Groningen, onze woonplaats, waar staat deze plaats nou om bekend? Platteland, de boeren, de nuchterheid, maar sinds een paar jaar zijn aardbevingen daar een groot deel van geworden . Aardbevingen, door de gasboringen in de Groningse grond ontstaan er veel aardbevingen. In de loop van de jaren beginnen deze aardbevingen nu onze huizen te verwoesten. Muren vallen, gebouwen storten in, maar wat doet dit met de psychologische staat van de inwoners van Groningen? Zal deze blijven staan of vallen met de muren van onze huizen? Dit gaan wij proberen te onderzoeken. Hierbij gaan wij de Groningers zelf interviewen, deskundigen vragen naar de gevolgen en het eventuele verdere escaleren van deze aardbevingen, we gaan het vergelijken met andere plaatsen met aardbevingen zoals Oklahoma en gaan we van andere onderzoeken achterhalen wat de psychologische gevolgen kunnen zijn. Op deze manier proberen wij het antwoord te vinden op onze hoofdvraag die luidt: “In hoeverre zijn de aardbevingen van invloed op de psychologische staat van de Groningse inwoners?”. Wij hebben dit onderwerp gekozen omdat wij zelf ook in Groningen wonen en benieuwd waren naar het antwoord op deze vraag. Ook gaat dit onderzoek veel mensen in Groningen aan en misschien kunnen mensen zich vinden in onze resultaten. Wij denken dat de aardbevingen van grotere invloed zijn op onze psychologische staat dan sommige mensen denken. Dit doordat de aardbeving een grote lijst met problemen met zich meebrengt. Iedereen weet dat aardbevingen zorgt voor scheuren in de huizen, maar wat betekend dit nou precies? Mensen moeten dit laten declareren bij bedrijven die voor een vergoeding kunnen zorgen. Maar wat als het niet goed wordt nagekeken en je maar de helft krijgt van het bedrag dat je nodig hebt om alles te laten repareren. En wat als hierdoor de waarde van je huis vermindert, veel mensen merken ook een waardevermindering van hun huis zonder scheuren. Alleen al omdat we ons in een aardbevingsgebied bevinden.
Hoe voelen de Groningers zich bij de aardbevingen?
In de tijd dat wij bezig waren met ons eigen onderzoek, is het Dagblad van het Noorden begonnen met de rubriek ‘Ik wacht’. Deze rubriek gaat over het ellenlang wachten op verwerking en informatie over de aardbevingsschade, en elke dag word er een nieuw artikel openbaar gesteld over een persoon in de provincie Groningen die met aardbevingsschade en de gevolgen daarvan zit te kampen. De informatie die in deze artikelen beschikbaar is gesteld, is uiterst geschikt voor ons onderzoek. Het laat zien dat mensen in Groningen erg veel last hebben van de aardbevingsschade, en hun lat bereikt is met het ellenlang wachten op vordering in het proces. De mensen beschrijven wat voor aardbevingsschade ze hebben, en vooral hoe dat hun leven beïnvloedt. Voor ons profielwerkstuk hebben wij de eerste 5 artikelen gebruikt.
Commentaar: Wij wachten
Het is in het Noorden een komen en gaan van ministers. Deze week was Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken nog op werkbezoek. Ze bezocht onder meer de stad Groningen en ging ook kijken naar het door de aardbevingen noodzakelijke versterkingsproject in Overschild.
Je mag van een minister verwachten dat hij of zij zich geregeld informeert over de stand van het land; nieuwe ontwikkelingen en problemen met eigen ogen aanschouwt en praat met inwoners en betrokkenen. Het is vele malen te verkiezen boven de papieren werkelijkheid van ambtelijke rapporten en dossiers. Wat dat betreft kunnen ministers en Kamerleden niet vaak genoeg op werkbezoek gaan.
Afgelopen dinsdag was het precies een jaar geleden dat de grond onder Zeerijp schudde. Na de beving van Huizinge was de aardbeving van Zeerijp de zwaarste als gevolg van de gaswinning. In de weken daarna ontstond het idee dat een oplossing nabij was. Niet veel later werd het einde van de gaswinning aangekondigd en ontstond het gevoel dat weer aan de toekomst gebouwd kon worden.
Niets is minder waar. Duizenden mensen wachten nog steeds. In deze krant geven wij hen sinds dinsdag een stem. Dagelijks portretteren we een slachtoffer in de serie ‘Ik wacht’.
Maandag komt Eric Wiebes, minister van Economische Zaken en Klimaat, weer naar Groningen. Hij gaat tijdens zijn werkbezoek langs bij de Nationaal Coördinator Groningen en praat met inwoners en bestuurders van Appingedam en Loppersum. Zijn timing is heel handig. Komende week praat de Tweede Kamer over de afhandeling van de schade en de versterkingsoperatie in het aardbevingsgebied. Prachtig natuurlijk dat hij tegen de Kamer kan zeggen dat hij zich een paar dagen eerder nog hoogstpersoonlijk heeft laten informeren over de laatste stand van zaken.
Op zich hartstikke goed dat ook minister Wiebes zich wederom laat bijpraten en geconfronteerd wordt met de realiteit. Toch wringt in zijn geval de schoen.
Deze kwestie loopt nu al zo lang dat de minister allang zou moeten weten wat nodig is, waar behoefte aan is en wat er moet gebeuren. Sterker, er zijn afspraken gemaakt en het wordt tijd dat hij zich daar aan houdt. Het is tijd voor daden in plaats van woorden. Heeft hij maandag de inwoners niets te bieden, dan kan hij maar beter in Den Haag blijven en pas terugkomen als hij de getroffenen daadwerkelijk iets te bieden heeft.
Erik Wijnolds, 12-01-2019, DvhN
Ik wacht (1): Dominee Tjalling Huisman uit Zeerijp
Een jaar na de aardbeving in Zeerijp wachten nog altijd vele Groningers op een oplossing voor de schade aan hun huis. DvhN lanceert Ik Wacht, een serie over Groningers in het bevingsgebied die het zat zijn. Vandaag aflevering 1: Dominee Tjalling Huisman uit Zeerijp.
Dominee Tjalling Huisman (57) van Zeerijp herinnert het zich als de dag van gisteren. Een jaar geleden zat hij thuis in de pastorie naast de Jacobuskerk. „Ik zat hier aan tafel in de keuken en hoorde ineens een harde klap. Ik dacht: wat is dat? Ik herkende het niet gelijk als een aardbeving. Dat duurde een paar seconden.”
Dat kwam door zijn zoon, die uit de woonkamer kwam. „Normaal houdt hij het hoofd koel. Als het hard stormt op zee, blijft hij rustig op zijn telefoon kijken. Maar nu reageerde hij geschrokken, omdat het houtwerk in de woonkamer kraakte. Toen ben ik gelijk naar buiten gelopen om te kijken naar de kerktoren. Die stond gelukkig nog overeind. Er kwamen mensen uit de kerk, die zeiden: ‘Was dit nu een aardbeving?’ Ook zij hadden alleen een klap gehoord en niks voelen bewegen. Daarna begon het circus.”
Scheuren in houtwerk
De schade aan de pastorie, die dateert van 1861, valt volgens hem mee. Er zitten wat scheuren in het houtwerk. Maar anders dan de meeste andere panden in Zeerijp is zijn huis nog steeds niet geïnspecteerd, ‘waarschijnlijk omdat het een monument is’. „De schade aan de kerk is volgens mij erger. In de toren zat al een scheur, maar die is groter geworden. Bij zo’n kerkgebouw uit veertiende eeuw is dat doodzonde.”
Huisman heeft er na een jaar wachten weinig vertrouwen meer in. Minister Eric Wiebes vindt hij ‘volstrekt onbetrouwbaar’. „In het tv-programma Zomergasten speelde hij mooi weer. Van een voormalig streekgenoot (presentator Janine Abbring, red.) kreeg hij een podium. Ze heeft haar best gedaan, maar je moet natuurlijk nooit een zittend politicus uitnodigen.”
Administratieve rompslomp
In de uitzending beweerde Wiebes dat hij het voor Groningen zou regelen. Maar het gemeentebestuur en de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) zitten volgens hem met de handen in het haar. „Ze moeten handelen volgens het nieuwe stramien van de minister. Feitelijk kunnen ze weinig doen voor de gedupeerden. De mensen zijn ondertussen moedeloos omdat ze al jaren aan het lijntje worden gehouden met veel administratieve rompslomp en juridisch touwtrekken. Ze leven in een kafkaiaanse wereld.”
Hij weet wel wat er moet gebeuren. Er moet zo snel mogelijk worden doorgepakt met de versterking van woningen die zijn aangemerkt als onveilig. En dan niet op basis van de berekening van Wiebes, maar op die van eerdere inspecties, dus niet 1500 maar 22000 huizen. „Ook ergert het mij dat de NAM nog steeds een rol op de achtergrond speelt. De minister speel het goed. Hij verwijst alles door naar de gemeenten en de provincie. Zelf blijft hij buiten schot. De Tweede Kamer pikt dat.”
Duidelijkheid
De inwoners van Zeerijp verlangen volgens hem zo snel mogelijk naar duidelijkheid en een voortvarende aanpak van hun problemen. „Aan de andere kant willen we dat de aardbevingen ophouden. We hebben een prachtig dorp, waarin mensen op een mooie manier met elkaar samenleven. We willen heel graag ons normale leven weer oppakken, dat is het overheersende gevoel.”
Ik wacht (2): Nienke Bastiaans uit Zeerijp
Een jaar na de aardbeving in Zeerijp wachten nog altijd vele Groningers op een oplossing voor de schade aan hun huis. De DvhN-serie Ik Wacht gaat over Groningers in het bevingsgebied die het zat zijn. Vandaag aflevering 2: Nienke Bastiaans uit Zeerijp.
Naam: Nienke Bastiaansvolume is 80%volume is gedempt
Leeftijd: 48 jaar
Woonplaats: Zeerijp
Beroep: afdelingshoofd bij de economiefaculteit van de RUG
Hoeveel schade: herstel 50.000, versterking 30.000
Waar wacht u op? „Uitslag van een meting in mijn huis. En vooral op duidelijkheid. Blijft mijn huis staan of wordt het gesloopt?”
Hoelang wacht u al? „Op die uitslag sinds mei 2018. Op duidelijkheid over de toekomst al sinds de beving bij Huizinge in 2012.”
Wat betekent dit voor uw leven? „Verwarring, onzekerheid, machteloosheid. Ik heb hier niet om gevraagd. Je voelt je heel klein in dit overweldigende spel van politieke belangen.”
‘Het is hier zo puur en kwetsbaar’
„Het is tijd om iets terug te geven. Payback time. Er is hier zo veel vandaan gehaald.’’
Nienke Bastiaans heeft het gevoel alsof ze in een foute film is beland. Als ze door haar dorp loopt ziet ze de enorme scheur in de kerk. Het verlaten huis omgeven door bouwhekken. Gesloopte panden. De wapperende linten rond de speeltuin die is afgebroken om plaats te maken voor de bouw van de aardbevingsbestendige school – wat weer is vertraagd door asbest in de grond.
„Het is geen gezicht. Zo desolaat.”
Chaos compleet
In december was Bastiaans bij de ‘beroemde’ bijeenkomst over de aardbevingsproblematiek van de gemeente Loppersum in Zeerijp. „Niets was meer duidelijk. Niemand kreeg antwoord. De chaos was compleet. Toch bleef iedereen heel redelijk. Deze regio blijft zo lang aardig. En dan loop je naar buiten en zie je van die beveiligingsmannen staan. Dat voelt zo beroerd.”
Bastiaans, van oorsprong Fries, woont in het oudste huis van Zeerijp. Op de gevel staat 1663. Een witgeschilderde boerderij met een fruitboomgaard. Ze viel in 1994 volledig voor die plek en kocht het huis. „Het was onbewoonbaar, je kon door het dak naar buiten kijken, er was geen riolering, het was heel, heel oud. Ik zag het als een oud vrouwtje dat moest worden opgeknapt.”
Golven
Vanuit haar slaapkamer, die tegen de altijd al scheef hangende voorgevel aan, kan ze bij sommige bevingen het hele huis zien golven. Ze is een tijd bang geweest, toen er veel bevingen waren. Inmiddels niet meer. Het is een tijd geleden dat ze er een voelde. Tijdens de zware beving met het epicentrum in Zeerijp was ze aan het werk in de stad Groningen.
Haar huis is vaak opgelapt de afgelopen jaren. Scheuren zijn hersteld, voegen gerepareerd, muren gestuukt en geverfd. „Eerst schadeherstel, daarna versteviging.” De voorover hangende gevel werd versterkt (’daar werden die mannen van de NAM toch wel een beetje zenuwachtig van’) en de oude schoorstenen vervangen door lichtgewicht exemplaren (’heb je ineens zo’n lelijke piemel op je huis’).
Zelfbescherming
Dat gebeurde allemaal nog vóór de beving in Zeerijp. Daarna, in mei 2018, is het hele huis grondig nagemeten. Het rapport van de meting kregen ze meteen. Maar op de uitslag, duidelijkheid over wat dit betekent voor de toekomst van het huis, moeten ze anderhalf jaar wachten. Die komt ergens eind dit jaar. Of misschien ook niet.
Bastiaans weet het niet meer. Want in diezelfde periode kwam minister Wiebes met het plan om de gaswinning terug te schroeven en met het verhaal dat die hele versterkingsoperatie opnieuw moest worden bekeken. Wat dat betekent voor haar huis? En wat voor waarde de uitslag van dat rapport dan nog heeft? Of dat überhaupt nog komt?
„Ik heb geen idee. Ik verdiep me niet zo goed in alles. Ik ben de tel kwijt van al die regelingen en loketten. Het is uit zelfbescherming denk ik. Om er niet de hele tijd mee bezig te zijn. Je wilt ook gewoon leven.”