Essay: Hoe kunst als therapie kan helpen bij de dementerende persoon

Doel van het onderzoek.

Het doel van ons onderzoek is om erachter te komen hoe kunst als therapie kan helpen bij de dementerende persoon.

Onderzoeksvragen.

Voor ons onderzoek konden we de hoofdvraag in twee stukken verdelen; het biologie deel en het deel over kunsttherapie.

Hoofdvraag:

Hoe kan kunst als therapie helpen bij dementerende personen?

Deelvragen biologie deel:

1. Wat is dementie?
a. Hoe ontstaat het?
b. Wat zijn de symptomen?
c. Welke vormen van dementie bestaan er?

Deelvragen kunsttherapie deel:

1. Wat is kunsttherapie?
a. Wat verstaan wij onder kunst?
b. Wat voor soorten kunsttherapie heb je?
2. Wat is het doel van kunsttherapie?
3. Wat zijn de effecten van kunsttherapie?

Onderzoeksproces.

Door op sites te kijken en informatie te zoeken voor de deelvragen konden we zo de antwoorden op de deelvragen vinden.

Theoretisch kader.

Biologie:
1. Wat is dementie?
Het is de naam voor een combinatie van symptomen, of terwijl een syndroom, waarbij de verwerking van informatie in de hersenen is verstoord.
a. Hoe ontstaat het?
De werking: steeds meer zenuwcellen in de hersenen en/of verbindingen tussen deze zenuwcellen gaan bij dementie kapot. Hierdoor kunnen de hersenen niet goed functioneren en vergeten dementerende personen veel dingen. Door deze hersenaandoening wordt iemand volledig afhankelijk van de zorg van anderen. Bij sommige dementerende kan de achteruitgang heel snel verlopen, terwijl anderen nog jarenlang een redelijk normaal (dus zonder hulp) leven kunnen leiden. Uiteindelijk raakt iemand door de gevolgen van dementie zo verzwakt dat deze dementerende persoon sterft door een ziekte/infectie (bijvoorbeeld longontsteking), of deze dementerende persoon kan niet meer slikken door het overtollige slijm in zijn mond.
b. Wat zijn de symptomen?
Je kunt de symptomen in vier groepen verdelen:
1. Fysiek agressief gedrag:
– Slaan
– Stampen
– Duwen
– Krabben
– Voorwerpen verscheuren en eigendommen kapot maken
– Anderen aanklampen
– Vloeken of agressief woordgebruik
– Bijten
– Spuwen
2. Fysiek niet agressief gedrag:
– Rusteloosheid
– Verkeerd gebruik van voorwerpen (bv. meubels verplaatsen of spelen met eten)
– Voorwerpen verstoppen
– Voorwerpen verzamelen
– Herhalend gedrag
– IJsberen, doelloos rondlopen
– Verkeerd kleden en uitkleden
– Wegkruipen of weglopen
3. Verbaal geagiteerd gedrag:
– Klagen of jammeren
– Voortdurend, buitensporig vragen om aandacht of hulp
– Negatieve houding
– Herhalend vragen en zinnen vertellen
– Gillen/krijsen
4. Overblijvende items:
– Maken van vreemde geluiden
– Gooien met voorwerpen
– Opzettelijk vallen
– Destructief gedrag
– Verbaal seksuele toenadering zoeken
– Fysiek seksuele toenadering zoeken
– Eten en drinken van ongeschikte stoffen
c. Welke vormen van dementie bestaan er?
Dementie is een verzamelnaam voor ruim vijftig ziektes.

De ziekte van Alzheimer
de ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende vorm van Dementie. De ziekte van Alzheimer kent verschillende symptomen. In het algemeen kost alles waar de alzheimerpati??nt zijn hoofd bij moet houden meer inspanning, denk hieraan bij een gesprek volgen, planningen maken, zaken op een rijtje zetten, beslissingen nemen, problemen oplossen etc. Daarnaast heeft de alzheimerpati??nt vaak ook moeite met:
– Het leren van nieuwe informatie, het onthouden van wat hij/zij net heeft waargenomen. Uiteindelijk verdwijnt ook veel van de kennis die al langer in het geheugen zat.
– Het gebruiken en begrijpen van taal
– Het herkennen van voorwerpen en geluiden om je heen en wat hun functie is
– Het besef van tijd/ori??ntatie. Zowel in tijd als in plaats.
– Er is soms moeite met de volgorde van handelingen om tot iets te komen
– Het denken en beoordelen van situaties

Verloop van de ziekte:
In het begin van de ziekte zijn de verschijnselen vaak nog niet duidelijk aanwezig. De verschijnselen van de ziekte worden duidelijker naarmate de dementie vordert. Door de ziekte wordt de persoon steeds afhankelijker van de hulp van een ander, ook wordt het functioneren in het dagelijks leven steeds moeilijker. Uiteindelijk verzwakt de Alzheimerpati??nt zo erg, dat hij overlijdt aan algemene verzwakking, slikproblemen die luchtwegontstekingen kunnen veroorzaken of evenwichtsproblemen waardoor ernstige valongelukken kunnen voorkomen. Op dit moment is er nog geen genezende behandeling.

Hieronder staan de meest voorkomende vormen van dementie:
Vasculaire dementie:
De oorzaak van deze ziekte is een storing in de bloedvoorziening in de hersenen. Bij ongeveer 16% van dementerende personen zijn de verschijnselen het gevolg van stoornissen in de doorbloeding van de hersenen, zoals een beroerte. Dit heet vasculaire dementie.
Veel mensen die aan vasculaire dementie lijden, hebben een voorgeschiedenis van hart- en vaatziekten. Het is ook mogelijk dat iemand een of meerdere beroertes heeft doorgemaakt voor de dementie begon.

De verschillende verschijnselen:
Bij vasculaire dementie vari??ren de verschijnselen heel erg gelang welk gebied in de hersenen is beschadigd. Als gevolg hiervan, bestaan er diverse soorten van de ziekte vasculaire dementie. Wat opvallend is bij mensen die onder vasculaire dementie lijden, is een afname in het tempo van denken/praten/handelen. Er ontstaan concentratieproblemen. Een ander kenmerk is de combinatie van geestelijke achteruitgang en lichamelijke verschijnselen.

Lewy body:
In de hersenen van iemand met lewy body dementie, bevinden zich zenuwcellen met zogenaamde lewy bodies. Deze lewy bodies zijn abnormale inkapselingen van eiwithoudend materiaal. Deze eiwitten worden afgezet wanneer een hersencel gevaar loopt (door bijvoorbeeld de aanwezigheid van een giftige stof).

Wisselingen:
De mate van de dementie kan wisselen van dag tot dag. Personen met lewy body hebben vaak een periode met veel verwardheid. Ook zijn er verschijnselen zoals depressiviteit en wanen.

Parkinson:
Deze ziekte wordt gekenmerkt door stoornissen in het bewegen (beven van handen. Bij deze ziekte kunnen er vormen van dementie optreden.

Verandering in bewegen:
Het meest opvallende kenmerk bij deze ziekte is dat de handen is rust hevig beven. Ook worden bewegingen trager. Er ontstaat hypokinesie (bewegingsarmoede). Dit wordt geuit in een vlakke gezichtsuitdrukking, een monotone stem, en een stijve lichaamshouding. Bij het lopen worden passen kleiner/schuifelend.

Verandering in de hersenen:
De stoornis in het bewegen ontstaat door celverlies in de substantia nigra, een gebied in de middenhersenen die alle ‘macht’ heeft over bewegingen. Net zoals bij de ziekte Lewy Body, komen er Lewy Bodies vrij.

Kunsttherapie:
2. Wat is kunsttherapie?
Om deze vraag te kunnen beantwoorden, moet er eerst vastgesteld worden wat mensen verstaan onder kunst. En wat mensen verstaan onder therapie. In het volgende antwoorden zitten de deelvragen a en b verwerkt.

Wat houd kunst in?
Het is heel lastig om uit te leggen wat kunst inhoud, omdat dit voor iedereen persoonlijk wordt gezien. Maar als er over kunst wordt gesproken, wordt verstaan: het product van creatieve menselijke uitingen, onder meer: schilderen, tekenen, fotografie, beeldhouwen, moderne media, theater, muziek en zang, dans, film, bouwkunde of architectuur, literatuur en po??zie.
‘ De definitie/opvatting van kunst verschilt per cultuur. Je kunt hier als voorbeeld dans gebruiken: als je dans in Nederland en Afrika met elkaar vergelijkt zie je grote verschillen.
‘ Kunst kan worden bekeken vanuit de maker of de waarnemer.
Vanuit de maker gezien: drukt de verbeelding of gevoelens van de kunstenaar uit.
Vanuit de waarnemer gezien: hierbij gaat het om welk gevoel of verbeelding er wordt opgeroepen. Iedere waarnemer interpreteert kunst anders, dit heeft te maken met het feit dat iedereen een ander referentiekader heeft.
‘ Wat centraal staat, is dat kunst altijd gaat om gevoel. Het gevoel wat de maker in het kunstwerk heeft gestopt, en wat voor gevoel de waarnemer krijgt bij het kunstwerk.
‘ Om dieper in te gaan op een paar verschillende kunstvormen:
Beeldende kunst:
Het beeld staat centraal, we kunnen het voelen en zien, het is tastbaar.
Woord:
Dit kan door bijvoorbeeld po??zie. Het is gesproken of geschreven.
Dans:
Het lichaam staat centraal, anatomie, flexibiliteit, non-verbale communicatie, verschillende dansstijlen.
Muziek:
Klanken, hoorbaar, notenschrift, uitgevoerd door bijvoorbeeld een harmonie of door een band.
‘ Functies van kunst:
a. Sociale functie: kunst brengt mensen samen
b. Ontspannende functie
c. Decoratieve functie
d. Inkomen(kunstenaar)
e. Uiting van gevoel/emotie etc.

Wat houd therapie in?
Doel van therapie:
‘ Het oplossen of hanteren van problemen
‘ Het vinden van antwoorden op vragen
‘ Het benutten van ongebruikte mogelijkheden
‘ Het ontwikkelen van inzichten uit het verleden en/of heden
‘ Het ontwikkelen van kennis en vaardigheden
‘ Het ontwikkelen van eigen redzaamheid
Therapie kan nodig zijn om twee redenen:
1. Het lijden onder (verschillende) problemen en/of klachten
2. De behoefte aan een persoonlijk zelfonderzoek en geestelijke groei
Therapeutische dienstverlening is gericht op mensen met klachten van psychologische aard. Het kan hierbij gaan om concrete problemen, bijvoorbeeld op het werk, binnen een huwelijk of de relatie tussen ouder en kind. Het kan ook minder duidelijk klachten betreffen, zoals onbestemde angsten. Voor advies over deze problemen kunnen mensen terecht bij een therapeut/ psychiater.

De meest voorkomende redenen waarom mensen in therapie gaan: depressie en neerslachtigheid, spanning en stress, angst, dwanggedachten, relatieproblemen, vage lichamelijke klachten, persoonlijkheidsstoornissen, concentratieproblemen, rouwverwerking, verslaving, slaap problemen, sociale problemen, opvoedingsproblemen, trauma etc.

Wat houd kunsttherapie in?
Bij kunsttherapie worden gevoelens, tijdens de therapie, op non-verbale wijze geuit. Denk hieraan door middel van onder andere muziek maken, dansen, schilderen, kleien etc. De therapie biedt een veilige manier om te experimenteren met het uiten van emoties. Tijdens de start van de therapie wordt er een thema gekozen waarmee gewerkt zal worden. Dit thema wordt bepaald op basis van de klacht van de cli??nt, dit kan bijvoorbeeld depressie of angst zijn.
Kunst therapie is een verzamelnaam van verschillende soorten expressieve therapie??n.

Wat voor soorten kunsttherapie heb je?
1. Muziektherapie
De bedoeling van muziektherapie is erop gericht emoties te uiten en te ervaren door middel van muzikale middelen. Muziek therapie kan worden onderverdeeld in twee vormen.
Actieve vorm van muziektherapie: het samen met de therapeut muziek maken staat centraal. Receptieve muziektherapie: stemmingen en gevoelens worden opgeroepen door het luisteren naar muziek, de muziek wordt door de cli??nt of therapeut gekozen.
Hieronder vallen muzikale elementen zoals maat, ritme, melodie, harmonie en klank. Verder horen muziekinstrumenten en de menselijke stem.
2. Beeldende therapie
bij deze vorm van therapie staat expressie door middel van beeldende media centraal. Denk hierbij aan schilderen, beeldhouwen, kleien, tekenen, etc. Het doel van deze therapievorm is het leren uiten van gevoelens.
Beeldende middelen worden ingezet om bewuste en onbewuste gedachten en gevoelens te kunnen uiten. De problemen worden door beeldend werken ervaren en zichtbaar, hierdoor worden de problemen helder en bespreekbaar.
3. Danstherapie
Expressie door middel van je eigen lichaam staat centraal. Door middel van dans en beweging wordt uiting gegeven aan emoties, die de cli??nt misschien moeilijk te verwoorden vindt. Bij danstherapie staat het ‘ doen en ervaren’ centraal. Klachten waarvoor danstherapie gezocht en gegeven wordt zijn heel divers, denk bijvoorbeeld aan: een burn-out, somberheid, anorexia, seksueel misbruik, realiteitsverlies, gedragsproblematiek, lichamelijk trauma etc.
4. Dramatherapie
Dramatherapie richt zich vooral op het uitbeelden van gevoelens door middel van dramatische middelen. Hiermee wordt gedoeld op rollenspellen en improviserend toneelspel. Op deze manier komen weggestopte emoties tot uiting. De behandeling is gericht op het bereiken van veranderingen in denken/voelen/handelen zodat de klachten van de cli??nt verminderen/verdwijnen, of dat de cli??nt leert omgaan met zijn/haar klachten. De dramatherapie wordt ingezet bij de o.a. de volgende klachten: angsten, negatief zelfbeeld, gepest worden, moeite hebben zaken te verwoorden, burn-out, verslaving.
5. Tuintherapie
Ook planten en andere organische materialen kunnen een therapeutische werking hebben. Bij deze soort van therapie ligt de nadruk op het accepteren van onvermijdelijke processen/gebeurtenissen. Tuintherapie is een geschikte vorm van therapie wanneer je last hebt van: overspannenheid, een burn-out, ADHD, PDDNOS etc. (de laatste twee in het geval van kinderen).

2. Wat is het doel van kunsttherapie?
Het doel is om lichamelijke en/of psychische klachten te kunnen verminderen of verdwijnen. Elke creatieve activiteit kan het welzijn van het persoon verbeteren. Je kan je gevoelens uitdrukken door middel van kunst en het creatief zijn. Ondanks de personen aan dementie leiden, kunnen ze gebeurtenissen of moeilijkheden, die ze herinneren, verwerken door het schilderen/knutselen/etc. Het is ook een manier om op een creatieve manier je emoties te uiten, te plaatsen, te verwerken en het vinden van antwoorden op bepaalde vragen.

3. Wat zijn de effecten van kunsttherapie?
Bij elke vorm van kunsttherapie zijn er andere effecten:
– Muziektherapie.
Muziektherapie is erop gericht je emoties te kunnen uiten en te ervaren door middel van muzikale middelen. Dit wil dus zeggen door middel van instrumenten muziek te maken. Met kunsttherapie onderzoekt de cli??nt bij zichzelf de uiting van zijn of haar emoties door het maken van muziek en geluid. Dit is bij actieve vorm van muziektherapie.
Verder heb je ook receptieve muziektherapie. Hierbij worden stemmingen en gevoelens omhoog gehaald door het luisteren naar muziek, die de cli??nt of therapeut uitkiest.
Naast de muziek wordt er tussen de cli??nt en therapeut ook gepraat over de ontdekte of ervaren emoties.
Verder als dementerende mensen naar muziek luisteren, dan wordt er een deel in de hersenen actief waardoor ze weer vee weten van vroeger. Dit komt omdat dementie pas als laatste het deel van de hersenen aantast waarmee de mens muziek luistert.

– Beeldende therapie.
Schilderen, beeldhouwen en tekenen horen tot de mogelijkheden die gedaan worden bij beeldende therapie. Het doel van beeldende therapie is het leren uiten en ordenen van gevoelens. Er kan samen met de therapeut nagedacht worden over de betekenis van de emoties en hoe de uitgebeelde emoties naar boven komen.

Op een site van de Nederlandse Vereniging voor Beeldende Therapie, kon je een paar voorbeelden zijn van een drietal mensen:
1. Een vrouw van 33 jaar met PTSS (een Posttraumatisch Stressstoornis):
‘Door te schilderen, kon ik voelen wat ik had mee gemaakt. Ik kon het een plek geven en er mee afstand van nemen’.
2. Vrouw van 36 jaar met een onbegrepen pijn:
‘Ik tekende een grens, maar liet ‘per ongeluk’ een stukje open. Eigenlijk geef ik op het laatst altijd toe aan wat een ander wil. Nu ik dit heb gezien herken ik dit en probeer mijn grenzen te bewaken’.
3. Jongen van 15 jaar met gedragsproblemen:
‘Ik mocht in de klei slaan en dingen maken waar ik normaal straf voor krijg. Niemand had ooit naar mij geluisterd. Ik ben echt trots op de superhelden die ik getekend heb’.

– Dramatherapie.
Dramatherapie richt zich op het uitbeelden van gevoelens door middel van dramatische middelen. Met dramatische middelen wordt bedoeld dat je toneelstukken en rollenspellen speelt door middel van een improviserend toneelspel. Op deze manier kunnen op een veilige manier weggestopte emoties worden geuit en kunnen mogelijke oplossingen zonder gevolgen worden uitgeprobeerd.

De behandeling is gericht op het bereiken van veranderingen in denken, voelen en/of handelen zodat de klachten verdwijnen, verminderen of dat je leert omgaan met de klachten. Het vooraf vaststellen van de doelen kunnen je helpen richting te geven aan het therapieproces.

– Danstherapie.
Het middel bij danstherapie is tot uiting komen van je gevoelens van je eigen lichaam. Door te dansen en te bewegen wordt uiting gegeven aan emoties die voor sommige mensen zo makkelijker te uiten zijn in plaats van om erover te praten. Binnen danstherapie staat het ‘doen en ervaren’ centraal. Danstherapie kan een goede toevoeging zijn naast een verbale therapie.

– Tuintherapie.
Ook planten en andere organische materialen kunnen een therapeutische werking hebben. Bij deze soort van therapie ligt de nadruk op het accepteren van onvermijdelijke processen/gebeurtenissen.

Praktisch onderzoek.
Voor ons praktisch onderzoek willen we een enqu??te opstellen, waarbij we alleen gericht zijn op muziektherapie. Dit is een deel van kunsttherapie, maar zijn we niet te algemeen bezig en kijken we naar een specifiek onderdeel.
Dit zijn de vragen van onze enqu??te:
1. Heeft u dementerende personen binnen uw familie?
o Ja
o Nee
o Twijfel
2. Wat is uw beeld over muziektherapie bij dementie?
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
3. Denkt u dat muziektherapie helpt bij dementerende personen? Ja of nee, en waarom?
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
4. Bent u ooit in aanraking gekomen met muziektherapie? Zo ja, bent u er iets mee opgeschoten?
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
5. Heeft u ooit te maken gehad met een ander soort (kunst)therapie? (Zoals: beeldende therapie, danstherapie, dramatherapie, tuintherapie, kunsttherapie). Zo ja, welke?
______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6. Hoe denkt u dat kunst als therapie kan helpen bij dementerende personen?
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
7. Wat denkt u dat het doel is van zo’n therapie?
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
8. Welke vorm van muziektherapie denkt u dat effectiever is? Actieve of receptieve? En waarom? (Hier nog een keer de uitleg: Actieve vorm van muziektherapie: het samen met de therapeut muziek maken staat centraal. Receptieve muziektherapie: stemmingen en gevoelens worden opgeroepen door het luisteren naar muziek, de muziek wordt door de cli??nt of therapeut gekozen)
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
9. Wat vond u van deze enqu??te?
(Hierbij kun je 1 t/m 5 sterren geven, 1 is slecht en 5 is goed)

Resultaten.
Voor onze resultaten hebben we alle antwoorden op de enqu??te verzameld.
In totaal hebben 27 personen de enqu??te beantwoordt.
1. Heeft u dementerende personen binnen uw familie?
– Ja: 5 personen (18,52%)
– Nee: 18 personen (66,67%)
– Twijfel: 4 personen (14,81%)

Conclusie hieruit:
De meesten mensen hebben dus geen dementerende personen in de familie.

2. Wat is uw beeld over muziektherapie bij dementerende personen?
– Ik denk dat het wel goed zou kunnen werken omdat muziek iets is wat mensen op elke leeftijd herkennen (van jong tot oud) en het bij dementerende personen dus ook altijd iets blijft wat ze zich nog kunnen herinneren.
– Ik denk dat het ze helpt om bepaalde dingen ondanks hun dementie toch nog net iets langer te onthouden
– Ik vind het een goede manier, zo kunnen dementerende mensen hulp vinden in muziek.
– Naar oude muziek luisteren met een dementerende persoon die hij/zij leuk vindt.
– Herinneringen terug laten komen door middel van bepaalde muziek.
– Goed, want het is leuk als deze personen zich kunnen uiten.
– Een goede en creatieve manier voor dementerenden om zichzelf te uiten.
– Samen met de dementerende muziek maken om gevoelens tot uiting te laten komen.
– Dat dementerende mensen worden geholpen door middel van muziektherapie.
– Ik had er nog nooit van gehoord, maar het zou wel kunnen werken.
– Dat het de dementerende mensen helpt door de klanken van de muziek.
– Wel goed, het kan ze waarschijnlijk erg helpen.
– Liedjes uit de tijd dat deze mensen jong waren?
– Dat ze daardoor iets herinneren of er goed op reageren.
– Goed idee, als zo herinneringen terug kunnen komen.
– Ik vind het goed dat het bestaat.
– Ze kunnen zich uiten via muziek.
– Dat deze personen genieten van de muziek.
– Dat ze dementerenden helpen via muziek.
– Ze worden er vrolijk van.
– Geen beeld eigenlijk.
– Ik denk dat het wel kan helpen.
– Om de klanken te onthouden.
– Beetje vaag.
– Het werkt goed.
– Nutteloos.
– Het helpt.
Conclusie hieruit:
Er zijn een paar mensen die het nutteloos vinden of niet helemaal snappen wat muziektherapie nu is. De meeste mensen hebben hetzelfde beeld over muziektherapie als dat wij dat hebben; dementerende personen herinneringen op te halen van vroeger en de hersenen te stimuleren.

3. Denkt u dat muziektherapie helpt bij de dementerende persoon? Ja of nee, en waarom?
– Ja, als ze deze klanken kunnen onthouden dan zullen ze hier beter op gaan focussen en dus ook op de gesprekken met andere mensen.
– Ja, het is iets wat herkenbaar is bij jong en oud en dus ook voor elke leeftijd; iedereen kan zich wel in een muzieksoort vinden.
– Ik denk niet dat het specifiek de dementie helpt te verminderen, maar het kan denk ik wel erg helpen voor het humeur en gedrag.
– Ja, muziek kan bepaalde gevoelens en herinneringen in mensen op laten komen die men anders niet naar boven zou kunnen halen.
– Ik denk dat het er wel aan ligt in welk stadium van de dementie de persoon zit, maar ik denk zeker dat het nut kan hebben.
– Ja. Door verschillende soorten muziek te horen of te spelen roept denk ik wel herinneringen op.
– Bij sommige zeker wel maar ik denk dat er ook gevallen zijn waar het niet bij werkt.
– Nee, omdat ik denk dat ze beter op een medische manier behandeld kunnen worden.
– Ja, want het roept toch bepaalde gevoelens op bij die persoon.
– Ja, waarschijnlijk herinneren ze zich hierdoor momenten uit het verleden.
– Ja, dezelfde muziek laten horen die de persoon vroeger vaak luisterde.
– Ja, vooral bij muziek van vroeger. Zodat zij deze herkennen.
– Ja, ik denk dat muziek voor alle mensen belangrijk is.
– Ik denk het wel, muziek haalt bepaalde herinneringen terug.
– Ja, omdat er erg veel mensen zijn die van muziek houden.
– Ja, omdat muziek snel emoties bij mensen losmaakt.
– Ja, ik denk dat dit bij iedereen helpt.
– Nee, omdat ze toch dingen blijven vergeten.
– Nee, ze zullen er niet beter van worden.
– Ja, het kan ze helpen met herinneren.
– Ik hoop het wel.
– Ja, daar worden ze rustig van.
– Ja, dat blijkt uit onderzoeken.
– Geen idee.
– Ja.
– Ja.
– Ja.
Conclusie hieruit:
De meeste personen denken dat muziektherapie wel helpt, vooral omdat het emoties oproep en dat het de dementie helpt te verminderen.

Het blijkt dat van de 27 personen:
– 3 personen het niet zeker weten / twijfelen (11%)
– 4 personen vinden van niet (15%)
– 20 personen vinden van wel (74%)

4. Bent u ooit in aanraking gekomen met muziektherapie? Zo ja, bent u er iets mee opgeschoten.
Op deze vraag antwoorde iedereen nee, dus 27 personen zijn nog nooit in aanraking gekomen met muziektherapie.

5. Heeft u ooit te maken gehad met een ander soort (kunst)therapie? (Zoals: beeldende therapie, danstherapie, dramatherapie, tuintherapie, kunsttherapie). Zo ja, welke?
Op deze vraag antwoorde iedereen nee, dus 27 personen hebben nog nooit te maken gehad met een soort (kunst)therapie.

6. Hoe denkt u dat kunst als therapie kan helpen bij dementerende personen?
– Ze hebben dit zo vanaf jongs af aan aangeleerd en het zit in de hersenen, bij deze mensen te diep, maar door deze therapie kan het weer boven komen.
– Mensen kunnen verschillende emoties en gedachtes hebben bij een bepaalde soort kunst. Ook kun je zelf kunst maken met veel emotie.
– Dingen herkennen waardoor ze zich weer dingen van vroeger gaan herinneren of een beter beeld van de realiteit krijgen.
– Herkenning van vroeger, zodat ze zich helemaal thuis voelen en zich weer ‘normaal’ kunnen voelen.
– Deze mensen kunnen hun gevoelens beter uiten en het leven krijgt weer meer betekenis.
– Mensen emoties laten voelen waardoor mensen zich meer kunnen herinneren.
– Misschien door bepaalde beelden te linken aan hun verleden en daarmee herinneringen ophalen.
– Als je bekende beelden gebruikt dat ze het herkennen en zo misschien weer dingen herinneren.
– Ze kunnen dingen herkennen van vroeger en worden daar rustig van.
– Het opdoen van vooral oude, maar ook nieuwe herinneringen.
– Dat ze dingen herinneren door een beeld of geluid.
– Het kan helpen om de gevoelens van dementerende beter te begrijpen.
– Ze gaan ermee oefenen en oefenen baart kunst.
– Zelf kunstwerken laten maken, lekker kliederen.
– De mensen krijgen op die manier een goede afleiding.
– Het uiten van gevoelens uitdrukken in kunst.
– Ja, kunst is heel persoonlijk.
– Het helpt ze emoties te uiten.
– Hetzelfde als met muziek.
– Misschien worden ze er rustiger van.
– Herinneringen oproepen.
– Niet.
– Geheugen helpen trainen.
– Niet.
– Ze worden er rustiger van.
– Ik heb geen idee.
– Ik denk dat het goed helpt, hoe weet ik niet precies.
Conclusie hieruit:
Een paar mensen denken dat het niet helpt en een paar weten het niet zeker.
De meeste mensen vinden dat het dementerende personen helpt herinneringen op te halen van vroeger, maar ook dat ze hun emotie kunnen uiten en er even ‘tussen uit’ kunnen.

7. Wat denkt u dat het doel is van zo’n therapie?
– De persoon helpen leren om te gaan met zijn/haar beperking en ook ervoor zorgen dat de beperking niet erger wordt.
– Doordringen bij en communiceren met een pati??nt, wanner dit niet meer (goed) mogelijks is door middel van praten.
– Om de mensen even op andere gedachten te zetten en misschien dat de dementie zo iets minder wordt.
– Mensen het leven leuker maken, zodat ze niet hoeven na te denken over nare dingen.
– Het helpen herinneren en uiten van dingen en om een boodschap over te kunnen brengen.
– Even ergens anders aan kunnen denken en daarmee misschien herinneringen op te halen.
– Het doel kan zijn om dementerende mensen zich gelukkig te laten voelen.
– Om in ieder gevalt te zorgen dat dementerenden nog actief met hun hersenen bezig zijn.
– Wellicht om de dementie een beetje te vertragen.
– Dat ze bezig zijn en niet bezig zijn met hun dementie.
– Iets te doen hebben, plezier hebben in iets doen.
– Mensen te helpen met hun gedachten en emoties te kunnen besturen.
– Om het geheugen beter te maken.
– Om mensen beter bij hun gedachten te krijgen.
– Ze kunnen hun emotie uiten in de muziek.
– Dementie tegen gaan/verminderen.
– Herinneringen terughalen.
– Meer kunnen onthouden.
– Mensen op hun gemak stellen.
– Dementerende personen helpen.
– Gevoelens uiten.
– Rust geven.
– Helpen.
– Om het geheugen te helpen trainen om dingen te onthouden.
– Helpen.
Conclusie hieruit:
Hier is eigenlijk iedereen het wel met elkaar eens: het helpt herinneringen op te halen van vroeger, maar ook dat ze hun emotie kunnen uiten en er even ‘tussen uit’ kunnen.

8. Welke vorm van muziektherapie denkt u dat effectiever is? Actieve of receptieve? En waarom? (Hier nog een keer de uitleg: actieve vorm van muziektherapie: het samen met de therapeut muziek maken staat centraal. Receptieve muziektherapie: stemmingen en gevoelens worden opgeroepen door het luisteren naar muziek, de muziek wordt door de cli??nt of therapeut gekozen)
– Receptieve, omdat er dan echt gefocust wordt op de gevoelens en emoties en ik denk dat deze twee dingen een grote rol spelen bij een dementerende persoon en de personen om hem/haar heen.
– Receptieve, omdat de motoriek van dementerenden vaak niet meer optimaal is en het aanleren van nieuwe handelingen daardoor ook niet meer optimaal is.
– De actieve vorm denk ik dat beter is, omdat je zo zelf iets kunt cre??ren en dus beter je gevoelens kunt uiten.
– Actieve, naar mijn mening is de cli??nt er echt zelf ook mee bezig. Dit lijkt mij meer effect te hebben.
– Receptieve muziektherapie heeft denk ik meer effect, hoe wel dit ook ligt aan de cli??nt.
(Dit beschouwen wij als een twijfel)
– Receptieve, ik denk als je muziek van vroeger laat horen dat dat veel herinneringen oproept.
– Receptieve, hierbij worden de gevoelens opgeroepen en herinneringen ze zich weer dingen van vroeger. Het komt zo weer naar boven.
– Receptieve, zo voelen ze misschien dat ze niet alles vergeten doordat ze liedjes van vroeger herinneren.
– Beide, interactie is belangrijk maar gevoelens oproepen is ook goed.
– Actieve, dan doet diegene tenminste iets en moet er meer informatie verwerkt worden.
– Receptieve muziektherapie, omdat het uiteindelijk toch om het gevoel van de cli??nt gaat.
– Ik denk dat je dat moet bepalen per persoon, dus dat er niet per se een beter is.
– Actieve, want ze kunnen er meer van ontspannen.
– Receptieve, door het goed luisteren van de klanken.
– Actieve, omdat je hersenen dan veel meer actief bezig is.
– Receptieve therapie, omdat het dan echt over gevoelens gaat.
– Actieve muziektherapie.
– Receptieve, omdat je dan een gevoel cre??ert.
– Voor dementerende receptieve muziektherapie.
– Afwisselen.
– Receptieve.
– Receptieve.
– Actieve.
– Actieve.
– Receptieve.
– Actieve.
– Actieve.
Conclusie hieruit:
Bij deze vraag zijn de meningen verschillend. Er zijn (ongeveer) 4 mensen die er tussenin zitten, die mensen denken dat het beide kan helpen. Daarnaast is het grotendeels verdeeld over de receptieve en actieve muziektherapie.
De mensen die receptieve hebben gekozen vinden dat het belangrijk is voor dementerende personen, omdat ze zo herinneringen van vroeger op kunnen halen.
De mensen die actieve hebben gekozen vinden dat belangrijk omdat de dementerende personen zo even met iets anders bezig zijn en even niet hoeven te denken aan hun dementie.
– Receptieve: 13
– Actieve: 10
– Twijfel: 2
– Beide: 2

9. Wat vond u van deze enqu??te?
1 persoon had 1 ster gedaan ‘ 3,70%
2 personen hadden 2 sterren gedaan ‘ 7,41%
7 personen hadden 3 sterren gedaan ‘ 25,93%
12 personen hadden 4 sterren gedaan ‘ 44,44%
5 personen hadden 5 sterren gedaan ‘ 18,52%

Als toepassing op deze vragen, kun je de onderstaande video’s bekijken:


Deze video’s leggen nog een keer extra uit wat muziektherapie nu daadwerkelijk is en wat het bij dementerende personen doet.

Je ziet dus dat de dementerende persoon tijdens een gesprek totaal niks kunnen vertellen over hun leven van nu of dat van vroeger. Nadat ze muziek hebben geluisterd wat hun herinnerd aan vroeger, lijkt het alsof ze even de dementie verloren zijn: ze weten opeens veel te vertellen over vroeger. Dit is erg mooi om te zien.

Discussie.
In de discussie hebben we ons gefocust op muziektherapie en onze enqu??te.
Ten eerste muziektherapie, helpt muziek therapie bij de dementerende persoon?
Je kunt hier argumenten voor en tegen hebben.
‘ Argument voor:
Muziektherapie bij dementerende personen helpt wel degelijk. Door de dementerende persoon naar bepaalde muziek uit zijn/haar jeugd te laten horen, wordt de persoon vaak actiever en spraakzamer. Ze kunnen weer dingen vertellen over vroeger die de gemiddelde dementerende persoon al nooit meer zou kunnen.
‘ Argument tegen:
De muziektherapie geeft wel degelijk succes, maar het is meestal tijdelijk en alleen wanneer er muziek wordt gespeeld en kort daarna. Het is dus maar een klein en tijdelijk succes. Aangezien de ziekte die de persoon heeft alleen maar zal verslechteren, zullen deze kleine succesjes over het algemeen geen grote impact hebben.

Kijk maar naar onze enqu??te: er zijn heel veel verschillende meningen over het idee of muziektherapie wel of niet zal helpen. 20 personen denken dat het wel zal helpen, 4 denken van niet en 3 personen twijfelen.

Waar natuurlijk ook heel wat meningsverschillen over zijn, is wat wel en niet onder kunst valt en wat dus wel of niet kunsttherapie is.
De ene persoon zal alle soorten van kunsttherapie erkennen, terwijl de ander bijvoorbeeld dans niet als kunst ziet, en dus ook niet als een soort kunsttherapie.

Conclusie en nabespreking.
Onze onderzoeksvraag was: hoe kan kunst als therapie helpen bij dementerende personen?
Kunst als therapie helpt de dementerende personen zichzelf terug te vinden. Als je dus muziektherapie als voorbeeld zou nemen, dan zie je dat als de dementerende personen muziek van vroeger luisteren dat veel herinneringen bij zich oproept en nadat ze die muziek geluisterd hebben, kunnen ze veel vertellen over hun leven van vroeger.

Omdat onze herinneringen die ‘belangrijk’ zijn voor ons in een gebied liggen dat door alzheimer als laatste wordt aangetast, kunnen de dementerende personen door kunst (dus bijvoorbeeld door muziek) deze herinneringen weer ophalen. Bij dus bijvoorbeeld muziek, worden de motorische systemen ‘getriggerd’ waardoor dat deel van het geheugen wordt ‘meegenomen’. Hierdoor komen dus de herinneringen weer naar boven en herinneren ze weer voor even hoe het vroeger was.

De conclusie is dus eigenlijk dat dementerende personen door een vorm van kunsttherapie voor even ontwaken uit hun dementie en weer even zichzelf kunnen zijn. Ze worden voor even weer ‘zichzelf’ en zijn weer actief in plaats van passief.

Reflectie verslag.
We vonden dat ons profielwerkstuk goed is verlopen.
We hebben geleerd om goed samen te werken en te plannen.
Daarnaast ging de samenwerking ook prima. We hebben, sinds we aan het profielwerkstuk konden werken, elke week er samen aan gewerkt. We konden goed met elkaar overleggen en waren het ook meestal meteen met elkaar eens.
Verder zijn we ook erg tevreden over ons profielwerkstuk en hopen we dat anderen er ook tevreden over kunnen zijn.

Literatuurlijst.
– Geagiteerd:
Nerveus en opgewonden zijn.
– Motorische systemen:
‘Systemen’ die ervoor zorgen dat er een bepaalde actie wordt verricht.
– Getriggerd:
Je ergens toe laten verleiden. Door iets ga je een bepaalde actie uitvoeren.
– Actief (gedrag):
Wanneer je druk bezig bent in je omgeving.
– Passief (gedrag):
Wanneer de omgeving niet veel van je merkt.
– Referentiekader:
Gevormd door je normen/waarden, ervaringen en opvattingen over aspecten in je leven.