Motto:
We hebben niet gespeeld
en toch verloren
ik heb geen stem meer voor je jij
geen oren meer voor mij
vergis je niet je was een ander
en ik ben niet meer wat we waren
ternauwernood wij
we komen niet terug al komen
we om
laat dus maar ik ga al
ik ga al verder
– Ellen Warmond, Opdracht
Er staat een opdracht voor in ‘Spoorloos’. Deze luidt; aan Paloma. Het wordt niet duidelijk we deze persoon is.
Korte Samenvatting
Het boek gaat over Hanna, zij woont in het begin van het boek in Gelderland. Op een dag verlaat ze haar ouderlijke huis om de wijde wereld in te trekken. Via Frankrijk reist ze naar Zuid- Amerika. Op haar reis ontmoet ze veel verschillende vrouwen. Over veel van de vrouwen verteld ze haar relaties met hun, of verteld ze alleen de geschiedenis.
De eerste vrouwen waar ze iets over verteld zijn de heksen van Olleron, 22 vrouwen die in Frankrijk in een opvanghuis voor dakloze vrouwen bij elkaar wonen. Ze leiden een uitzichtloos bestaan, maar ondanks alles proberen ze er het beste van te maken. Ze kunnen elkaar het grootste gedeelte van de tijd niet uitstaan maar als het er op aankomt kunnen ze niet zonder elkaar. Na frankrijk reist Hanna door naar Chili. Ze heeft van een vriend het adres van een vrouw gekregen waar ze eventueel kan overnachten. De vrouw heet Fatima, ze is arts op een consultatiebureau in een krottenwijk. Daarnaast probeert ze haar medeburgers en omgeving politiek bewust te maken. Door al deze drukke bezigheden heeft ze geen tijd voor liefde en voor zichzelf. Hanna trekt 3 jaar met Fatima op, die haar duidelijk maakt dat ze een keuze moet maken. Maar voordat daar hier aan toe komt moet al Fatima onderduiken. Later verneemt Hanna dat Fatima in de gevangenis zit. Wanneer Hanna een paar maanden later voor even in Amsterdam logeert komt ze Fatima weer tegen als schoonmaakster, de eens zo sterke vrouw is gebroken. Dan maakt Hanna een persoonlijke crisis door, ze wordt verlaten door haar vriend.
Hanna gaat naar een strafgevangenis om Morella, een oude vriendin, te bezoeken. Zij is opgepakt tijdens een demonstratie. terwijl ze op Morella zit te wachten spreekt een andere gevangene, Rosita, haar aan. Zij vertelt Hanna haar geschiedenis, en verteld ook dat wanneer ze uit de gevangenis komt, ze liever iemand vermoord, dan te creperen om in leven te blijven. Morella vind ze niet.
Een vriend van Hanna, L??on, een vluchteling uit Argentini??, viert zijn vijftigste verjaardag. Ook Hanna is uitgenodigd. Als ze de kamer binnen gaat ziet ze Conrado en Diana, twee vrienden uit Argentini?? die jaren geleden moesten onderduiken. Ze vertellen allebei hun verhaal, dan dansen ze hun laatste tango en gaan ze ieder weer hun eigen weg.
Hanna is intussen getrouwd en zwanger. Wanneer ze terug komt van het boodschappen doen overhandigt haar man haar een pakje. Het pakje bevat het dagboek van Nora, een politieke gevangene die in gevangenschap een kind heeft gekregen. Ze is gestorven en haar kind is spoorloos. Hanna leest het dagboek, waarin Nora vertelt hoe ze na vele verkrachtingen door de bewakers zwanger raakte en hoe ze het ongeboren kindje eerst haatte en er later een speciale band mee kreeg.
Dan haalt Hanna herinneringen op uit haar jeugd. Hanna’s vader, de sterke dorpssmid, blijkt een kwaadaardige tumor te hebben. Als een gewond dier zit hij thuis op zijn dood te wachten. Het was een man die zijn gevoelens moeilijk kon uiten. Vlak voordat hij sterft gaat hij naar Hanna’s kamer en drukt haar tegen zich aan, terwijl hij voor het eerst in zijn leven de tranen op de vrije loop laat.
vervolgens gaat Hanna met de trein op weg van Amsterdam naar Bonn om daar twee Chileense vrienden, Jorge en Regina te ontmoeten. Tijdens deze reis krijgt ze een visoen van een vrouw die door de koren velden loopt. Het beeld laat haar een perfecte harmonie zien. Direct daarna denkt Hanna aan het moment dat Regina werd weggehaald en zijzelf achter bleef. Nu breekt de doodsangst uit die ze toen verdrongen had. Ze raakt in paniek. Ze begint te schreeuwen en moet overgeven. Als de trein in Bonn aankomt is Hanna weer zichzelf.
Hanna, inmiddels gescheiden, wil met haar dochtertje een nieuw leven opbouwen in Venezuela. Ze verblijven een jaar in een afgelegen dorp, waarna ze weer naar de stad terug keren. Hier ontmoet ze Maria, die ook haar levensverhaal verteld.
Op een dag komt iemand haar vertellen dat het 6e kind van de vuilnisman is gestikt. Als Hanna er naar toe gaat om ze te condoleren vertelt de moeder dat ze het kindje zelf heeft gedood. Vanaf die dag neemt Hanna zich voor zich te verzetten tegen alle vormen van macht.
Thema
De thema’s zijn reizen, je ergens thuis voelen en de baas over jezelf kunnen zijn.
Het Idee
Ik denk dat de schrijver duidelijk heeft willen maken dat heel veel mensen zich niet thuis voelen waar ze wonen, of heel erg lang moeten zoeken naar een plek waar ze zich thuis voelen. En dat mensen lang niet altijd zelf kunnen kiezen wat ze willen. Veel mensen worden direct of indirect gedwongen dingen te doen (prostitutie) om zichzelf in leven te houden.
Titelverklaring
Spoorloos slaat terug op Hanna die weg gaat zonder een spoor achter te laten. Ze is haar thuis kwijt, daar zoekt ze naar in het verhaal. Ook komt spoorloos veel terug in de verhalen van de vrouwen die ze ontmoet, bijvoorbeeld wanneer het dochtertje van een gevangene spoorloos verdwijnt, of wanneer fatima onderduikt ze niet weet of ze nog in leven is, en waar ze dan zou zijn. Iedereen lijkt het verleden achter zich te willen laten, dit kan vaak alleen door spoorloos te verdwijnen.
(tijds)Opbouw
Er staat niet duidelijk vermeld in welke tijd het verhaal zich afspeelt. Je kunt dit echter wel ongeveer afleiden. Er waren in die tijd veel opstanden en Revoluties in Zuid-Amerika. Ook zou je kunnen zeggen omdat het verhaal grotendeels parallel loopt met het leven van Fleur Bourgonje zelf, dus in een periode van 1946 tot ongeveer 1980.
Perspectief
Dit boek heeft een Personale perspectief. Je kijkt door de ogen van Hanna op gebeurtenissen en op mensen. Je komt van de mensen die ze tegen komt op haar reis namelijk niet veel te weten over hoe hun gedachten en gevoelens, je kunt ze hooguit raden door de omstandigheden waarin ze zich verkeren.
Wel kun je in het begin wanneer Hanna een brief leest van haar grootmoeder en op het eind wanneer ze het dagboek leest van een overleden gevangene, de gevoelens van deze mensen lezen, maar dan voel je ze niet. Je komt hierachter doordat ze deze zelf hebben neergeschreven.
Ruimte
het verhaal speelt zich af op verschillende plaatsen, o.a. Frankrijk, Gelderland, Argentini??, Bonn, Venezuela, Zuid-Amerika. De mensen die Hanna ontmoet leven bijna allemaal op plaatsen waar ze niet horen, en waar ze zich niet thuis voelen. Het begint met haar grootmoeder in gelderland. Vervolgens de heksen in het gesticht, Rosita en Nora in de gevangenis en Maria met haar man en 6 kinderen, die te arm zijn om hun gezin te onderhouden.
Symboliek
De grootmoeder van Hanna, Jacoba staat symbool voor Hanna. Zij was ook een vrouw die zich nergens thuis voelde, en op een dag strandde in Gelderland, maar waar ze zich ook nooit thuis voelde.
Voordat er in het boek wordt verteld dat Hanna gescheiden is, wordt er een verhaal verteld over een vrouw die haar man verliet, omdat zij hem geen zoon had gegeven en hij vreemdging. Die vrouw kwam voor zichzelf op, zij staat symbool voor Hanna die het ook niet langer pikte. Zo zijn er meer vrouwen die op een of andere manier verbonden zijn met dingen die Hanna meemaakt in haar leven.
Originaliteit
Ik denk dat dit boek erg origineel is, ik ken geen boek of film dat hier op lijkt. In de tijd dat dit boek geschreven is zullen er meer schrijvers geweest zijn die met dit onderwerpt gewerkt hebben want het was een tijd dat jonge mensen wilden ontsnappen aan de macht van hun ouders en hun religie.