1.1 Fibromyalgie in het kort
1.1.1 Definitie
‘Fibromyalgie betekent letterlijk pijn in bindweefsels en spieren. [‘] Bindweefsels en spieren behoren, in tegenstelling tot de botten, tot de weke delen van het lichaam. Fibromyalgie wordt beschouwd als een vorm van weke-delen-reuma en behoort tot de meest voorkomende pijnsyndromen. Er is bij fibromyalgie geen sprake van ontstekingen en vergroeiingen.’ (van Galen, 1998, p. 10) Het is een chronische ziekte, dit wil zeggen dat het permanent is en dat een fibromyalgiepati??nt ermee moet leren omgaan.
1.1.2 Etymologie
De naam Fibromyalgie is afgeleid uit het Grieks en het Latijn (A. Bauer, 2012). Het bestaat uit drie elementen, namelijk: fibro, my en algia.
Fibro is afkomstig uit het Latijn, van het woord ‘fibra’ wat ‘vezel’ betekent. Dit verwijst naar de vezelachtige structuren die zich in de pezen bevinden. Daarnaast betekent fibro ook ‘bindweefsel’ (van Galen, 1998). My is afkomstig uit het Grieks en het betekent ‘spier’. Algia is ook afkomstig uit het Grieks en betekent pijn (A. Bauer, 2012).
1.2 Klachten
De hoofdklacht van een fibromyalgiepati??nt is pijn. Maar deze ziekte brengt nog veel verscheidene klachten met zich mee (Verweire, 2011). Een onvermijdelijke symptoom is vermoeidheid. Omdat de pati??nt niet meer goed kan slapen, heeft hij/zij voortdurend slaaptekort. Dit veroorzaakt vervolgens geheugen- en concentratiestoornissen, hoofdpijn, migraine, angstproblemen en zoals bij verschillende chronische ziektes; depressie. Verdere voorkomende klachten zijn maag- en darmklachten, overgevoeligheid, rusteloze benen, gezwollen polsen, koude handen, droge ogen, lagere lichaamsweerstand, problemen aan het kaakgewricht, terugkerende blaasontstekingen en voor vrouwen: pijnlijke menstruatie.
Nu wordt er meer informatie gegeven over enkele van deze klachten.
1.2.1 Pijn
Zoals eerder vermeld, is de pijn die een fibromyalgiepati??nt ervaart chronisch. Er kan gezegd worden dat hun hele lichaam pijn doet (A. Bauer, 2012). Deze pijn wordt gevoeld in de spieren, pezen en zelfs in de gewrichten. De mate waarin de pati??nt het voelt, kan verschillen: soms is het leed zacht en soms fel (van Galen, 1998).
Bij fibromyalgie zijn er drie soorten pijn. Ten eerste, een brandende pijn die voortdurend gevoeld wordt. Ten tweede, een diepe pijn die aanvoelt als steken. Ten derde, een felle pijn tijdens of na sommige activiteiten. Bovendien heeft de pijn geen functie, het waarschuwt niet voor problemen in het lichaam.
Zeer gevoelig zijn bepaalde pijnpunten, de zogenaamde ‘tenderpoints’ (Verweire, 2011). Dit zijn plekken die symmetrisch liggen over het hele lichaam, waar mensen met fibromyalgie pijn voelen als erop wordt gedrukt. Volgens de criteria van de Amerikaanse reumatologie lijdt een pati??nt aan fibromyalgie als minstens 11 van de 18 ‘tenderpoints’ ook daadwerkelijk pijnlijk aanvoelen. Deze punten worden teruggevonden onder andere in de nek, schouders, ellenbogen, zijkanten van de heupen en de knie??n. Bij gezonde mensen zal druk op deze plaatsen geen pijn veroorzaken maar fibromyalgiepati??nten zullen al snel reageren. Hierover volgt meer informatie in hoofdstuk ‘
De pati??nt ondervindt ook een ochtendstijfheid (A. Bauer, 2012). Dit wil zeggen dat wanneer hij/zij ‘s morgens opstaat, pijn heeft aan zijn/haar gewrichten en dat ze stijf aanvoelen. Deze klacht kan verhevigen door koude, angst, persoonlijke stress,’
1.2.2 Slaapproblemen
Slaaptekort, niet goed kunnen slapen, ‘s nachts wakker worden,’ Meer dan de helft van de fibromyalgiepati??nten, circa 90%, heeft last van deze slaapproblemen. Op de eerste plaats kunnen ze moeilijk in slaap geraken. Wanneer dit wel gelukt is, kan het zijn dat hun slaap verstoord wordt en dat ze terug wakker worden. Het hang ook af van de persoon: sommigen slapen veel lichter dan anderen, dus worden ze door de kleinste prikkel verstoord terwijl anderen verder kunnen slapen. Het is zo dat er bij mensen met fibromyalgie een gebrek is aan de niet-REM slaap. Dit houdt onder andere de diep slaap in dat belangrijk is voor de herstel van het lichaam. Verder voelt de pati??nt zich helemaal niet uitgerust omdat hij/zij geen voldoende en/of ongestoorde nachtrust heeft gehad. Bij het opstaan voelt hij/zij zich niet klaar voor de dag. Daarnaast zorgen de slaapstoornissen voor uitputting en chronische vermoeidheid.
1.2.3 Vermoeidheid
Vermoeidheid is, zoals hierboven vermeld, een gevolg van de slaapproblemen. Het is chronisch en ook hier kan de mate van de vermoeidheid verschillen van persoon tot persoon. De zieke kan zich de hele dag door moe voelen waardoor hij/zij minder actief zal zijn. Alhoewel de pati??nt moet uitrusten, is het afgeraden niks te doen. Want op deze manier stijgt de passiviteit en dit kan de situatie niet verbeteren.
1.2.4 Maag- en darmklachten
De darmklacht bij Fibromyalgie bestaat uit het prikkelbare darmsyndroom. Dit is een chronische stoornis van de darmen waarbij het voedsel niet meer goed verwerkt kan worden (1, 2015). Het prikkelbare darmsyndroom veroorzaakt enkele buikklachten. Deze kunnen zijn: buikpijn, darmkrampen, gevoel van opgeblazenheid in de buik, winderigheid en diarree. Maar er kunnen ook klachten voorkomen die niet met de darmen te maken hebben zoals maagpijn en maagzuur. Wanneer de pati??nt ook deze klachten heeft spreekt men van een prikkelbare maag.
1.2.5 Geheugen- en concentratiestoornissen
Deze stoornissen worden veroorzaakt doordat de pati??nt niet goed tegen stress kan. Men verstaat onder geheugenstoornissen een beschadiging van het lange/korte-termijn geheugen. De zieke kan bijvoorbeeld moeilijk namen onthouden en vergeten waar hij/zij bepaalde voorwerpen heeft gelegd (4, 2015). Verder kan de pati??nt zich niet lange tijd concentreren en kan hij/zij moeilijkheden ondervinden bij het aanleren van nieuwe vaardigheden.
1.2.6 Neurologische symptomen
Sommige pati??nten ervaren ook neurologische stoornissen (2, 2013-2015). Dit kan zich uiten door een doof gevoel of tintelingen in handen, voeten, armen en benen. Het kan ook een branderig gevoel zijn of een gevoel alsof er kleine miertjes onder de huid kruipen. Men heeft hier echter geen oorzaak voor kunnen vinden. Daarom bestaat er geen behandeling voor dit soort klachten.
1.2.7 Urogenitale klachten
Blaasproblemen komen vooral voor bij vrouwen: de aandrang tot plassen neemt toe, er zijn problemen en pijn bij het urineren terwijl er geen sprake is van infectie van de urinewegen en/of blaasontsteking. Dit verschijnsel wordt prikkelbare blaas genoemd. Het omgekeerde is eveneens waar: onderzoek wijst uit dat vrouwen met blaasproblemen vaak aan fibromyalgie lijden. Ook het premenstrueel syndroom komt vaker voor. Dit zijn de klachten die een vrouw vlak voor de menstruatie ervaart, zoals hevige pijn (3, 2015).
1.2.8 Gevoeligheid voor temperatuur
Fibromyalgiepati??nten zijn extra gevoelig voor het weer. Ze kunnen het zeer snel warm of koud krijgen. Tevens daalt hun lichaamstemperatuur en verstijven hun spieren bij koud weer.
1.3 Wie krijgt Fibromyalgie?
1.3.1 Epidemiologie
Iedereen kan getroffen worden door Weke-delen-reuma ongeacht geslacht, leeftijd, nationaliteit, status/beroep (A. Bauer, 2012). Het is een ziekte die wereldwijd voorkomt: circa 2% van de totale wereldbevolking lijdt eraan. Ongeveer ‘?n op de vijf pati??nten in de afdeling reumatologie krijgen de diagnose van Fibromyalgie. Maar mannen hebben er veel minder last van. Namelijk 90% van de pati??nten zijn vrouwen tussen 35 en 60 jaar. Verder kan het ook voorkomen bij kinderen, jongeren en ouderen. Bovendien schat men dat er in de Verenigde Staten ongeveer 5 miljoen fibromyalgiepati??nten zijn .
1.3.2 Oorzaken
Al lange tijd is men op zoek naar de oorzaak van Fibromyalgie. Maar tot heden is er geen eenduidige oorzaak gevonden, dus gaat er men van uit dat er meerdere oorzaken zijn. De onderzoek door deskundigen gaat voort.
Erfelijkheid
Ongeveer 40% van de Fibromyalgiepati??nten meldt dat er familieleden zijn die ook last hebben van dezelfde verschijnselen. Hierdoor kan men afleiden dat Fibromyalgie erfelijk kan zijn. Maar men is er niet helemaal mee eens of Fibromyalgie al dan niet erfelijk is. Men veronderstelt dat het gaat om een autosomaal dominante overerving. Autosomaal geeft aan dat de overerving veroorzaakt wordt door de algemene chromosomen. ‘Dominant betekent dat een mutatie op ‘?n gen van een paar al voldoende is om de ziekte tot uiting te brengen.’ (5, 2015) De kans om de erfelijke aanleg voor de desbetreffende ziekte te krijgen is dan ook 50%. De kinderen krijgen het chromosoom met de mutatie of het chromosoom zonder de mutatie.
Omdat het vooral vrouwen zijn die deze ziekte krijgen, vermoedt men dat de mannelijk Y chromosoom bescherming biedt tegen Fibromyalgie. De verschijnselen van de ziekte zouden ook veroorzaakt kunnen zijn door serotonine. ‘Serotonine is een neurotransmitter en dat betekent dat het verantwoordelijk is voor het versturen en handhaven van signalen tussen neuronen en andere cellen in het lichaam.’ (Boekhorst, 2014) Onderzoek toont aan dat mensen met Fibromyalgie een tekort of een teveel hebben aan serotonine. Het gevolg hiervan is dat de hersenen geen optimaal gebruik kunnen maken van de serotonine.
Dit veroorzaakt vervolgens verdere problemen. Het is ook bekend dat Fibromyalgiepati??nten een lagere levensverwachting hebben. Bovendien is er een snellere veroudering van de spieren en de botten. Om die redenen is het mogelijk dat er een gen is die invloed heeft op de ziekte en die het verouderingsproces controleert. Zo kan het ook zijn dat gezonde mensen behoed worden door een bijzondere geen.
