Voor de onmaatschappelijke, maatschappelijke zorg.
Wat is justiti��le hulpverlening?
Volgens het ministerie van Justitie stromen er elk jaar 45000 personen door het juridische systeem waarover een uitspraak gedaan wordt door een rechter. Een deel van deze personen is vatbaar voor vrijheid beperkende maatregelen. Voor al deze mensen heeft de overheid een zorgplicht( DJI, 2016).
Volgens het Centraal Bureau voor Statistiek(CBS) werden er, van 2010 tot 2014, 1340 verschillende (straf)maatregelen uitgesproken. Per jaar worden er gemiddeld, 50500 zaken met betrekking tot het gezag over een minderjarige gehandeld door de afdeling Burgerlijke Zaken van het Gerechtshof. (CBS, 2016).
Wat betekenen deze cijfers?
Al met al zijn er per jaar tienduizenden mensen afhankelijk van de overheid voor zorg op justiti��le basis. Deze zorg vindt plaats op verschillende manieren en in verschillende omgevingen. Wat deze verschillende vormen van justiti��le hulpverlening gemeen hebben is de Sociaal Pedagogisch Hulpverlener. Aan het einde van de justiti��le molen staat de SPH���er klaar om de gedetineerde of justitiabelen op te vangen en bij te staan met raad en daad.
In welke werkvelden van justiti��le hulpverlening ben je actief als SPH’er?
Zodra je spreekt over een justitieel traject heb je het over het rechtsgebied in Nederland. Het gaat dan dus om maatregelen die genomen zijn door een rechter op basis van de wet. Deze wetten worden vastgelegd door de overheid. Hierdoor zijn de verantwoordelijkheden en taken van de uitvoerders van deze maatregelen veelal vastgelegd in verschillende wetten. Een daarvan is bijvoorbeeld, het Uitvoeringsbesluit voorwaardelijke veroordeling.
Reclasseringsinstellingen
Een reclasseringsinstelling is een instelling die, met toestemming van de overheid, c.q. de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, de taak van het begeleiden en toezicht houden op voorwaardelijk veroordeelden op zich neemt (Dijkhoff, 2015). Dit klinkt heel eenvoudig maar vaak resulteert dit erin dat een reclasseringsinstelling zorg biedt aan mensen die een onmaatschappelijke daad hebben gepleegd onder invloed van drugs (een verslaving) of door een psychose (GGZ Reclassering Palier, n.d.). Deze mensen hebben vaak intensieve hulp en begeleiding nodig. Als SPH���er, kan jij deze begeleiding aan de (ex-)gedetineerde en zijn netwerk bieden.
Werken in een penitentiaire inrichting
Een penitentiaire inrichting, of in de volksmond gevangenis, is een plek aangewezen door de overheid waar veroordeelden de rechterlijke maatregel, of gevangenisstraf, ���uitzitten���. De regels van de straffen en hoe deze uitgezeten moeten worden zijn erg uitgebreid uitgelegd in de wet.
Daarbij is wel geregeld dat de directeur verantwoordelijk is voor de juiste uitvoering van de maatregelen en dus ook de behandeling, zowel medisch als psychisch, van veroordeelden. Deze wet heet de penitentiaire beginselenwet (Sorgdrager 1998). Hoe deze behandeling er uit ziet verschilt natuurlijk per instelling. Er zijn verschillende soorten instelling met verschillende bewoners. Bijvoorbeeld een jeugdinrichting of zelfs een vrouwenafdeling binnen een gevangenis. In een penitentiaire setting is het werk van een SPH���er voornamelijk gericht op het begeleiden van gedetineerden in hun dagbesteding en het in contact met hun eigen netwerk.
Justiti��le opvang- en behandelcentra
Hieronder vallen een aantal verschillende inrichtingen. Omdat je in dit gebied natuurlijk te maken hebt met de verschillende lagen van de bevolking. Van jong tot oud komen mensen in aanraking met justitie. De verschillende instellingen die onder andere hieronder vallen zijn: TBS-klinieken, Justiti��le Jeugdinrichtingen, Forensisch Psychische Centra���s en verschillen de detentie centra zoals het Justitiele Complex Schiphol. Zoals je kan lezen omhelst dit meer dan de strafrechtelijk veroordeelden van Nederland. Systeemgericht werken is de sleutel tot succes in deze setting. Het kunnen begrijpen van/en invloed uitoefenen op de context(de directe (leef-)omgeving) van de cli��nt kan vaak succes tot terugkeer in de samenleving betekenen. Je bent in dit geval als SPH���er de houvast van een cli��nt op het dagelijks leven. (DJI, 2016)
Raad voor de Kinderbescherming (RvdK)
Vooral de zwakkeren in onze samenleving dienen beschermd te worden door de wet. Niet alle ouders kunnen even goed voor hun kinderen zorgen. Hetzij door omstandigheden, hetzij door tekortkomingen, psychisch, medisch. Waar het kan adviseert de RvdK ouders hoe te zorgen voor hun kinderen. Dit doen zij altijd via een netwerkpartner zoals Bureau Jeugdzorg Mocht dit niet lukken dan kan de RvdK via de rechter beschermende maatregelen treffen voor het kind. Dit kan op een aantal verschillende manieren. De RvdK doet dit niet alleen. Zij heeft veel partners waarmee zij naar een zo veilig mogelijke situatie voor het kind streven. Een voorbeeld daarvan is Bureau Jeugdzorg of Het Leger des Heils (RvdK, n.d.). Als SPH���er ben je werkzaam bij de RvdK of een van de betrokken netwerkpartners en neem je deel aan het preces van advies en/of uitvoering van de beschermende maatregelen.
Taken SPH���er
In de meeste gevallen heb je als SPH���er in de justiti��le hulpverlening de taak om veroordeelden te helpen met de juiste uitvoering van (straf)maatregelen en het herintreden in de samenleving. In veel gevallen denk je ook mee aan het voorkomen van recidive, denk hierbij aan tbs���ers of ex-gedetineerden.
Advies
Veelal heb je een adviserende functie. Zo bied je, als reclasseringsambtenaar, de rechter een brede kijk in het leven van de veroordeelde en de mogelijkheden tot terugval(in criminele activiteiten) door middel van een strafadvies. De rechter kan dit advies mee laten wegen in zijn (straf)oordeel (Palier 2016).
Begeleiding
Als netwerkbegeleider binnen een tbs-kliniek help je cli��nt, door middels systeemgericht werken, grip op zijn/haar leven te krijgen/te houden. Als deel van een team probeer je de cli��nt te richten op werk, dagbesteding en andere activiteiten om zo risico���s m.b.t. de terugkeer in de samenleving weg te nemen. (Visie op behandelingen, n.d.)
Helaas gebeurt het soms dat er kinderen betrokken zijn bij situaties die hun ontwikkeling negatief be��nvloeden. Het kan dan gebeuren dat er door de Raad van de Kinderbescherming een gezinsvoogd wordt aangesteld. Deze gezinsvoogd heeft als taak het begeleiden van het gezin om verslechterende situaties in het leven van het kind een halt toe te roepen. Dit gebeurt doorgaans door in overleg met de ouder(s) een plan op te stellen en begeleiding te bieden bij het zoeken naar hulp. (JBRA, 2016)
Vaardigheden
Zodra je onderzoek doet naar de vaardigheden van een SPH’er kom je begrippen zoals communicatief vaardig, flexibel, in staat tot methodisch werken en andere belangrijke vaardigheden tegen( Oosterhout, 2016). Aan de lijst van kernvaardigheden, van een SPH’er in het justiti��le gebied, kan je toevoegen dat je buiten de ���normale��� academische vaardigheden moet beschikken over een ruggengraat. In het justiti��le werkveld zal je zeer veel mensen tegenkomen die gemerkt zijn door de klappen van de zweep. Zij kennen het jargon en weten op welke manieren zij gebruik kunnen maken van ���het systeem���. Het zal een kwestie zijn van veel ervaring en innerlijk vermogen om jezelf staande te kunnen houden tegen over je cli��nt.
Doelgroep
De doelgroep loopt uiteen van kinderen/jeugdigen die bijvoorbeeld te maken hebben met de Raad van de kinderbescherming en daardoor via Bureau Jeugdzorg onder toezicht worden gesteld. Tbs���ers die verpleegd moeten worden in een instelling, half open of gesloten, of voorbereid worden open een leven buiten de instelling. (Ex-)gedetineerden die begeleiding nodig hebben om terug te keren in de samenleving. Al met al heb je te maken met alle lagen van de bevolking waarover een rechter een uitspraak heeft gedaan en ze dus in het justiti��le circuit terecht zijn gekomen.
Film/Documentaire
Een goede documentaire om een beeld te krijgen van het werk in het justiti��le werkveld kan je vinden op de website van het NP. De documentaire heet Reclassering.
Hier volgt een korte synopsis van de inhoud: ���De 24 jarige Gerdi heeft tien maanden gevangen gezeten vanwege gewapende overvallen. Er hangt haar nog een gevangenisstraf van tien maanden boven het hoofd als ze haar afspraken met justitie niet nakomt. Gerdi moet zich wekelijks melden bij haar reclasseringsambtenaar Renate, ze moet haar urine laten testen en ze heeft psychiatrische begeleiding. Gerdi verzint allerlei excuses om onder de dwingende afspraken uit te komen. ���
Methodieken
Vaak lijden (ex-)gedetineerden(justitiabelen) aan verschillende vormen van psychische problemen. Deze problemen kunnen aangeboren of niet aangeboren zijn. Bij herhaling van strafbare feiten(recidive) spelen deze psychische- of gedragsproblemen een grote rol. Binnen de justiti��le wereld worden er dan ook gebruik gemaakt van verschillende methodieken om de justitiabelen te helpen hun leven weer op de rit te krijgen en de kans op recidive te verminderen of weg te nemen.
Cognitieve gedragstherapie
Deze vorm van therapie heeft een grote rol bij het behandelen van justitiabelen in Nederland. Via deze vorm van therapie probeert je het gedrags-, denkpatroon van de cli��nt te veranderen. Soms wordt gedrag van de cli��nt be��nvloed door psychiatrische stoornissen zoals depressies of door gedragsproblemen zoals bijvoorbeeld agressie. Door zo een cognitieve stoornis kan de cli��nt vaak niet de gevolgen van het gedrag overzien.
Met cognitieve gedragstherapie kan je door middel van oefeningen en gesprekken het gedachtenpatroon van de cli��nt veranderen. Hierdoor cre��er je voor en met de cli��nt de mogelijkheid andere keuzes te maken (Cornet, 2016).
Als SPH���er begeleid je je cli��nt naar de juiste psycholoog en sta je hem of haar bij om consequent om te gaan met de therapie. Als brug koppel je de cli��nt en zijn netwerk aan deze vorm van therapie zodat, de uiteindelijke resultaten zich kunnen laten zien in het dagelijks leven van de cli��nt.
Risk-Need-Responsivity
Deze behandelmodel is nu zo een 20 jaar een ���s werelds meest gebruikte manieren om recidivisten te helpen nieuwe vaardigheden aan te leren. Dit model gaat ervan uit dat je niet alleen de cli��nt kan behandelen maar dat je systeemgericht moet werken. Het netwerk van de cli��nt is een belangrijke schakel en het betrekken van de directe leefomgeving van de cli��nt zorgt ervoor dat je hem of haar personifieert, in plaats van isoleren en stigmatiseren als ���crimineel���. Dit model, zoals omschreven door Polachek 2016, wordt verdeeld in 3 delen.
Risk
Bij het voorkomen van herhaling van misdrijven is het belangrijk dat je de risico���s inschat. Via dit model worden niet alle (ex-)gedetineerden op ����n hoop gegooid maar kijk je naar de mate van risico van herhaling. Mensen met een groot risico op recidive hebben intensievere begeleiding nodig.
Need
Het is belangrijk om te kijken naar de noden van de cli��nt. Niet elke cli��nt heeft een psychische stoornis of een gedragsprobleem. Er kunnen andere factoren meespelen waardoor iemand herhaaldelijk de fout in gaat. Vaak spelen de sociale status of de familiare banden ook een rol. Als een cli��nt een geschiedenis van drugsgebruik heeft kan dat ook een grote factor zijn waarom hij/zij een misdaad begaat. Het kopen of verkopen of, zoals de wetgever het mooi omschrijft, voorhanden hebben van drugs is immers een misdrijf.
Responsivity
Hoe help je iemand? Als je zover bent gekomen de noden en risico���s van een cli��nt in kaart te brengen moet je nog weten hoe je hem/haar kan helpen. Welke manieren/middelen ga je inzetten om de cli��nt zo goed mogelijk te helpen. Niet alle hulpverleningsprogramma���s zijn bij iedereen even effectief. De een heeft baat bij een intensief programma terwijl de ander misschien alleen hoeft te verhuizen uit zijn/haar oude buurt. Vrouwen reageren anders op therapie dan mannen. De keuze van begeleidingsprogramma kan sterk bepalen hoe iemand reageert en of hij/zij terug zal vallen in zijn/haar oude gedrag. (Polachek, 2016)