Europa League gewonnen.
Hieruit valt dus af te leiden dat Chelsea, tijdens het tijdperk Abramovich, het erg goed heeft gedaan in de Europese competities. Zeker een stuk beter dan daarvoor, waar het vaak nog maar de vraag was of ze de groepsfase van de Champions League wel zouden halen.
De rol van Abramovich
Ook het succes op internationaal niveau lijkt het directe gevolg te zijn van de investeringen van Abramovich in de voetbalclub. Zijn invloed reikte verder dan enkel het aanschaffen van kwalitatief goede spelers en trainers. Ook zorgde hij voor betere trainingsfacaliteiten en voor meer fans. Doordat de resultaten verbeterden, trok de club meer fans aan. Dit zorgde voor meer merchandising, waardoor Chelsea ook zonder Abramovich erg veel geld kan genereren. Dit zorgt voor een positief beeld over het beleid van Chelsea.
3. De invloed van Abramovich op de internationale bekendheid van Chelsea
Door de fans zo gewild of niet, ook voetbalclubs worden gezien als een merk. Net als merken hebben voetbalclubs een bepaalde reputatie, zowel nationaal als internationaal. Vrijwel niemand in Engeland, inclusief de voetballiefhebbers, zal de Nederlandse voetbalclub FC Oss (een professionele voetbalvereniging op het tweede niveau van Nederland) kennen. Anderzijds kent zo’n beetje elke Nederlandse voetballiefhebber een club als Nottingham Forrest. Dat is een Engelse club die uitkomt op het tweede niveau van Engeland. Een algemenere conclusie is dat voetballiefhebbers in de wereld meer Engelse clubs (zowel op het eerste- als het tweede niveau) dan Nederlandse clubs kennen. Met andere woorden, meer gerelateerd aan deze deelvraag: alleen al het merk van de Premier League, het hoogste voetbalniveau in Engeland, is groter en aansprekender dan de Nederlandse Eredivisie.
Op kosten gebaseerde methodes
Historische kosten-methode
Dit heeft alles te maken met de internationale bekendheid van de clubs in Engeland. Internationaal gezien zijn de Nederlandse topclubs Ajax, Feyenoord en PSV betrekkelijk bekend, maar dit drietal valt in het niet bij de mondiale bekendheid van bijvoorbeeld Manchester United, Liverpool en Arsenal, drie traditionele topclubs in de Premier League. Inmiddels is Chelsea de drie Nederlandse topclubs ook ruimschoots voorbijgestreefd, als het gaat om de ‘waarde’ van het merk, ofwel de brand equity. De merkwaarde kan vanuit verschillende oogpunten worden berekend. De zogenoemde historische kosten-methode stelt dat de merkwaarde van een merk het totale bedrag is dat men heeft uitgegeven, om het merk het merk te laten worden dat het is. Dit bedrag valt bij een club als Chelsea, dat jaarlijks vele miljoenen spendeert aan zowel transfersommen als megasalarissen, dik in de miljarden.
Kostenvoordeel-methode
De kostenvoordeel-methode gaat in het geval van Chelsea niet goed op. In deze theorie stelt men dat bedrijven die al vanaf de basis een grote merkbekendheid hebben, zoals de autofabrikant Ford, hier alleen maar van blijven profiteren. Doordat een bepaald merk al een bepaalde internationale uitstraling heeft, hoeft dit bedrijf geen grote investeringen meer te doen om een internationaal bekend bedrijf te w??rden. Chelsea heeft zich echter onder leiding van Roman Abramovich keihard naar de top moeten ‘betalen’. Hierbij moest de gevestigde orde van Engelse topclubs worden doorbroken. Dit was lastig genoeg, aangezien de Engelse topclubs ook op mondiale schaal een grote rol vertolkten. Dit geeft wel aan dat het een nagenoeg onmogelijke opgave leek, voor een club als Chelsea, om zich met deze giganten te kunnen meten.
Vervangingswaarde-methode
In deze methode wordt gekeken naar hoeveel het kost om een bepaald merk succesvol te vervangen. Succes wordt in deze theorie, in tegenstelling tot de historische kosten-methode, uitgedrukt in naamsbekendheid. Hoeveel mensen kennen wereldwijd het desbetreffende merk?
Bijvoorbeeld: is het merk Coca Cola bij twee miljard mensen bekend, hoeveel kost het om een nieuw bedrijf in het straatje van Coca Cola op te zetten en dit ook bekend te laten raken bij twee miljard euro? In het geval van Chelsea zou je deze methode kunnen gebruiken. Je zou immers kunnen kijken naar wat de Engelse traditionele topclub Arsenal heeft ge??nvesteerd, om tot het topmerk te geraken wat ze tegenwoordig zijn. Bijkomend voordeel van deze vergelijking: net als Chelsea is Arsenal een voetbalclub uit Londen en dus zijn ze erg vergelijkbaar wat dat betreft (ze vissen in dezelfde sponsorvijver). Nadeel hierbij is wel dat Arsenal al vanaf het begin minder concurrentie had inzake het vinden van lokale sponsors, aangezien Chelsea haar succestijd pas ruim na de opkomst van Arsenal startte. Het hebben van meer sponsors vergroot de naamsbekendheid en zorgt voor meer inkomsten. Dit verschil is, voor deze theorie, echter verwaarloosbaar. Volgens deze theorie is Chelsea in de miljarden euro’s waard, omdat de club miljarden euro’s heeft uitgegeven om internationaal bekend te geraken.
Markt gebaseerde methode
Uiteindelijk is de meest gangbare theorie van de marktwaarde de theorie van de markt gebaseerde methode. In de markt gaat het er niet eens echt om wat een bepaald product waard is, het gaat erom wat iemand voor een bepaald merk wil uitgeven. Een praktisch voorbeeld uit de voetbalwereld is bijvoorbeeld het volgende: een spits van Chelsea, die beschikt over een doorlopend contract, wordt algemeen geschat op een waarde van dertig miljoen euro. Stel echter dat Manchester United dringend een spits nodig heeft en uitkomt op de Chelsea-spits, zou het kunnen zijn dat United ver boven de marktwaarde van de speler gaat bieden, om zich zodoende te verzekeren van de diensten van de spits. Dit komt mede door het feit dat Manchester United veel bereid is te betalen voor een spits van dit niveau aangezien ze er direct een nodig hebben. In de voetbalwereld kun je namelijk niet ‘even een seizoentje wachten’. Hierdoor zullen namelijk de sportieve resultaten waarschijnlijk minder worden en dit is uiteraard iets wat de fans niet kunnen waarderen. Ook zal Chelsea juist van Manchester United een enorm hoge transfersom vragen omdat zij een directe concurrent zijn van Chelsea. Een buitenlandse club van exact hetzelfde niveau als Manchester United zal wellicht minder hoeven neer te tellen om de spits over te kunnen nemen.
Kortom: een merk is waard wat de gek ervoor wil geven. Wat deze theorie in het geval van Chelsea moeilijker maakt, is het feit dat Abramovich officieel Chelsea overnam voor het symbolische bedrag van ‘?n Britse pond. Hij zou echter ook alle schulden van de Londense club afbetalen, wat neerkwam op een bedrag van rond de 176 miljoen euro. Dit zou dus betekenen dat de marktwaarde van Chelsea op het moment van de overname van Abramovich rond de 176 miljoen euro waard was.
Deze waarde is uiteraard alleen maar toegenomen, door alle investeringen van de steenrijke Rus in de club. Daardoor zou een potenti??le koper van Chelsea op zijn beurt weer een hoger bedrag op tafel leggen dan Abramovich deed in 2003. Het feit dat de marktwaarde van Chelsea sterk is gestegen, blijkt wel uit de twee voorgaande marktwaarde-theorie??n. Wat Chelsea dan nu waard is volgens deze theorie, is moeilijk om te zeggen, aangezien er, voor zover bekend, geen biedingen op Chelsea zijn gedaan in de recente jaren.
David Aaker
David Aaker is een Britse econoom, die gespecialiseerd is op het gebied van merkwaardes . Hij stelt dat de merkwaarde wordt bepaalde door de volgende vijf factoren:
‘ Loyaliteit van klanten aan het merk
‘ Merkbekendheid
‘ Gepercipieerde kwaliteit
‘ Merkassociaties
‘ Overige eigenschappen van het merk
De loyaliteit van klanten aan het merk is bij een voetbalclub bijvoorbeeld te meten aan seizoenkaarthouders. Sinds de intrede van Abramovich is dit aantal volgens de offici??le clubstatistieken alleen maar gestegen. Ook de merkbekendheid is sterk gegroeid. Eerst was de Londense club immers een grijze muis op het hoogste niveau van Engeland, terwijl de club nu zelfs concreet meedoet om de grootste prijs die er voor clubs in Europa te pakken is: de Champions League-titel. De definitie van gepercipieerde kwaliteit is volgens het EURIB, het European Institute for Brand management, de mate waarin een consument bepaalde eigenschappen bij een merk vindt horen, de relevantie van deze eigenschappen en de kwaliteitsperceptie die het merk oproept . Bij Chelsea is deze waarde dus relatief hoog, omdat de algemene opinie is dat Chelsea hoort bij de mondiale topclubs in de voetbalwereld.
Een ietwat genuanceerdere methode, die bij voetbalclubs het gemakkelijkst te meten is, stelt dat de merkwaarde van een club wordt bepaald door materi??le zaken zoals het stadion en de grond van de club en immateri??le zaken, zoals de subjectief vastgestelde waardes van voetballers. Dit alles in ogenschouw genomen leidt tot de hiernaast staande grafiek, gevormd door het statistiekbureau Statista .
Uit de grafiek op de voorgaande pagina blijkt dat er in de hele wereld in totaal slechts zes voetbalclubs zijn die een hogere merkwaarde hebben dan Chelsea, waarvan drie Engelse clubs: Arsenal (plek 6), Manchester City (plek 5) en Manchester United (plek 3). De andere clubs in de top 10 zijn Paris Saint-Germain (Frankrijk, plek 10), Borussia Dortmund (Duitsland, plek 9), Liverpool (Engeland, plek 8), FC Barcelona (Spanje, plek 4), Real Madrid (Spanje, plek 2) en Bayern M??nchen (Duitsland, plek 1).
Er zijn geen concrete statistieken te vinden van de clubwaardes van de periode v’?r het Abramovich-tijdperk bij Chelsea. Desondanks kan geconcludeerd worden dat de merkwaarde van Chelsea enorm gestegen is onder de Oost-Europese mega-investeerder, aangezien Chelsea onder hem pas internationale uitstraling kreeg, wat zich tot dusver uitte in een Champions League-titel en een Europa League-titel. Met name deze titels zorgen voor internationale bekendheid, aangezien de Champions League het clubtoernooi is met mondiaal verreweg de meeste media-aandacht en bekendheid. Met andere woorden: het winnen van dit toernooi zorgt voor meer naamsbekendheid, wat zorgt voor meer inkomsten, wat zorgt/kan zorgen voor meer stabiliteit in de organisatie en in het behouden van Chelsea in de bovenste regionen van de Premier League ??n het Europese topvoetbal.
Zuidoost-Azi??
Clubs als Chelsea zijn voortdurend op zoek naar manieren om nieuwe sponsors te werven. Een aantrekkelijk gebied voor voetbalclubs is Zuidoost-Azi??. In deze regio is er veel interesse voor voetbal, maar het niveau ligt mijlenver achter het niveau in Europa. Door als club zijnde naar bijvoorbeeld Indonesi?? te gaan op trainingskamp, vergroot je je supportersschare ??n kan je weer nieuwe sponsors aan je club werven. De ‘supportersmarkt’ in Zuidoost-Azi?? is erg belangrijk, omdat clubs tientallen miljoenen euro’s kunnen genereren met shirtverkoop. In Zuidoost-Azi?? is er weinig concurrentie van lokale clubs, waardoor het een handige markt is voor Europese clubs. Ook de Nederlandse topclub Ajax is bijvoorbeeld intensief bezig met het veroveren van de Aziatische markt .
In 2013 vertrok Chelsea met zijn selectie naar Maleisi??, Thailand en Indonesi??. In de paar weken die de selectie verbleef in dit deel van de wereld, werden er enkele oefenwedstrijden gespeeld. Op deze manier kwamen sponsors en voetballiefhebbers live in aanraking met Chelsea, wat de binding tussen de club en de buitenstaanders versterkt. Deze tour was niet de eerste- en niet de laatste tour van Chelsea in Azi??. Voor het trainingskamp zei Ron Gourlay, de voormalige Chief Executive van Chelsea, het volgende over de trip: ‘Zuidoost-Azi?? is een regio met een groeiende en enthousiaste supportersschare van Chelsea. Het doet me deugd dat we wederom gebruik kunnen maken van de Zuidoost-Aziatische gastvrijheid. Ik kijk vooral uit naar het bezoek aan Indonesi??. Daar gaan we voor de eerste keer heen; daar hebben we een zeer groot aantal supporters, dat graag Chelsea in actie wil zien komen’, aldus de beleidsmaker .
4. Vergelijking: Chelsea versus Bayern M??nchen
Gebrek aan topclubs zonder rijke eigenaar
Bij veel topclubs lopen een of meerdere rijke geldschieters rond en het begint er in het hedendaagse voetbal steeds meer op te lijken dat dit noodzakelijk is om mee te kunnen doen met de wereldtop. Dit geldt niet alleen op sportief gebied, maar ook op het gebied van inkomsten. Het lijkt haast onmogelijk om nog een hoge omzet te draaien als er geen geldschieter rondloopt bij de club. Arsenal wordt daarentegen vaak gezien als club waar geen geldschieter rondloopt en alles met eigen inkomsten betaalt. Ondanks dit zou Arsenal financieel heel erg gezond zijn. Dit is echter niet helemaal het geval, het is slechts een foutief idee van velen. Er loopt namelijk wel degelijk een rijke eigenaar rond, genaamd Stan Kroenke. Deze Amerikaanse miljardair heeft bijna 67% van de aandelen in bezit . Arsenal kiest er echter voor om zo min mogelijk van zijn geld te gebruiken, ondanks het feit dat Kroenke heeft aangegeven dat hij wel bereid is veel geld in de club te pompen. Dit is een bewuste keuze van de beleidsbepalers van Arsenal. The Gunners betalen liever, uit principe en uit angst voor een instorting die vergelijkbaar is met die van bijvoorbeeld Anzhi Makhachkala, alle kosten uit eigen zak. Dat heeft echter ook zijn nadelen. Arsenal zou dus wel geschaard kunnen worden tot de clubs die alles uit eigen zak betalen, maar dat is de laatste jaren dan ook te merken aan de sportieve resultaten. Zoals bij deelvraag twee al te zien was, heeft Arsenal na 2005, het tijdperk van de rijke clubeigenaren, nauwelijks meer iets gewonnen. Hoewel Arsenal dus nog wel de naam heeft van een traditionele topclub, komt het ensemble van trainer Ars??ne Wenger volgens veel voetbalexperts tekort om nog te worden gerekend tot een absolute topclub. Arsenal heeft een te grote sportieve achterstand op clubs als Chelsea, Manchester City, Manchester United, Barcelona, Real Madrid, Paris Saint Germain en Bayern M??nchen.
Beierse hegemonie in Duitsland (en Europa?)
Het lijkt er dus op dat er nauwelijks meer Europese topclubs zijn die alles uit eigen zak (kunnen) betalen, maar Bayern M??nchen bewijst het tegendeel. Bij de Zuid-Duitse club loopt geen een rijke oliemagnaat of iets dergelijks rond, die honderden miljoenen euro’s in de club stopt. Toch weet Bayern ieder jaar extreem hoge omzetten te draaien en is het momenteel een van de ‘ en misschien wel sportief gezien d’?? beste clubs is die er is. Bayern werd dan ook de afgelopen tien jaar zes keer kampioen in een steeds beter wordende competitie en het won in 2013 nog de treble onder leiding van de toenmalige coach Jupp Heynckes. Dit betekent dat der Rekordmeister landskampioenschap, de nationale beker en de Champions League in een seizoen werden gewonnen.
In de Allianz Arena, de thuishaven van de Duitse grootmacht, spelen sterspelers als Arjen Robben, Franck Rib??ry, Manuel Neuer, Philipp Lahm en Bastian Sweinsteiger. De huidige coach is, volgens veel voetbalanalisten, de beste ter wereld: de Spaanse succestrainer Josep ‘Pep’ Guardiola. Hoe kan het dat Bayern zo succesvol is, extreem goede spelers weet te kopen en te voldoen aan de enorme salariseisen van deze spelers, zonder dat er een geldschieter nodig is om dit te financieren?
Nadat Bayern in het seizoen 2012-’13 nog een recordomzet behaalde van bijna 433 miljoen euro, werd dit record in het seizoen erna aangescherpt tot 528 miljoen euro. Dit is een stijging van zo’n 22% van de omzet in een jaar . Daarnaast groeide ook de netto winst met zo’n twee miljoen euro ten opzichte van het jaar daarvoor naar 16,5 miljoen euro. Deze stijging van de netto winst is extra knap als je bedenkt dat Bayern in het seizoen 2013-’14 de volledige restschuld van de hypotheek afloste die rustte op de Allianz Arena . De lening werd in 2005 afgesloten voor zo’n 346 miljoen euro en hoefde pas in 2030 volledig te zijn afbetaald. Dit betekent dat de volledige aflossing zestien jaar eerder heeft plaatsgevonden dan gepland. Met de omzet van 528 miljoen euro is het de op twee na grootste voetbalclub ter wereld als het gaat om omzet. Alleen de Spaanse topclubs FC Barcelona (530 miljoen euro) en Real Madrid (604 miljoen euro) draaien n??g hogere omzetten. De omzet van 528 miljoen euro is dan ook een stuk hoger dan de omzet van Chelsea in het seizoen 2013-’14. Chelsea boekte weliswaar ook een recordomzet, maar deze was ‘slechts’ 402 miljoen euro .
Waar zitten de verschillen?
Deze uiteenlopende bedragen komen met name door het verschil in sponsorinkomsten en de inkomsten uit merchandising. De verschillen in inkomsten uit kaartverkoop zijn daarentegen overduidelijk in het voordeel van Chelsea. Zo betalen veel fans van Bayern slechts 140 euro voor zeventien thuiswedstrijden in een seizoen. Bij Chelsea wordt door velen 1458 euro neergeteld voor negentien thuiswedstrijden . Dit verschil lijkt te bizar voor woorden, maar dat komt door de hele voetbalcultuur die in de verschillende landen heerst. In Engeland zijn de seizoenkaarten dan ook gemiddeld de duurste ter wereld, terwijl ze in Duitsland juist de goedkoopste seizoenkaarten hebben van de Europese topcompetities. In Engeland betaalt men vanuit de consument gezien graag veel voor de kaarten aangezien dat daar als een soort must have wordt gezien. Daarbij komt ook nog dat Chelsea in een relatief dure wijk van een dure stad ligt waar de inwoners veel te besteden hebben door de hogere inkomens. Zo behoren de wijken Chelsea, Kensington en Fulham (de wijk waar Stamford Bridge is gelegen) tot de duurste wijken van Londen.
In Duitsland is de filosofie van veel clubs als volgt: dure kaarten zorgen wel voor meer inkomsten, maar dit zijn niet de inkomsten waar de club groot van wordt. Het helpt wel, maar is niet per se noodzakelijk om de club naar een hoger plan te brengen. Duitse voetbalclubs vinden het hun plicht om zoveel mogelijk publiek te trekken voor zo min mogelijk geld. Supporters worden dan ook gezien als het kloppend hart van een club en waarom zou je hen onnodig veel laten betalen als daar niet eens de enorme winsten op worden behaald? Je moet supporters respecteren en ze zien te behouden. De sportieve resultaten gaan immers ook in de lift naarmate er meer trouwe fans in het stadion zitten, aangezien iedereen altijd lekkerder speelt met een heel legioen aan zingende fans die hun helden bejubelen.
Bayern handelt beter
Nogmaals, er zit dus een wezenlijk verschil in de inkomsten uit sponsoring en met name uit merchandising. Er is echter nog een verschil. Beide clubs betalen enorme salarissen van een vergelijkbaar niveau, maar Chelsea betaalt daarnaast ook nog eens hogere transfersommen. Chelsea koopt alle goede spelers, terwijl Bayern een deel koopt en een deel ervan zelf ook opleidt, wat uiteraard veel goedkoper is. Chelsea haalt ook veel doorgebroken talenten, terwijl Bayern veel talenten haalt die pas in M??nchen doorbreken. Deze laatste groep is natuurlijk ook weer veel goedkoper. In het seizoen 2013-’14 speelden spelers als Philipp Lahm, Bastian Schweinsteiger, David Alaba, Toni Kroos en Thomas M??ller in de basisopstelling. Deze spelers worden allen gezien als absolute wereldtop en voor deze spelers werd in de tijd dat ze naar Bayern kwamen relatief weinig of zelfs niets betaald.
Een duidelijk voorbeeld dat de verschillen in handelen tussen Bayern en Chelsea laat zien, is het volgende: in de afgelopen zomer vertrok Bayern-spits Mario Mandzukic voor een onbekend bedrag naar Atl??tico Madrid. Sommige Duitse media claimden echter wel te weten wat er betaald was voor de Kroaat: zo’n 22 miljoen euro . Voor hem in de plaats werd een spits gehaald die door bijna iedere voetbalkenner wordt gezien als een enorme verbetering ten opzichte van de toch al zo goed presterende Mandzukic: Robert Lewandowski werd transfervrij, en dus gratis, overgenomen van rivaal Borussia Dortmund .
Het interessante aan dit verhaal is dat Diego Costa, de spits van Atl??tico Madrid, een wereldtopper van het niveau Lewandowski, juist naar Chelsea vertrok voor een transfersom van ongeveer veertig miljoen euro .
Dit geeft het verschil in beleid erg duidelijk weer: Bayern verkoopt een mindere spits en haalt er een betere spits voor in de plaats en toch weten ze ongeveer 22 miljoen euro winst te maken. Chelsea koopt daarentegen een spits voor veertig miljoen euro en laat een half jaar later juist een andere spits (Fernando Torres, die eerder nog zestig miljoen euro kostte) transfervrij vertrekken.
Beide clubs lieten dus een kwalitatief mindere spits vertrekken en haalden een absolute wereldtopper in huis. Chelsea kostte deze handelingen ongeveer veertig miljoen euro, terwijl Bayern er juist 22 miljoen euro aan verdiende. Dit is een verschil van zo’n 62 miljoen (!) euro.
Resultaten
Enqu??tevragen
Wij hebben in ons onderzoek gebruik gemaakt van een enqu??te, die beantwoord is door ruim 250 mensen. In deze enqu??te hebben we de volgende zes vragen gesteld:
‘ Hoe oud bent u’? Heeft u een afkeer van ‘?n van onderstaande clubs?
Chelsea
Manchester City
Paris Saint-Germain
AS Monaco
‘ De steenrijke (en controversi??le) Roman Abramovich is sinds het jaar 2003 eigenaar van Chelsea. Vertrouwt u dit soort mensen in de voetbalwereld’? Bevorderen mensen als Abramovich door hun investeringen het voetbalniveau in Engeland’? Komen de absurde bedragen op de transfermarkt tegenwoordig door de aanwezigheid van figuren als Abramovich’? In 2013 kwam de club Cardiff City in het nieuws, doordat eigenaar Vincent Tan de clubkleuren wilde wijzigen. Dit zou de club extra commerci??le voordelen opleveren. Dit verandert echter het imago van de club, wat uiteraard de fans tegen de borst stuit. Is het een risico voor clubs om zich over te laten nemen door mysterieuze buitenlanders?
Antwoorden:
Hoe oud bent u?
Heeft u een afkeer van ‘?n van onderstaande clubs?
Chelsea
Manchester City
Paris Saint-Germain
AS Monaco
De steenrijke (en controversi??le) Roman Abramovich is sinds het jaar 2003 eigenaar van Chelsea. Vertrouwt u dit soort mensen in de voetbalwereld?
Bevorderen mensen als Abramovich door hun investeringen het voetbalniveau in Engeland?
Komen de absurde bedragen op de transfermarkt tegenwoordig door de aanwezigheid van figuren als Abramovich?
In 2013 kwam de club Cardiff City in het nieuws, doordat eigenaar Vincent Tan de clubkleuren wilde wijzigen. Dit zou de club extra commerci??le voordelen opleveren. Dit verandert echter het imago van de club, wat uiteraard de fans tegen de borst stuit. Is het een risico voor clubs om zich over te laten nemen door mysterieuze buitenlanders?
Interviews
Naast deze enqu??te hebben wij ook met diverse mensen uit de voetbalwereld gesproken over Abramovich en kapitaalkrachtige investeerders in het algemeen. Hieronder staan de belangrijkste citaten uit de interviews met David Endt (schrijver over voetbal/voormalig teammanager en perschef van Ajax), Arno Vermeulen (Chef Voetbal bij de NOS) en Wilfred Gen??e (presentator van Voetbal International/columnist van het Algemeen Dagblad).
David Endt
– ‘Vanuit de basis kopen investeerders clubs niet uit emotionele- maar uit zakelijke beweegredenen.’
– ‘Ik zie in Abramovich iemand die zijn hart verpand heeft aan de club.’
– ‘Bij andere clubs zien investeerders het vaak als een zakelijke truc, die vaak intensief wordt gebruikt. Als het zakelijke nut is verdwenen, laten ze de club weer in de steek.’
– ‘De motivatie van mensen die clubs kopen, liggen naast zakelijk gewin in het ego en hun eigen imago. Bij Abramovich zie je dat minder.’
– ‘Hij is niet de man die op tv altijd op de voorgrond treedt om te showen met zijn geld en de allerduurste pakken. Hij doet het niet puur voor zijn ego. Hij zit in vrij casual kleding bij de wedstrijden en altijd ergens achter zodat de camera’s niet teveel op hem gericht worden.’
Arno Vermeulen
– ‘Ik denk dat de hoge prijzen op de transfermarkt slechts voor een klein deel toe te schrijven aan de aanwezigheid van figuren als Abramovich. Dit ligt meer aan de merchandising en stijgende de tv-gelden.’
– ‘Ik stel me vaak het volgende voor: allemaal rijke mensen, die in een loungeroom van een peperduur hotel een potje patience spelen, terwijl ze een sigaar roken, en dan aan elkaar vragen: ‘goh kerel, hoe staat het ervoor met jouw clubje”?
– ‘Het is wel erg bizar dat een club als Chelsea zo’n enorm grote selectie heeft, dat het noodzakelijk is om 26 spelers te verhuren. Dat zou eigenlijk verboden moeten worden.’
Wilfred Gen??e
– ‘Veel van de buitenlandse investeerders hebben helemaal geen gevoel voor de tradities van de clubs die zij overnemen. Ze laten de fans buiten beschouwing.’
– ‘Deze investeerders in de voetbalwereld zijn onvermijdelijk. Clubs met een geweldige traditie, die een sportieve inzinking hebben gehad, krijgen weer een beetje waarde.’
– ‘Ik heb nog wedstrijden bijgewoond van Chelsea waar er tienduizend man in het stadion zat; later kon ik opeens het nieuwe stadion niet meer in.’
Conclusie en discussie
Momenteel is Abramovich door zijn investeringen goud waard voor Chelsea. De voorbije elf jaar hebben bewezen dat Chelsea en Abramovich een goed huwelijk hebben. Chelsea is door de investeringen van Abramovich uitgegroeid van een Engelse subtopper tot een mondiale topclub. Dit is te danken aan de hulp van de geldschieter, omdat hij ervoor zorgde dat Chelsea enerzijds uit de schulden was en anderzijds honderden miljoenen kreeg om uit te geven aan nieuwe spelers. De conclusies van de vier deelvragen luiden als volgt:
Wat is de invloed van Abramovich op het transferbeleid van Chelsea?
Abramovich heeft een enorm grote invloed (gehad) op het transferbeleid van ‘zijn’ Chelsea. Door zijn komst kwam er een hele hoop geld in de richting van de Engelse hoofdstedelingen, dat besteed konden worden op, onder meer, de transfermarkt. In de afgelopen elf jaar gaf Abramovich ongeveer een miljard euro uit aan nieuwe spelers, een sensationeel getal in de historie van Chelsea. De salariskosten die de club sinds de aankomst van de Russische miljardair betaalde, liggen zelfs rond de 1,75 miljard euro. Deze bedragen hebben Chelsea wel enorme successen gebracht en dat is geheel toe te schrijven aan Abramovich, omdat Chelsea zonder deze man nooit zo’n kapitaal uitgegeven zou hebben op de transfermarkt. In het begin bemoeide Abramovich zich nadrukkelijk met het transferbeleid van Chelsea (met als dieptepunt de floptransfer van Andriy Shevchenko); later liet hij het toch wat meer aan vakmensen over. Ook zij waren niet altijd succesvol met hun handelen op de transfermarkt, zoals blijkt uit de faliekant mislukte spits Fernando Torres, die in 2011 voor zestig miljoen euro werd overgenomen van Liverpool.
Wat is de invloed van Abramovich op de sportieve resultaten?
Sinds de overname van Chelsea door Abramovich zijn de sportieve resultaten flink verbeterd. Waar the Blues eerst een grijze muis waren in de subtop van de Premier League, beschikken ze hedendaags over ‘?n van de beste selecties ter wereld. Dit heeft de afgelopen elf jaar geresulteerd in twee Champions League-titels, iets wat de club in het tijdperk v’?r Abramovich nooit gelukt is. In de afgelopen elf jaar won Chelsea dertien hoofdprijzen, terwijl de club in de 98 jaren daarvoor vijftien hoofdprijzen had gewonnen. Gemiddeld pakt Chelsea onder Abramovich 0,8 prijzen per jaar; in het tijdperk voor de Oost-Europeaan lag dit gemiddelde op een prijs per 3,9 jaar. Deze moyennes zijn dik in het voordeel van Abramovich. Het hoogtepunt van de Londenaren sinds 2003 is de Champions League-overwinning van 2012, toen zij Bayern M??nchen na strafschoppen versloegen.
Wat is de invloed van Abramovich de internationale bekendheid?
De merkwaarde van Chelsea is sinds de komst van Abramovich flink gestegen. De shirtverkoop van de club is bijzonder sterk gegroeid en door verbouwingen aan het stadion is de uitstraling van Stamford Bridge verbeterd. Chelsea heeft de afgelopen jaren veel aandacht besteed aan de Zuidoost-Aziatische markt door het beleggen van veel trainingskampen in die regio. Hierdoor groeit de Aziatische interesse in Chelsea, waar Aziaten voorheen enkel ge??nteresseerd waren in clubs als Real Madrid en Manchester United.
Vergelijking: Chelsea versus Bayern M??nchen
Het grootste verschil tussen de Engelse- en de Duitse topclub is dat de laatstgenoemde grootmacht zijn kapitaal zelf verdiend heeft, terwijl Chelsea zijn fortuin heeft ‘gekregen’ van Abramovich. One way or another zijn beide clubs uitgegroeid tot ‘?n van de beste teams van de wereld. In 2012 uitte zich dit in een krachtmeting tussen beide ploegen in de finale van de Champions League, die door Chelsea na strafschoppen gewonnen werd. Waar Bayern zich altijd al intensief had ingespannen wat betreft het sluiten van imposante sponsordeals, is Chelsea het geld min of meer komen aanwaaien. Voor de publieke opinie en het imago is de weg van Bayern beter, omdat men over het algemeen liever kijkt naar sterke bedrijfsvoering dan naar een lucky hit, zoals men Chelsea kan beschrijven. Het was namelijk niet altijd vanzelfsprekend dat de Abramovich-miljoenen naar het blauwe gedeelte van Londen zouden stromen. Het scheelde immers niet veel of de oliemagnaat had het Noord-Londense Tottenham Hotspur opgekocht.
Hoofdvraag: wat is de invloed van Abramovich op het imago?
In onze hypothese stelden wij dat Abramovich een positieve invloed zou hebben op het imago van Chelsea. Na het uitvoeren van ons onderzoek zijn wij tot de conclusie gekomen dat onze hypothese klopt. Ondanks het feit dat mensen als Abramovich (Russische oliemagnaten et cetera) worden bekeken met argusogen, heeft hij de critici de mond gesnoerd door aan te tonen dat hij het beste voor heeft met Chelsea. Dat blijkt wel uit het feit dat hij zijn geld beschikbaar stelt aan personen binnen Chelsea, die er beter mee om kunnen gaan dan hijzelf. Zo kunnen doelgerichte aankopen worden bewerkstelligd door vakmensen, alhoewel dit niet altijd zo was. Bij veel andere clubs met zo’n investeerder is dit bepaald niet het geval.
Deze manier van werken zorgt niet alleen voor een betere selectie, het lijkt ook te zorgen voor een betere sfeer op de werkvloer van Chelsea. Er is immers geen ‘kwade man’ die iedereen zijn wil oplegt. Ook verbetert het imago van Chelsea, door het feit dat de club sinds zijn intrede meer prijzen pakt. Het winnen van aansprekende titels, zoals de Champions League, zorgt voor meer fans. En een grote hoeveelheid fans, iets dat Chelsea voor de komst van Abramovich niet had, ??n de sponsors die de club al aan zich heeft weten te binden, zorgen voor de mogelijkheid om ook in een later stadium z??nder een rijke geldschieter aan te blijven in de voetbaltop van Europa. Dit schetst een goed beeld van de manier waarop Chelsea zijn beleid voert.
Discussie
Waarom onze conclusie(s) niet geheel juist zou kunnen zijn, is het feit dat wij geen mensen hebben kunnen spreken binnen de organisatie van Chelsea zelf. Wij benaderden hockeycoach Marc Lammers hiervoor, aangezien hij een verleden heeft bij Chelsea. Hij verzorgde namelijk af en toe workshops bij de club. Hij was echter niet de man die ons met ons onderzoek verder kon helpen.
Abramovich zit nu 11,5 jaar bij Chelsea en lijkt dus betrouwbaar te zijn voor de toekomst. Het hebben van een geldschieter is echter altijd een risico, ondanks het feit dat Abramovich wordt geschaard onder de meer betrouwbare geldschieters in de voetbalwereld.
Epiloog
Tijdens het proces van het schrijven van een profielwerkstuk leer je uiteraard veel nieuwe dingen. Wij waren dan ook geen uitzondering op deze regel. Wel was het voor ons een erg uiteenlopende leerervaring. Zo wist Olivier al erg veel over Chelsea als club, aangezien hij zelf een fervent Chelsea-fan is. Hij heeft dan ook met name veel geleerd over het schrijven en op een correcte wijze de verzamelde informatie te noteren in het werkstuk en, in zijn geval in iets mindere mate, over Chelsea. Van het feit dat hij iets minder ervaring had met het schrijven, kon hij gelukkig gebruik maken van de ervaringen die Floris op zijn beurt had met de journalistieke kant van het proces.
Zodoende vulden we elkaar fantastisch aan. Floris kon Olivier soms corrigeren als hij de subjectieve kant op dreigde te gaan door toedoen van zijn Chelsea-hart en daarnaast kon Floris Olivier ook leren hoe je op de juiste manieren interviews afneemt en op een nette manier alles overzichtelijk weet te noteren. Floris daarentegen kon keer op keer bij Olivier terecht als hij even iets niet wist over Chelsea, Roman Abramovich of de subjectieve supporterskant van de club. Ook met het maken van schema’s en tabellen was Olivier beter bekend dan Floris.
Al met al hebben we dus van het project- maar met name van elkaar veel uiteenlopende dingen geleerd die nuttig kunnen zijn bij het maken van toekomstige projecten. We waren samen al een duo dat, praktisch gezien, de meeste vitale onderdelen voor zo’n groot project beheerste, maar na dit project en het uitwisselen van kennis, zijn we dusdanig vergevorderd dat we allebei, los van elkaar, over al deze vitale onderdelen beschikken. We kunnen dus wel zeggen dat het een erg nuttige en leerzame ervaring voor ons is geweest.
Deze ervaring en dit proces was voor ons uiteraard niet mogelijk geweest zonder een enthousiaste begeleidster, die gelukkig zelf ook een passie voor sport en voetbal heeft. Daarom willen we deze gelegenheid ook graag aangrijpen om Marjon Kapp?? erg hartelijk te bedanken voor haar hulp, aanwijzingen en de, vaak nodige, kritische blik die ons alleen maar verder heeft geholpen bij het maken van ons profielwerkstuk.
Bronnen
Internetbronnen
Sharma, R. (2013). A decade of Roman Rule. Geraadpleegd op 18 november 2014, http://www.dailymail.co.uk/sport/football/article-2352273/Chelsea-signings-Roman-Abramovich–verdicts-them.html
Bailey, P. (2013). Roman Abramovich nearly bought Spurs over Chelsea. Geraadpleegd op 1 oktober 2014, http://www.givemesport.com/397942-roman-abramovich-nearly-bought-spurs-over-chelsea
Tongue, S. (2013). Abramovich’s 10-year Chelsea anniversary: What did he ever do for us? Geraadpleegd op 18 november 2014, http://www.independent.co.uk/sport/football/news-and-comment/roman-abramovichs-10year-chelsea-anniversary-what-did-he-ever-do-for-us-spend-2-billion-in-10-years-at-chelsea-thats-what-8680084.html
Gebruiker VML (2014). Mandzukic vervangt Diego Costa bij Atl??tico. Geraadpleegd op 4 januari 2015, http://www.gva.be/cnt/dmf20140710_01174044/mandzukic-vervangt-diego-costa-bij-atletico
Chelsea FC. (auteur onbekend) (laatst gewijzigd: 25 oktober 2014). Geraadpleegd op 1 november 2014, http://nl.wikipedia.org/wiki/Chelsea_FC
Transfers Anzhi Makhachkala. (auteur onbekend) (zonder datum). Geraadpleegd op 8 oktober 2014, http://www.worldfootball.net/teams/anzhi-makhachkala/2014/6/6/
Mourinho: I never wanted Sheva. (auteur onbekend) (2008). Geraadpleegd op 5 januari 2015, http://www.goal.com/en/news/8/main/2008/08/27/836225/mourinho-i-never-wanted-sheva
Chelsea club history. (auteur onbekend) (datum onbekend). Geraadpleegd op 1 oktober 2014, http://www.chelseafc.com/the-club/club-history/2000.html
About Chelsea Football Club. (auteur onbekend) (datum onbekend). Geraadpleegd op 1 november 2014, http://www.chelseafc.com/the-club/about-chelsea-football-club/general-club-info.html
Chelsea finances. (auteur onbekend) (zonder datum). Geraadpleegd op 18 oktober 2014, https://www.thechels.co.uk/club/finances/
Voetbalsprookje definitief ten einde: Anzhi Makhachkala gedegradeerd. (auteur onbekend) (11 mei 2014). Geraadpleegd op 25 november 2014, http://www.voetbalzone.nl/doc.asp?uid=214122
Arsenal FC. (auteur onbekend) (laatst gewijzigd: 25 oktober 2014). Geraadpleegd op 25 november 2014, http://nl.wikipedia.org/wiki/Arsenal_FC
Transfers Bayern M??nchen. (auteur onbekend) (datum onbekend). Geraadpleegd op 30 november 2014, http://www.transfermarkt.co.uk/fc-bayern-munchen/transfers/verein/27/saison_id/2014
Profile: Roman Abramovich. (auteur onbekend) (12 maart 2014). Geraadpleegd op 26 september, http://www.forbes.com/profile/roman-abramovich/
Russian businessman buys Chelsea. (auteur onbekend) (2 juli 2003). Geraadpleegd op 19 november 2014, http://news.bbc.co.uk/2/hi/3036838.stm
Slevison, A. (2009). Abramovich now wants Chelsea to win Champions League. Geraadpleegd op 1 november 2014, http://www.tribalfootball.com/abramovich-now-wants-chelsea-win-champions-league-845651
Merkwaarde. (auteur onbekend) (laatst gewijzigd: 16 oktober 2013). Geraadpleegd op 30 november 2014, http://nl.wikipedia.org/wiki/Merkwaarde
Stadium Guide: Stamford Bridge. (auteur onbekend) (datum onbekend). Geraadpleegd op 30 oktober 2014, http://www.stadiumguide.com/stamfordbridge/
Football clubs in Europa by brand value. (auteur onbekend) (datum onbekend). Geraadpleegd op 30 november 2014, http://www.statista.com/statistics/234493/football-clubs-in-europe-by-brand-value
History Chelsea FC. (auteur onbekend) (2014). Geraadpleegd op 19 november 2014, http://www.uefa.com/uefachampionsleague/season=2014/clubs/club=52914/history/index.html
Liverpool FC. (auteur onbekend) (2014). Geraadpleegd op 19 november 2014, http://nl.wikipedia.org/wiki/Liverpool_FC
Stan Kroenke buys more Arsenal shares (auteur onbekend) (datum onbekend). Geraadpleegd op 4 januari 2015, http://angryofislington.com/2013/08/09/stan-kroenke-buys-more-arsenal-shares/
Manchester United FC. (auteur onbekend) (2014). Geraadpleegd op 19 november 2014,’http://nl.wikipedia.org/wiki/Manchester_United_FC
Chelsea excited about South East Asia Tour. (auteur onbekend) (2013). Geraadpleegd op 1 december 2014, http://www.premierleague.com/en-gb/news/features/chelsea-excited-about-south-east-asia-tour1.html
Weaver, S. & Sedghi, A. (2013). Premier League ticket prices: which clubs charge the most? Geraadpleegd op 31 december 2014, http://www.theguardian.com/news/datablog/2013/jun/19/premier-league-ticket-prices-club-charge-the-most
Bayern door half miljard omzet. (auter onbekend) (2014). Geraadpleegd op 28 november 2014, http://www.telegraaf.nl/telesport/voetbal/buitenlands/23387723/__Bayern_door_half_miljard_omzet__.html
Onderzoeksinstrumenten brand equity. (auteur onbekend) (datum onbekend). Geraadpleegd op 10 december 2014, http://www.eurib.org/onderzoek-advies-nieuw/onderzoeksinstrumenten/brand-equity-merkmeerwaarde.html
Chelsea presenteert omzet van ruim 400 miljoen euro. (auteur onbekend) 2014). Geraadpleegd op 16 november 2014, http://voetbal.kioskplaza.nl/chelsea-presenteert-omzet-van-ruim-400-miljoen-euro/
Arango, J. (2011). Malaga and Qatar in the new football era. Geraadpleegd op 8 oktober 2014, http://simplyfutbol.com/2011/01/malaga-and-qatar-in-the-new-football-era-pt-1/
Faizulah, S. (2012). Scout report: Isco. Geraadpleegd op 8 oktober 2014, http://outsideoftheboot.com/2012/12/28/ootb-scout-isco/
Ajax begroet Chinese partners. (auteur onbekend) (2014). Geraadpleegd op 17 oktober 2014, http://www.ajax.nl/Ajax-Nieuws/Ajax-Nieuws/Ajax-nieuws-artikel/197713/Ajax-begroet-Chinese-partners.htm
Surlis, P. (2012). Chelsea & City should heed Malaga lesson. Geraadpleegd op 19 november 2014, http://www.givemesport.com/191644-chelsea-city-should-heed-malaga-lesson
Manchester United Trophy Room. (auteur onbekend) (datum onbekend). Geraadpleegd op 19 november 2014, http://www.manutd.com/en/Club/Trophy-Room.aspx
Arsenal FC Trophy Room. (auteur onbekend) (datum onbekend). Geraadpleegd op 19 november 2014, http://www.svenskafans.com/england/Trophy-Room-396773.aspx
Liverpool FC Trophy Room (auteur onbekend) (datum onbekend). Geraadpleegd op 19 november 2014, http://www.lfctour.com/history/trophy-room
Bronnen van afbeeldingen
Muller, A. (2014). Real Madrid vs Liverpool & Arsenal vs Anderlecht; Starting Lineups, TV Times & Open Thread. Geraadpleegd op 19 november 2014, http://worldsoccertalk.com/2014/11/04/real-madrid-vs-liverpool-starting-lineups-tv-times-open-thread/
Osorio, J. D. (2014). UEFA Champions League: Chelsea handed favorable draw. Geraadpleegd op 19 november 2014,
http://chelsea.gsofootball.com/2014/08/30/uefa-champions-league-chelsea-handed-favorable-draw/
Malaga CF. (Auteur onbekend) (2014). Geraadpleegd op 19 november 2014. http://en.wikipedia.org/wiki/M??laga_CF
Chelsea FC. (auteur onbekend) (laatst gewijzigd: 25 oktober 2014). Geraadpleegd op 1 november 2014, http://nl.wikipedia.org/wiki/Chelsea_FC
FK Anzhi Makhachkala. (auteur onbekend) (2014). Geraadpleegd op 19 november 2014’http://nl.soccerway.com/teams/russia/anzhi-makhachkala/1868/
Chelsea announce tour to Asia. (auteur onbekend) (2014). Geraadpleegd op 4 januari 2015, http://www.sportinglife.com/football/news/article/321/8477586/chelsea-announce-tour-to-asia
Scott, M. (2010). Sven-Goran Eriksson leaves Notts County after takeover. Geraadpleegd op 19 november 2014,’http://www.theguardian.com/football/2010/feb/11/sven-goran-erikkson-notts-county
Treble-winning coach Heynckes coy on retirement after Bayern exit. (auteur onbekend) (2013). Geraadpleegd op 4 januari 2015, http://edition.cnn.com/2013/06/04/sport/football/heynckes-bayern-real-madrid-football/
Chelsea FC Logo Wallpaper. (auteur onbekend) (datum onbekend). Geraadpleegd op 5 januari 2015, http://www.wallpana.org/chelsea-fc-logo-wallpaper/
‘Lewandowski will replace Mandzukic’. (auteur onbekend) (2013). Geraadpleegd op 4 januari 2015, http://www.goal.com/en/news/11/transfer-zone/2014/01/24/4567649/lewandowski-will-replace-mandzukic-beckenbauer
Martin, R. (2013). Chelsea are very keen on Diego Costa and we want Fernando Torres, admits Atletico manager Diego Simeone. Geraadpleegd op 31 december 2014, http://www.telegraph.co.uk/sport/football/teams/chelsea/10766979/Chelsea-are-very-keen-on-Diego-Costa-and-we-want-Fernando-Torres-admits-Atletico-manager-Diego-Simeone.html/
Muller, A. (20133). Real Madrid vs Liverpool & Arsenal vs Anderlecht: starting lineups, tv times & open thread. Geraadpleegd op 4 januari 2015, http://worldsoccertalk.com/2014/11/04/real-madrid-vs-liverpool-starting-lineups-tv-times-open-thread/
Higgins, B. (2013). As the transfer window closes: what does it mean for us? Geraadpleegd op 24 oktober 2012, http://cfcrockies.com/2012/09/03/as-the-transfer-window-closes-what-does-it-mean-for-us/
Chelsea Champions League winner 2012. (auteur onbekend) (datum onbekend). Geraadpleegd op 24 oktober 2014, http://chelsea.gsofootball.com/wp-content/uploads/sites/11/2014/08/Chelsea-Champions-League-Winner-2012-By-Reto180.jpg
Higgins, B. (2012). As the transfer window closes, what does it mean for us? Geraadpleegd op 2 oktober 2014, http://cfcrockies.com/2012/09/03/as-the-transfer-window-closes-what-does-it-mean-for-us/
Fifield, D. (2009). John Tery: ‘Andriy Shevchenko England, Ukraine, football World Cup. Geradpleegd op 23 september 4014, http://www.theguardian.com/football/2009/mar/29/john-terry-andriy-shevchenko-england-ukraine-football-world-cup-qualifier
Veron on Man City. (auteur onbekend) (datum onbekend). Geraadpleegd op 23 september 2014, http://www.theguardian.com/football/2010/jan/06/juan-sebastian-veron-manchester-city
Yuri Zhirkov. (auteur onbekend) (datum onbekend). Geraadpleegd op 23 september 2014, http://pixgood.com/yuri-zhirkov.html
Eden Hazard (auteur onbekend) (datum onbekend). Geraadpleegd op 23 september 2014, http://www.edenhazard.com/
Bloor, S. (2012). Didier Drogba: Chelsea top goal pictures. Geraadpleegd op 24 september 2014, http://www.theguardian.com/football/gallery/2012/may/22/didier-drogba-chelsea-top-goals-pictures
Profile: Petr Cech. (auteur onbekend) (datum onbekend). Geraadpleegd op 24 september 2014, http://www1.skysports.com/football/player/7192/petr-cech
Chelsea and transfers: an evolving outlook. (auteur onbekend) (2014). Geraadpleegd op 24 september 2014, http://chelseaindex.com/2014/09/10/chelsea-and-transfers-an-evolving-outlook/
Chelsea finances. (auteur onbekend) (datum onbekend). Geraadpleegd op 24 september 2014, https://www.thechels.co.uk/club/finances/
Boekbronnen
Eriksson, S. (2013). Sven: My Story. Londen: Headline Publishing Group.
Kistner, T. (2012). FIFA Maffia. Amsterdam: Xander Uitgevers bv.
Glanvill, R. (2006). Chelsea FC: The Official Biography. Londen: Headline Book Publishing.
Midgleu, D. & Hutchins, C. (2005). Abramovich: The Billionaire from Nowhere. Plaats onbekend; Collins Willow
Aaker, D.A. (1994). Building strong brands. New York: The Free Press.
Eindnoten van afbeeldingen