1. Inleiding
Voor u ligt mijn doelgroepanalyse. Deze dient in de eerste plaats om u te tonen dat ik beschik over de juiste kennis en vaardigheden om een doelgroep uit te werken, ten tweede dient het als een vorm van informatievoorziening voor eenieder die ge??ntereerd is in mijn opvatting jegens de doelgroep. In dit analyseverslag zal ik allereerst stilstaan bij de kenmerken van de doelgroep. Hierna verbind ik de twee meest relevante methodieken om te gebruiken ter ondersteuning van deze doelgroep in mijn ogen. Hierop volgt een koppeling van deze methodieken aan bestaande psychologische stromingen. Vervolgens wijdt ik een hoofdstuk aan een ethisch dilemma welke in direct verband staat met mijn gekozen doelgroep. Als voorlaatste hoofdstuk geef ik een beeld van de toepassing van methodieken in het buitenland bij dezelfde doelgroep. Tot slot geef ik een inzicht in de eigenschappen en vaardigheden waarvan ik denk dat een SPH’er deze moet bezitten om met de gekozen doelgroep om te gaan.
1.1 De doelgroep
Mensen met een verslaving. Specifiek alcoholverslaving.
1.2 Motivatie
Waarom verslaafden? Ik heb zelf jarenlang met een alcoholverslaving gekampt, hoewel het niet dermate extreem was als in de documentaires die ik heb gezien, nog welke er met enige regelmaat op TV verschijnen. Ik heb het afkicken zelf gedaan, zonder hulp van mensen om mij heen. Helaas zijn er duizenden mensen die niet het geluk hebben om het zelf te kunnen. Deze mensen zijn afhankelijk van familie, vrienden en instellingen om van hun destructieve verslaving af te komen. In de toekomst hoop ik op z’n minst met de doelgroep te mogen werken op een stage adres, of zelfs als fulltime baan. Ik snap zelf lichtelijk waardoor het zou kunnen komen dat iemand naar de fles grijpt, in plaats van over zijn of haar problemen praat tegen ouders, vrienden of een psycholoog. Nu ik inmiddels al lange tijd aan de andere kant sta en weet welke valkuilen er zijn, hoop ik meer inzicht te krijgen in het beeld dat andere mensen van verslaafden hebben, ook wil n??g meer onderzoeken hoe alcoholisme ontstaat en welke wegen er te bewandelen zijn naar herstel.
2. Kenmerken en geobserveerd gedrag
2.1 Kenmerken
Bij verslaving bestaat er het onderscheid tussen lichamelijke en geestelijke verslaving. Van lichamelijke verslaving spreken we als het lichaam van een persoon protesteert als het de drug (in dit geval alcohol) niet binnen krijgt. Dit zijn de ontwenningsverschijnselen. Ook bouwt een persoon een hogere tolerantie op voor het middel, dit wil zeggen dat een individu steeds meer van het middel nodig heeft om het effect ervan te merken.
Geestelijke verslaving is meer de kijk op het middel door de gebruiker zelf. De gebruiker is ervan overtuigd dat hij of zij niet zonder het middel kan (www.trimbos.nl, z.j.)
Een van de belangrijkste kenmerken van verslaving, is dat iemand niet op elk gewenst moment kan stoppen. Is dit wel het geval, dan ben je niet verslaafd (Bassant & Bassant-Hensen, 2010). Toch zijn er talloze verslaafden die beweren dat ze zo kunnen stoppen wanneer ze dat willen. Eigenlijk is dit een manier van het ontkennen van de verslaving. Meestal is het niet kunnen stoppen of het niet vol kunnen houden ervan een teken van verslaving.
2.2 Geobserveerd gedrag
Documentaire Drugged ‘ High On Alcohol
De gesproken observaties heb ik vertaald vanuit het Engels
Ryan zegt: ‘Ik heb nu drank nodig. $4 gaat mijn (‘) leven redden en ervoor zorgen dat ik geen (‘) aanval krijg. Ik ben nu nuchter en doodsbang.’ Tijdens deze uitspraak bevindt Ryan zich in een zittende houding in de passagiersstoel van een auto. Hij beweegt zijn bovenlichaam van voor naar achter, in het shot waarin dit te zien is, doet hij dit meer dan tien keer. Met zijn rechterhand pakt Ryan zijn pet van zijn hoofd en beweegt deze met een gooiende beweging richting het dashboard van de auto. De pet landt op het dashboard en glijdt hier dan vanaf. Ryan pakt de pet op met zijn rechterhand en maakt wederom een gooiende beweging richting dashboard. Deze keer blijft de pet liggen. Ryan pakt de pet een derde keer en laat deze vervolgens los, zodat de pet zich in een neerwaartse beweging uit het beeld van de camera beweegt.
Ryan zet een fles aan zijn mond en beweegt de onderkant van de fles in een positie dat de opening van de fles zich aan de onderkant bevindt. Vloeistof uit de fles komt in de mond van Ryan. Ryan zijn adamsappel maakt een beweging op en neer binnen een halve seconde.
Ryan zit op een stoel in een kamer. Hij zegt: ‘Ik ga nu overgeven’. Er staat een witte emmer naast zijn stoel. In een lichte hoek van ongeveer 65 graden, beweegt hij zijn bovenlichaam in de richting van de emmer. Een vloeistof van waarvan de kleur lijkt op RAL-kleurcodering 1015, verlaat zijn mond en belandt onder invloed van zwaartekracht in de witte emmer. Hierna pakt Ryan een fles met een kleurloze vloeistof en zet deze aan zijn mond en beweegt de onderkant van de fles in een positie dat de opening van de fles zich aan de onderkant bevindt. Vloeistof uit de fles komt in de mond van Ryan. Ryan zijn adamsappel maakt een beweging op en neer binnen een halve seconde. Direct hierna zet Ryan zijn mond aan een plastic rietje en tuit zijn lippen. Een vloeistof waarvan de kleur erg lijkt op RAL-kleurcodering 1036 beweegt zich opwaarts in het rietje en komt in de mond van Ryan. Ryan zijn adamsappel maakt een beweging op en neer binnen een halve seconde.
Ryan zet rechtervoet voor linkervoet en linkervoet voor rechtervoet. In zijn rechterhand heeft hij een houten wandelstok.
Ryan zegt: ‘Kan ik nu alsjeblieft een drankje krijgen’? terwijl hij op de achterbank van een auto in een zittende houding bevindt.
Ryan pakt de veters van zijn linkerschoen vast met de wijsvinger en duim van zijn rechterhand en maakt een opwaartse beweging terwijl hij de veters vasthoudt. Tijdens deze beweging beweegt Ryan zijn mond op en neer en produceert geluid dat wordt weggepiept.
Ryan zegt: ‘Teveel is nooit genoeg.’ Hij beweegt zijn mondhoeken omhoog en ontbloot zijn tanden.
3. Methodieken
Cognitieve gedragstherapie (CGT)
Deze methodiek is toepasbaar op de doelgroep omdat er intensief wordt gewerkt aan het veranderen van gedrag. De behandelaar werkt nauw samen met de cli??nt, dit vooral om het gebruik van alcohol te verminderen en uiteindelijk te stoppen, maar ook om beter te kunnen te functioneren in het dagelijks leven. De cli??nt krijgt tevens huiswerkopdrachten en oefeningen voorgeschoteld om zichzelf bewust te worden van het eigen gedrag en deze actief te veranderen (www.jellinek.nl).
Leefstijltraining
Het doel van leefstijltraining komt overeen met die van CGT, maar richt zich ook voornamelijk op de bewustwording van het probleem. Deze methodiek wordt veelal toegepast op cli??nten die naast hun alcoholverslaving ook nog een andere psychische aandoening hebben. Deze aandoening kan een aanleiding zijn voor de verslaving, of een katalysator zijn die de verslaving versterkt. Door de cli??nt bewust te laten worden van onder andere de voor- en nadelen van het gebruik, het omgaan met de trek en ook het herkennen risicosituaties. (Toolkit Dubbele Diagnose, 2009).
4. Koppeling methodieken aan psychologische stromingen
Met cognitieve gedragstherapie kan een link gemaakt worden met de cognitief gedragstherapeutische benadering. In de eerste plaats komt daar het behaviorisme bij kijken, voornamelijk omdat het de verandering van het gedrag centraal staat. Buiten dit wordt het G-schema toegepast om te ontdekken waarom de cli??nt het gedrag vertoond dat hij of zij vertoond (namelijk, het grijpen naar de fles). Tot slot komen de begrippen positieve en negatieve bekrachtiging aan bod. Hierbij moet gedacht worden aan het ontmoedigen van het gebruik van alcohol, onder andere door middel van het benadrukken van de negatieve gevolgen van de verslaving op het lichaam, maar ook het bemoedigen van abstinentie en dit belonen met bijvoorbeeld de munten die worden gegeven aan leden van AA-groepen.
Hetzelfde is toe te passen op leefstijltraining.