Samenvatting
Het verhaal
Michael Berg voelt zich niet lekker als hij naar huis loopt van school. Hij wordt geholpen door een onbekende vrouw, Hanna Schmitz. Zij brengt hem naar huis. Na zijn ziekte bedankt hij met een bos bloemen de vrouw die hem eerder geholpen heeft.
Terwijl Michael deze vrouw bedankt, kleedt zij zich om. Hij kan zijn ogen niet van haar afhouden en gaat naar huis. Niet veel later komt Michael weer terug bij Hanna. Michael schept kolen voor Hanna, alleen hierbij worden zij beiden vies. Volgens Hanna kan Michael niet zo naar huis en ze gaan samen in bad. Zij verleidt hem en hun verhouding gaat van start. Regelmatig bezoekt Michael Hanna en iedere keer gaan ze samen in bad en gaan met elkaar naar bed.
Wanneer Hanna merkt dat Michael waarschijnlijk blijft zitten, mag hij van haar alleen nog maar komen als hij zijn huiswerk af heeft. Dit doet hij en de kans dat hij over gaat is erg groot. Het enige wat echter voor Michael telt is het voortzetten van de relatie met Hanna.
In de zomervakantie zijn ze dagelijks samen, alleen hoe Hanna over Michael denkt, wordt niet duidelijk. Wat Michael voor Hanna betekent blijft dan ook een raadsel voor Michael. Wat Hanna heel erg waardeert, is het voorlezen van Michael. Graag wil zij weten hoe Grieks en Latijn klinken, aangezien Michael op een gymnasium zit. Hun ritueel wordt uitgebreid. Michael leest Hanna voor, dan gaan ze samen in bad en uiteindelijk gaan ze met elkaar naar bed.
In de vakantie maken ze samen een fietstocht, maar wat Michael niet opvalt is dat hij constant verkeersborden en straatnamen moet voorlezen van Hanna. Tijdens deze vakantie gebeurt er iets schokkends. Michael is ‘s ochtends vroeg opgestaan om ontbijt voor hen twee te halen en heeft een briefje voor Hanna geschreven. Als hij terugkomt, wordt Michael door Hanna in zijn gezicht geslagen met een riem. Zij is woedend omdat ze dacht dat Michael niet meer terug zou komen. Deze gebeurtenis brengt Hanna en Michael dichter tot elkaar omdat ze elkaars zwakke plek leren kennen.
Die zomer krijgt Michael ook steeds meer interesse in zijn klasgenoten. Ze zijn vaak samen in het zwembad, maar telkens vertrekt Michael eerder om bij Hanna te kunnen zijn. Niemand vertelt Michael over zijn verhouding met Hanna en houdt de werelden waarin hij leeft gescheiden. Op een dag denkt hij Hanna te zien staan in het zwembad, maar besluit niet naar haar toe te gaan. De volgende dag is Hanna vertrokken en heeft niets achtergelaten voor Michael.
Michael heeft liefdesverdriet, maar voelt zich tevens schuldig omdat hij Hanna in het zwembad genegeerd heeft. Het heeft veel tijd gekost voordat deze gevoelens weggingen.
Hij heeft haar jaren niet gezien en is inmiddels rechtenstudent als hij een proces over concentratiekampen bijwoont. Dit is het moment dat Michael Hanna weer ziet. Ze is een van de verdachten. Zij was een van de bewakers van het concentratiekamp Auschwitz en Krakow. Dit kamp werd gebombardeerd, alle bewakers vertrokken met alle gevangenen. Ze werden in een kerk opgesloten, maar deze vloog in brand. Iedereen stierf, op een moeder en haar dochter na.
Dit is het moment dat haar analfabetisme duidelijk wordt. In de rechtbank neemt ze alle schuld op zich en wanneer ze wordt gevraagd haar handschrift te vergelijken met die van een verslag over de dood van de gevangenen, weigert ze. Eerdere promoties in haar leven heeft ze ook afgeslagen, omdat ze niet kan lezen en schrijven. Ook pas tijdens dit proces snapt Michael dat Hanna analfabeet is.
Michael staat voor een dilemma. Moet hij onthullen voor de rechter dat Hanna analfabeet is, of moet de hij de wens van Hanna om dit te verbergen, respecteren? Uiteindelijk besluit hij zijn mond te houden en Hanna wordt veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf.
Na zijn studie trouwt Michael en krijgt een dochter, maar na vijf jaar huwelijk scheiden ze. Iedere andere relatie vergelijkt hij met de relatie die hij met Hanna had. Na de scheiding besluit hij boeken te herlezen en op te nemen. Deze opnames stuurt hij naar Hanna. Zij stuurt bedankjes terug, nadat Hanna heeft leren schrijven in de gevangenis. Michael schrijft Hanna echter nooit terug. Het enige wat hij haar stuurt zijn de opnames.
Na achttien jaar krijgt Michael het nieuws dat Hanna vrijgesproken is. Hij besluit Hanna op te zoeken, maar dit valt hem zwaar; Hanna is een oude vrouw geworden. De dag dat Hanna vrijkomt, pleegt ze zelfmoord. Psychisch en lichamelijk was ze te moe om verder te leven. Hanna laat geld na, dat Michael naar de vrouw moet brengen die samen met haar de brand in de kerk heeft overleefd. Samen besluiten de vrouw en Michael het geld te doneren aan een organisatie voor Joodse analfabeten.
Hoofdpersonen
De hoofdpersoon in het verhaal is Michael Berg. Tevens is hij de verteller van het verhaal. In het begin van het boek is hij een vijftienjarige gymnasiast met geelzucht. Deze ziekte leidt ertoe dat hij een verhouding krijgt met een veel oudere vrouw. Michael is een introvert persoon, is graag bezig met zijn eigen dingen en eigen gedachten. Hierdoor heeft hij geen goede band met zijn ouders, broer en zus.
Michael is een stille, onzekere jongen, die enerzijds trouw wil blijven aan zijn eigen persoonlijkheid, maar anderzijds ook wil voldoen aan de verwachtingen van anderen.
Naast Michael is Hanna het belangrijkste personage in het boek. Zij is de veel oudere vrouw met wie Michael een verhouding krijgt. Zij lijkt een kil en onverschillig persoon en hierdoor is zij in het begin van het verhaal lastig te peilen. Hanna blijkt algauw een zorgzaam en attent persoon te zijn. Ze sluit haar emoties af voor Michael, maar door Hanna voor te lezen, dringt hij toch tot haar binnen.
Hanna weigert te praten over het verleden of over de toekomst en na verloop van tijd komt Michael erachter dat Hanna grote geheimen met zich meedraagt.
‘
Thema
Een van de thema’s van het verhaal is de liefde. Der Vorleser is namelijk een boek over de liefdesrelatie tussen Michael en Hanna. De band tussen hen is bijzonder omdat de relatie geen gewone relatie is. Ze hebben vrijwel niets met elkaar gemeen, praten niet over hun levens of over de liefde en denken niet na over de toekomst van hun verhouding. Hanna en Michael storten zich er halsoverkop in, zonder na te denken over de mogelijke gevolgen.
Eigenlijk is hun relatie voornamelijk gebaseerd op seks. Voor Michael is het echte liefde omdat hij verliefd wordt op Hanna, voor Hanna is het echte liefde omdat zij denkt dat er van haar gehouden wordt, maar eigenlijk wordt er vooral van dag tot dag geleefd. Uiteindelijk maakt Hanna een eind aan de verhouding. Ze beseft dat hun relatie niet goed is voor de persoonlijke ontwikkeling van Michael en in de jaren zonder Hanna, realiseert Michael dat hij altijd van Hanna gehouden heeft.
Motief
Het verhaal gaat grotendeels over het volwassen worden van Michael. Dit is een motief in het verhaal. De verhouding met Hanna maakt hem volwassener en zelfbewuster. De herinneringen aan Hanna maken hem een sterker persoon, waardoor hij realiseert hoe dingen in elkaar zitten.
De nasleep van de Tweede Wereldoorlog is, vooral voor Hanna, ook een belangrijk motief in het verhaal. Jaren na de oorlog staat Hanna terecht voor de dingen die ze destijds deed. Het verleden als bewaker van een concentratiekamp heeft veel invloed op haar gehad. Toen ze een verhouding had met Michael praatte ze niet, ze was kil en hard, waarschijnlijk omdat ze geheimen met zich meedroeg.
Het verschil in goed en kwaad is ook motief. In de rechtbank ziet Hanna niet in dat ze dingen fout heeft gedaan tijdens de oorlog. Ze deed alleen maar wat haar gezegd werd. Hanna kan zich niet verdedigen omdat ze geen kwaad in haar handelingen ziet.
Een motief dat telkens terugkomt in het verhaal is seks. Michael is bijna elke dag bij Hanna. Bij haar gaan zij in bad, samen naar bed en lezen samen. Dit is een ritueel geworden. In de vakantie wil hij iedere dag met Hanna naar bed om de liefde te bedrijven, het liefst van de hele dag. Door Hanna leert Michael hoe het is om lief te hebben en verlangt hij steeds meer naar seks. De seks met Hanna maakt hem volwassener. Hierdoor voelt hij zich anders als hij bij Hanna is; hij voelt zich bijna een man, in plaats van een puber.
Een ander motief in het boek is literatuur. Voordat Hanna en Michael samen in bad gaan, eist Hanna van Michael dat hij haar voorleest uit de wereldliteratuur. Hanna wil dit zo graag omdat zij analfabeet is. Zonder het voorlezen van Michael, was de relatie misschien wel veel eerder tot een einde gekomen. De gemeenschappelijke liefde voor boeken en literatuur zorgt ervoor dat de relatie naast een fysieke band, ook een geestelijke band heeft.