De opwarming van de aarde is alomtegenwoordig. Overal waar je gaat wordt je geconfronteerd met de gevolgen die nu al zichtbaar zijn. En het ergst van al: het gaat iedereen op deze planeet aan. Er moet dringend iets veranderen aan onze levenswijze voordat het te laat is en de wereld zoals wij die kennen volledig veranderd. Maar wat zijn de oorzaken nu eigenlijk van dit probleem? Wat moet er precies veranderen? En wat werd er al gerealiseerd, hoever staan we al?
Wat?
‘De opwarming van de aarde is de stijging van de gemiddelde temperatuur die op aarde wordt waargenomen.’ www.wikipedia.be
Oorzaken
De gemiddelde temperatuur over de hele wereld is in de periode van 1880 tot 2012 met 0.85??C gestegen. Volgens het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) is de temperatuurstijging voornamelijk het gevolg van de klimaatsverandering veroorzaakt door menselijke activiteiten. Dit is dan vooral het verbranden van fossiele brandstoffen, sommige industri??le en agrarische activiteiten en ook ontbossing. Door deze activiteiten stijgt de concentratie aan broeikasgassen in onze atmosfeer.
Gevolgen
De mens
In 2007 concludeert men dat de opwarming sinds de industri??le revolutie voor het gevolg is van de uitstoot van broeikasgassen zoals methaan, distikstofmonoxide, koolstofdioxide en CFK’s. de concentraties van die broeikasgassen zijn momenteel het hoogst meer dan 650 000 jaar en dit als het gevolg van de menselijke handelingen zoals verbranding, landbouw, veeteelt en ontbossing.
Ook de uitstoot van aerosolen, een mengsel van stofdeeltjes of vloeistofdruppels in een gas, is een oorzaak. In het algemeen hebben deze deeltjes een afkoelend effect in de atmosfeer door een reflecterende eigenschap die ze bezitten. Fijn stof en roet zijn voorbeelden van areosolen uitgestoten door de mens. Ze hebben rechtstreekse en onrechtstreekse invloeden op het klimaat.
Door die reflecterende eigenschap verhogen ze het vermogen om te weerkaatsten van de atmosfeer, wat tot afkoeling leidt. Andere aerosolen, zoals sulfaten, zorgen voor een verhoogde wolkvorming die ook langer kan aanhouden. Door de korte levenstijd van aerosolen in de atmosfeer is de verspreiding ervan niet homogeen, lokaal zijn er veel verschillen.
De natuur
Volgens een analyse van de temperatuursveranderingen tijdens de periode van 1500 tot 2000 is het voor 99% zeker dat die niet het gevolg is van natuurlijke fluctuaties, zoals bijvoorbeeld de zonneactiviteit. Bij een grote zonne-intensiteit zou men de opwarming van zowel de troposfeer (lage atmosfeer) als de stratosfeer (hoge atmosfeer) verwachten, maar er wordt enkel een stijging waargenomen in de troposfeer. Dit is wat men verwacht bij een opwarming door broeikasgassen.
Een andere hypothese over de invloed van de zon is de gevolgen van kosmische stralingen. Volgens deze hypothese zouden door straling van ge??oniseerde deeltjes (positief en negatief geladen) bijdragen aan de vorming van stoffen zoals sulfaten, die de wolkvorming bevorderen. De activiteit van de zon bepaalt de kosmische straling die op de aarde komt, en zou daardoor dus een invloed hebben op de wolkvorming. Maar deze hypothese wordt sterk in twijfel getrokken.
Gevolgen
Er wordt verwacht dat door het broeikaseffect het ijs op het land op de polen en op Groenland zal smelten, waardoor het zeeniveau stijgt. Een ander gevolg van het smeltende ijs is de afname van het vermogen om te weerkaatsen van de aard, namelijk het weerkaatsend effect van ijs. Minder ijs is minder weerkaatsing, dus meer opname van het zonlicht. Wat leidt tot een versterking van de temperatuursverhoging.
Als de temperatuur stijgt, stijgt ook de verdamping van water, wat wereldwijd leidt tot meer neerslag. In hoger gelegen gebieden valt die neerslag in de vorm van sneeuw, wat het smelten van de ijskappen dan weer afremt. Ook kan er op de ene plaats meer neerslag vallen en op een andere meer verdamping optreden. De temperatuur zal stijgen en dalen in verschillende en afzonderlijke gebieden. Zo kan smeltend Noordpoolijs leiden tot een lager zoutgehalte in de Noordzee. Zout water is zwaarder dan zoet water waardoor de Golfstroom niet meer door het Kanaal de Noordzee bereikt, voor West-Europa betekent dat een daling van de temperatuur. Het precieze scenario hiervan is moeilijk te voorspellen. Men verwacht wel een enorme verandering aan de Golfstroom voor 2100, een temperatuurstijging in 2100 tussen 1,8??C en 4,6??C in de winter en tussen 1,7??C en 5,6??C in de zomer ten opzichte van 1990.
De temperatuursverandering zal het snelst zijn in de polen vanwege de verandering van het vermogen om te weerkaatsen door de verdwijning van het ijs. Maar er wordt verwacht dat de ecologisch en sociale gevolgen het grootst zullen zijn in de tropen. Deze gebieden kennen weinig klimaatvariatie vanwege de zwakke seizoenen. Veel ontwikkelingslanden bevinden zich in deze gebieden, waardoor klimaatbeleid niet altijd betaalbaar zal zijn. In 2005 voorspelde men dat in het jaar 2010 ongeveer 50 miljoen klimaatvluchtelingen zullen zijn. Deze voorspelling is niet uitgekomen. De meeste ge??ndustrialiseerde landen hebben de gevolgen van een klimaatsverandering kunnen beperken. In de komende 50 tot 100 jaar verwacht men volgende verschijnselen:
o Een stijging van het zeeniveau tussen 26 en 82 cm in de periode 1981 ‘ 2100 vergeleken met 1986 ‘ 2005. Het aantal mensen dat hierdoor getroffen zullen worden door overstromingen en dergelijke zal tussen 13 tot 94 miljoen zijn.
o Het smelten en terugtrekken van gletsjers.
o Een verandering van landbouw, namelijk een afname in gebieden waar droogte door de klimaatverandering optreedt (Midden-Oosten en India) en een toename in noordelijke gebieden door een verlenging van het groeiseizoen. Alles opgeteld wordt er wel een algemene afname verwacht.
o Een toename van extreme weersomstandigheden over de hele wereld.
o Een verandering van neerslagpatronen over de hele wereld.
o Een toename van bosbranden en woestijnvorming door de toenemende droogte.
o Een tekort aan zoet water of drinkbaar water (Midden-Oosten en Australi??). In Noord-Afrika wordt een toename van de neerslag voorspelt.
o Een verspreiding van infectie ziekten zoals malaria en knokkelkoorts en toegenomen ziektes door hitte, ondervoeding en bosbranden.
o Een aantasting van het ecosysteem, m.a.w. verandering van biodiversiteit en klimaatzones in allerlei gebieden.
o Een vernietiging van koraalrif door een temperatuurstijging, een toename van koolstofdioxide en de daarmee samenhangende verzuring van het zeewater.
Het smelten van verschillende gebieden heeft ook positieve effecten. Er komen namelijk natuurlijke grondstoffen bij de polen vrij voor ontginning, voornamelijk olie. Ook komen er nieuwe vaarroutes vrij en de verwacht toename van de neerslag kan zowel negatieve als positieve gevolgen hebben voor bepaalde gebieden.
Afspraken
Tweegradendoelstelling
Men stelt dat het wenselijk is te zorgen dat de opwarming van de aarde beperkt blijft tot maximaal 2??C. Hoger kunnen er ernstige problemen ontstaan, zoals het smelten van de ijskappen op Groenland, tekort aan drinkbaar water voor miljarden mensen, een aantasting van de wereldwijde voedselproductie,’ Om die doelstelling te bereiken moet de uitstoot van broeikasgassen in 2050 teruggebracht worden tot 15% van de huidige uitstoot. Landen in Afrika, die weinig uitstoot hebben maar wel de gevolgen ervan dragen, pleiten voor een grotere afname.
In 1992 werd in Rio de Janeiro het ‘Klimaatverdrag’ van de Verenigde Naties gesloten. De doelstelling hiervan is: ‘het stabiliseren van de concentratie broeikasgassen in de dampkring op een zodanig niveau, dat een gevaarlijke menselijke invloed op het klimaat wordt voorkomen.’ Belgi?? is een van de 177 landen die het Klimaatverdrag hebben ondertekend.
.Kyotoprotocol
In 1997 werd het Kyotoprotocol aangenomen bij het Klimaatverdrag. Industrielanden zijn overeengekomen om de uitstoot van broeikasgassen in de periode 2008 ‘ 2012 in totaal gemiddeld met 5% te verminderen ten opzichte van het niveau in 1990. Per land gelden andere percentages. De vermindering geldt voor broeikasgassen als methaan, koolstofdioxide en fluorverbindingen zoals CFK’s, HFK’s, PFK’s en SF6. Op 16 februari 2005 is het Kyotoprotocol officieel in werking getreden. Dit betekend dat Belgi?? verplicht was om in de periode 2008 ‘ 2012 7,5% minder broeikasgassen uit te stoten ten opzichte van 1990.
De Verenigde Staten van Amerika hebben het Kyotoprotocol wel ondertekend, maar niet erkent en hoefden zich er dus niet aan te houden. Landen als India en China doen wel mee, maar het protocol heeft voor ontwikkelingslanden geen verplichtingen voor uitstootverminderingen.
Zelfs met vergaande uitstootverminderingen zal het klimaat toch blijven veranderen. Naast het Kyotoprotocol is daarom ook een aanpassingbeleid nodig. De Europese Unie heeft in maart 2007 afgesproken de uitstoot van broeikasgassen te verminderen met 20% tegen 2020, en mogelijk met 30% als andere landen zoals de Verenigde Staten ook meedoen. Eind 2006 hebben de Verenigde Staten erkend ook te gaan werken aan het minder belasten van het milieu en de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen.
Hoogstwaarschijnlijk heeft de documentaire An Inconvenient Truth van Al Gore bijgedragen aan het bewustzijn van de samenleving in verband met klimaatverandering en de gevolgen daarvan.
Na het Kyotoprotocol is er geen nieuw, bindend verdrag gekomen om de uitstoot te verminderen. In december 2007 werd, als vervolg op het Klimaatverdrag, een conferentie gehouden over het klimaat in Bali in Indonesi??. In 2009 vond de Klimaatconferentie in Kopenhagen plaats waar het Akkoord van Kopenhagen werd gesloten. Conferenties die nadien volgden, vonden respectievelijk plaats in Canc??n, Durban, Doha en Warschau. In 2014 zal deze plaatsvinden in Lima, in 2015 in Parijs. Sommige parijen willen streven naar nieuwe bindende afspraken bij de conferentie in Parijs in 2015.
Oplossingen
Om de opwarming van de aarde op te lossen, zijn er maatregelen nodig op internationaal, lokaal en persoonlijk vlak. Wetenschappers gaan er van uit dat de opwarming van de aarde, of toch de gevolgen ervan, beperkt blijft bij een temperatuurstijging van 2??C. om dit te bereiken, moeten we de uitstoot van broeikasgassen tegen 2050 met 80 tot zelfs 95 procent verminderen. Dit is zeker haalbaar, maar het is vijf voor twaalf en er moeten maatregelen genomen worden op alle niveaus.
o Er is nood aan een degelijk beleid omtrent de fabrikanten in vele sectoren. Die fabrikanten moeten duurzamer gaan produceren en meer hun energie halen van milieuvriendelijkere bronnen. Dit is een traag en duur proces.
o De levensstijl of levensstandaard van miljoenen mensen op aarde moet veranderen. Men moet minder snel afval cre??ren, minder water verbruiken en meer energie gebruiken van milieuvriendelijke alternatieven.
o De uitstoot van broeikasgassen moet verminderen. Vooral dan de uitstoot van CO2 door de verbranding van fossiele brandstoffen bij transport, elektriciteitsproductie, verwarming, industri??le activiteiten. Er moet meer gebruik worden gemaakt van milieuvriendelijke alternatieven om de uitstoot te verminderen.
o Er moet minder ontbossing plaatsvinden. Het is verantwoordelijk voor 15 procent van de uitstoot van broeikasgassen. Het is dan ook zeker noodzakelijk om ontbossing tegen te gaan.
o Realiteitszin in zeker nodig. De gevolgen van de opwarming van de aarde zijn nu al zichtbaar en voelbaar en dat zal zich alleen maar verder zetten.
Besluit
Het is duidelijk, er is een probleem . De aarde geeft de mens alles wat die wilt, maar de mens blijft de aarde tot het uiterste drijven. De wereldbevolking blijft dagelijks toenemen, samen met de uitstoot van broeikasgassen en anderen schadelijke stoffen. Op een dag zal de aarde het begeven en zullen wij er allemaal de gevolgen duidelijk van merken.
Wat ook heel duidelijk is, is dat economie, geld en politiek voorrang heeft op het klimaat en de overleving van de mensheid. Internationale conferenties worden bijna jaarlijks georganiseerd. Duizenden vertegenwoordigers van over de hele wereld komen bij elkaar om oplossingen te zoeken, maar vinden die nooit. Politiek krijgt steeds voorrang. De economische groei van een land en geld verdienen maken steeds plaats voor minder uitstoot en milieuvriendelijke oplossingen. Grote internationale akkoorden worden al een tijdje niet meer gemaakt. Groeiende economie??n zoals China, India, Brazili?? en het Midden-Oosten kunnen of willen geen rekening houden met het klimaat omdat dan hun groei wordt afgeremd en er uiteindelijk minder geld in het laadje komt. Is het dat waar het allemaal om draait? Is dat het enige waar deze leiders van de wereld om geven? Het is toch even belangrijk, of zelfs belangrijker, om aan overleven te denken. Want als we aan hetzelfde tempo blijven doorgaan, blijft er binnenkort niets meer over van de wereld die wij vandaag kennen.
Er moeten duidelijke internationale regels komen. Landen moeten binnen een korte, vastgelegde periode hun uitstoot met vaste percentages doen dalen. Ook moeten diezelfde landen een percentage van hun energie uit milieuvriendelijke bronnen halen zoals windenergie of biomassa. Autofabrikanten moeten sneller innoveren en hun wagens milieuvriendelijker maken. Misschien moet er ook gedacht worden aan wetten op de geboorte van een kind, nl. kinderbepering opleggen? Of misschien ook aan wetten op het gebruik van de wagen? Tot slot moet er ook aandacht besteed worden aan onze levensstandaard in de westerse wereld. Geen wegwerpvoorwerpen meer, maar degelijke en duurzame gebruiksvoorwerpen die enkele jaren meegaan. Daarom moet er aan de fabrikanten verplicht worden om duurzame producten de produceren en die nog steeds aan een degelijke prijs te verkopen. Zo vermindert de productie van afval en de uitstoot van schadelijke gassen.
Als er helemaal niet gedaan wordt, zullen de gevolgen niet te overzien zijn. En welke toekomst kunnen wij dan bieden aan de komende generaties? In het belang van het voortbestaan van de mens en om de toekomstige generaties dezelfde levenskwaliteiten te kunnen bieden zoals wij die nu kennen, is er verandering nodig.