Toen de oorlog eenmaal ook in Nederland was, begonnen de nazi’s de joden te intimideren. ze werden beledigd en mochten steeds minder en minder. toen het eenmaal zover was werden ze gediscrimineerd en mochten de joodse kinderen alleen nog maar naar openbare scholen. Het was nu al zover gegaan dat er zelfs bij parken bordjes werden neergezet met ‘voor joden verboden’ erop. De joden moesten zelfs bij elkaar gaan wonen in een soort getto’s, een speciale wijk voor joden. Hierdoor werden ze ge??soleerd van de andere geloven. Helaas bleef het hier niet bij. De joden werden opgeroepen om te gaan werken in Duitsland, dus ze werden gedeporteerd. Sommige joden gingen niet op transport en gingen onderduiken. Een van de mensen die joden bij zich liet onderduiken was Sjef van Bebber. Hij liet een joods gezin bij hem onderduiken en zorgden voor eten. hij nam stiekem eten mee onder 2 houten dozen in een trekkar waar kinderen opzaten. Een keer ging het bijna fout waardoor hij in de cel had kunnen belanden en net als de joden worden ge??xecuteerd.
Een aantal weken later ging het fout. in de nacht kwamen Duitse soldaten zijn huis binnenvallen. Hij kon de onderduikers net niet op tijd in de kelder krijgen
Deelvraag 1:
Wie zijn de gebroeders Lex en Edo Hornemann en wat deden ze?
De gebroeders Hornemann waren de zonen van Flip Hornemann en Bets Hornemann. Een joodse familie gevestigd in Eindhoven.
Flip Hornemann werkte in een fabriek van Philips, hij kon daar blijven werken door de Philips Kommando. Dit was een groep waar werknemers konden blijven werken tijdens de oorlog en dan hoefden ze niet naar een concentratie kamp. Flip Hornemann heeft daar gewerkt totdat hij op 18 augustus 1943 omsingeld werd tijdens het werken en hij werd afgevoerd naar kamp Vught.
Bets Hornemann moest hierbij de keuze maken of ze haar man zal volgen naar kamp Vught en zich niet in gevaar brengen of thuis blijven en een onderduik adres vinden om daar te schuilen met haar zonen.
Ze besloot om samen met haar zonen toch naar kamp Vucht te gaan en zich te melden.
Toen de familie in kamp Vught weer herenigd. Later werden ze met zijn alle afgevoerd naar Auschwitz om daar vergast te worden. Lex en Edo werden niet vergast en werden meegenomen naar een school die om was gebouwd naar een ziekenhuis. In dit ziekenhuis werden er medische testen op hun uitgevoerd. De testen werden uitgevoerd door Kurt Heissmeyer, hij voerde testen uit om te kijken hoe verschillende rassen reageerde op tuberculose bacillen.
Na de testen werden werden de broertje in de nacht van 20 april, de nacht voor de bevrijding, opgehangen in de kelder van het ziekenhuis samen met nog 18 andere kinderen uit Frankrijk, Belgi?? en Nederland die het zelfde zijn behandeld in het ziekenhuis.
Op de persoonskaarten is de datum van dood vervalst, hier staat namelijk op dat ze om zijn gekomen in Auschwitz 31 december dezelfde datum waarop hun moeder is omgekomen in Auschwitz.
Na hun dood is er een plantsoen naar hun vernoemd genaamd het ‘Gebroeders Hornemannplantsoen’. Later is de naam, op aanvraag van nabestaanden, veranderd naar “Lex en Edo Hornemannplantsoen”.
Het monument is in 1988 geplaatst en ontworpen en gemaakt door Theo van Brunschot.
http://www.philips-kommando.nl/blauw_persoon15.html http://www.vanderkrogt.net/standbeelden/object.php?record=NB20ag
Deelvraag 2:
Welke mensen in de buurt van Eindhoven kwamen op voor de Joden?
Sjef van Bebber is een van de mensen die veel mensen onder liet duiken in zijn huis. In totaal heeft hij in de tijd dat hij bij het verzat zat het leven van 160 mensen gered. Hij kwam vooral per toeval bij het verzet terecht. Een van de vrienden van zijn Joodse vader werd op geroepen om naar Duitsland te gaan voor ‘werk’, Van Bebber ging toen vrijwillig naar hem toe om te vragen of hij onder zou willen duiken. Ondanks de twijfel van de vriend van Van Bebbers vader of het misschien een val was besloot hij mee te gaan. Hij werd steeds actiever in het verzet. Hij verleende aan steeds meer Joden onderdak, hielp mee aan illegale kranten en hielp de Joden aan voldoende
voedsel. Zijn huis was alleen niet heel groot, daardoor kwam Een voorbeeld van een gewone kamer
er soms spanning tussen de onderduikers. Er was een vrouw, met een kast waardoor je naar een onderduikpl
diek kan.e haar zoon en man had verloren in de oorlog, die had ‘s nachts de neiging om uit het raam te roepen dat daar Joden onderdoken. Daarom heeft hij haar een groot deel van de oorlog slaappillen gegeven. Het is heel belangrijk dat je geen overbodige risico’s neemt als je mensen onder laat duiken, een vriend van Van Bebber deed dat wel. De vriend van Van Bebber ging biljarten met drie Britse militairen, hij werd gezien door NSB’ers dus werd hij die avond nog gearresteerd door de Duitsers. Hij werd toen gemarteld en vertelde adressen van andere verzetsstrijders, waaronder dat van Van Bebber. Op 2 Augustus 1944 een woensdagavond overvielen de Duitsers Van Bebber die op dat moment negen mensen thuis had. Van Bebber werd toen meegenomen naar het politiebureau en is 11 Augustus 1944 dood geschoten. Van Bebber kreeg 19 Februari 2004 een eerbetoon, er is een straat in Tilburg naar hem vernoemd, het Jef van Bebberhof.
Mensen in het verzet moesten ook valse voedselbonnen maken of aan extra voedselbronnen komen om de Joden voldoende eten te geven. De plekken waar alle voedselbronnen lagen werden dan ook vaak overvallen.
De kerken zelf hielpen het verzet niet, maar ze wisten wel wie in het verzet zat en alle geheimen van het verzet.
De scholen waren het ook niet eens met de Duitsers, zij vonden dat mensen dit de kinderen niet aan moesten doen en dat ze hun erbuiten moesten houden. Dit lieten ze alleen niet merken omdat dat te gevaarlijk en het alleen erger zou worden voor de kinderen dus deden ze gewoon alsof ze het ermee eens waren.
Bronnen:
Boek: Het illegale verzet
http://www.regionaalarchieftilburg.nl/tilburg/de-tweede-wereldoorlog-in-tilburg/oorlogsslachtoffers-tilburg/sjef-van-bebber
Deelvraag 3:
Wie heeft het monument struikelstenen bedacht en waarvoor dient het?
Het monument struikelstenen is gemaakt voor de 240 Joden uit Eindhoven die zijn overleden in de tweede wereldoorlog. Deze stenen worden geplaatst in het trottoir voor het huis waar de Joden woonden. De bedoeling was dat er op de stenen de naam en geboortedatum zou staan van het slachtoffer,de datum en plaats van deportatie en ook de datum en plaats van van waar het slachtoffer is vermoord. In de stenen staat de naam van de persoon, hun overlijdensdatum en de naam van het concentratiekamp waar ze zijn omgebracht. Door de hele stad zie je soms van deze struikelstenen liggen in het trottoir.
De bedenker van de struikelstenen is Gunter Demnig. Sinds het jaar 2000 heeft hij meer als 17.000 struikelstenen geplaatst in meer dan 300 gemeentes over heel Europa: Duitsland, Oostenrijk en Hongarije. Vanaf 2008 heeft hij ook stenen geplaatst in de plekken Borne, Doesburg, Amsterdam, Hilversum, Weesp, Sneek en Enschede.
http://struikelehv.nl/
http://www.struikel-stenen.nl/
Deelvraag 4:
Welke anti-joodse wetten moesten doorgevoerd worden in Eindhoven?
Er zijn verschillende anti-joodse wetten bedacht. Deze wetten gingen in vijf stappen:
Stap 1: Intimidatie, de Joden mochten niet meer studeren en mochten geen winkels hebben.
Stap 2: Discriminatie, Joden mochten niet meer zwemmen, ze mochten geen plantsoenen betreden, ze mochten niet naar school, ze mochten geen kamers meer huren en ze mochten geen paardenrennen of bioscopen bezoeken. Op al deze faciliteiten stond een bordje met de tekst: Voor Joden Verboden. Ook moesten Joden een Jodenster dragen.
Stap 3: Isolatie, Joden werden hun huis uit gegooid, zodat ze in getto’s (speciale wijken voor joden, zie hiernaast) moesten gaan wonen, Joden mochten geen radio of fiets bezitten, niet emigreren en Joden moesten voortaan een vergunning aanvragen om te verhuizen of om te gaan logeren. Amsterdam tijdens de bezetting: de Jodenbreestraat met het Rembrandthuis, een van de toegangen tot het ghetto, zoals het door de Duitsers in het leven was geroepen.
Stap 4: Deportatie, Joden werden vanuit de getto’s naar concentratiekampen vervoerd.
Joden die de trein naar een concentratiekamp in gestuurd worden, als ze weigerden werden ze ter plekke neergeschoten.
Stap 5: Eliminatie, in de concentratiekampen werden de joden vermoord, of door het harde werk, zodat ze gewoon dood neer vielen, ??f door de Nazi’s die ze op ,soms gruwelijke, manieren vermoordden.
Bronnen:
Boek: De joodse gemeenschap van Eindhoven 1940-1945 door Phocas Kroon
http://drentheindeoorlog.nl/?pid=47&Jodenvervolging
https://schrijfspecialist.wordpress.com/2012/09/25/anti-joodse-wetgeving-het-juridische-sausje-over-de-holocaust/