De eerste stap die het bestuur van Zandvoort moest nemen was het zorgen voor schoon drinkwater. Voordat de waterleiding werd aangelegd maakte men in Zandvoort gebruik van waterpompen. De Zandvoorters die het konden betalen hadden beschikking over een eigen waterpomp. Dit gold ook voor de hotels en de woningen die werden gebouwd eind 19e eeuw en begin 20e eeuw. Wie niet beschikten over
een eigen waterpomp (installatie) maakte
gebruik van openbare waterpompen. Zandvoort kende ongeveer vijf openbare waterpompen.
De gemeente van Zandvoort zag het belang in van een waterleiding, maar omdat dit erg veel geld kostte heeft het toch nog een aantal jaar geduurd voordat de waterleiding werkelijk werd aangelegd. In 1912 was het zover, de waterleiding kon in gebruik genomen worden. De waterleiding was in gebruik genomen , maar door alle werkzaamheden nog
lang niet afgerond. Er was onvoldoende waterdruk en dat werd vooral in de woningen
en hotels aan de boulevard ervaren. Onderdeel van
de totale infrastructuur vormde ook de bouw van een
watertoren. Op advies van de commissie van bijstand voor de waterleiding werd geadviseerd om een water ‘ en uitzichttoren te bouwen.
Een uitzichttoren zou immers veel toeristen trekken. Een water ‘ uitkijktoeren moest een ”schoonheidsgevoel”’opwekken. Een degelijke toren zou er moeten voor zorgen dat Zandvoort op het zelfde niveau als de Pier van Scheveningen zou moeten komen. Tijdens de opening van de water ‘ uitzichttoren deed de burgemeester de uitspraak :
” Waar de vuurbaak voorheen een teken was voor de vissers, dat ze veilig konden landen en daar thuis waren, zoo is thans de watertoren het teken voor de badgasten, dat zij hier veilig op kunnen komen, daar hier voor de hygi??ne, waartoe in plaats goed drinkwater behoort, op uitstekende wijze wordt zorg gedragen ”
bron : Bloeme F, Zandvoort in de periode 1850 ‘ 1950, Paal 66,Nederland Repro B.V.
Nu de hygi??ne van het dorp op orde was gesteld, kon Zandvoort eigenlijk alleen nog maar groeien. Ook de bouw van de watertoren hielp mee met het aantrekken van toeristen. Door de verbetering van de hygi??ne werd het sterfte aantal minder, en het aantal badgasten nam toe. Ook door de bouw van een water ‘ uitzichttoren vonden mensen het interressanter om Zandvoort een dagje te bezoeken. ( Zie de grafiek op bladzijde hierna)
Van familietoerisme naar massatoerisme.
Tot 1881 was Zandvoort een klein vissersdorp. Zandvoort had al sinds 1828 een aantal maatregelen genomen om ”badplaats” te worden alleen dit kwam nog niet van de voeten. In het vorige hoofdstuk zijn deze maatregelen te lezen. De directe oorzaak voor een toename voor aantal badgasten was het idee dat het zoute water goed voor de gezondheid was, maar wat ook een directe oorzaak was, was het aanleggen van een spoorlijn in 1881. Door deze spoorlijn werd Zandvoort beter bereikbaar,en raakte de groei van de badplaats in stroomversnelling. Rond 1905 veranderde het karakter van Zandvoort als badplaats. Zandvoort was voor 1900 vooral een luxe verblijfplaats. Alleen de gegoede burgers en de adel konden een uitje naar het strand maken. Men bleef vaak ook de hele zomer logeren in Zandvoort. Deze vorm van toerisme noemen we het familietoerisme. Nog een vorm van toerisme was het gezondheidstoerisme, men dacht immers dat ze zoute zeelucht goed was voor de gezondheid. Na 1905 kwam er een verandering. Steeds meer en meer middenstanders en gewone mensen begonnen Zandvoort te bezoeken. Het dagtoerisme komt in Zandvoort op gang. Vooral mensen uit de omgeving van Haarlem en Amsterdam komen nu ook Zandvoort bezoeken. Dit begon bescheiden, maar dit was het begin van het massatoerisme. Als we alleen al naar de groei van hotels en pensions kijken is dit een wonderbaarlijke toename. In 1881 telde Zandvoort zo’n 6 hotels en 1 pension , in 1907 telde Zandvoort 9 hotels en 23 pensions. 4 In de grafiek op de volgende bladzijde , zien we de groei van het aantal inwoners en badgasten van Zandvoort.
De jaren 20 :
Tijdens de eerste wereldoorlog waren er wel minder badgasten, maar toch ging het toerisme hier niet aan onder door. Dit kwam omdat Nederland zelf neutraal was in de eerste wereldoorlog, maar natuurlijk wel een enorme bron aan inkomsten miste uit het buitenland, toch gingen de hotels niet failliet.
Doordat er in de eerste wereldoorlog niet veel badgasten uit het buitenland in Zandvoort waren, ontstond er een enorm vestigigingsoverschot. Hierdoor verdubbelde het inwoneraantal in tien jaar.
De jaren 20 bracht meer voorspoed voor de badplaats Zandvoort. In de jaren 20 nam het massatoerisme nog meer toe en was Zandvoort met name voor veel Amsterdammers binnen bereikgekomen, dankzij de Blauwe Tram en de trein was het achterland perfect met het achterland verbonden. Ook het aanleggen van de Zeeweg was een erg goede impuls voor het toerisme van Zandvoort. Ook werd de tol afgeschaft , zo was Zandvoort via 2 kanten gemakkelijk te bereiken. Ook werd het normaal om een tent mee te nemen en dan te gaan kamperen op het strand. Mensen kwamen speciaal naar Zandvoort om een bezoekje te brengen aan de natuur.
Hieronder is te zien hoe de bebouwing van Zandvoort sterk veranderd is in de periode tussen 1900 en 1940.
Plattegrond Zandvoort omstreeks 1900 Plattegrond Zandvoort omstreeks 1940
Zoals je kan zien zijn er enorme verschillen op de kaart , er is ontzettend veel bijgebouwd en Zandvoort is als badplaats enorm gegroeid. De verbeteringen van de hygi??ne heeft gezorgd voor meer toeristengroei, maar ook de bouw van de water ‘ uitkijktoren heeft ervoor gezorgd dat Zandvoort een bekendere badplaats werd. De eerste wereldoorlog heeft ervoor gezorgd dat er minder badgasten kwamen maar toch bleven de meeste hotels en pensions overeind staan. De jaren 20 brachten meer voorspoed voor het toerisme van Zandvoort. De zeeweg werd aangelegd, en men hoefde geen tol te betalen. Ook waren mensen nu ge??nterreseerd in het natuurlandschap van Zandvoort, men kwam speciaal naar Zandvoort om een natuurwandeling te maken. Kortom Zandvoort is in een periode van 40 jaar nog meer gegroeid. Wat eerst alleen een familiebadplaats was, was in 1940 een badplaats voor allerlei soorten mensen, of je nou een wandelaar was of een luieraar voor iedereen was er een plek in Zandvoort.
Bronnen :
Bron : Toerisme, geraadpleegd op 3-1-2015 , http://nl.wikipedia.org/wiki/Toerisme
Bron : Bloeme, F ( 2012). Paal 66. Nederlof Repro B.V.
Bron : Badplaats Zandvoort, Noord Hollands Archief, geraadpleegd op : 4-1-2015http://www.noord-hollandsarchief.nl/extra/virtuele_tochten/Badplaats.htm#boven
Bron :Bossink R, de drie plagen van Zandvoort, geraadpleegd op 4-1-2015 http://www.zandvoortvroeger.nl/drieplagen.html
H2) De Duitsers in Zandvoort 1940
2.1 Wat waren de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog voor het toerisme van Zandvoort?
2.1.1 Wat voor invloed had het begin van de Tweede Wereldoorlog op het toerisme van Zandvoort?( wat was de beginsituatie van Zandvoort in de Tweede Wereldoorlog?
In 1940 stonden de strandpaviljoens al sinds maart op het strand, dit om eventuele badgasten te verwelkomen. Het was nodig om de strandpaviljoens al klaar te zetten, omdat er bijna geen brood meer was op de plank. De hotelkamers waren klaar voor verhuur en de inwoners van Zandvoort die zelf kamers verhuurden hadden zich al in hun zomerverblijven teruggetrokken. In het voorjaar van 1940 werd door de dreiging van de oostburen een burgerwacht samengesteld. Door deze burgers werd dag en nacht gesurveilleerd. In mei 1940 werden zij verrast door overvliegende bommenwerpers, jagers en gevechtsvliegtuigen. In het dorp heerste een nerveuze stemming. Een deel van de Zandvoortse inwoners liet de verassing over zich heen komen, terwijl het andere deel van de Zandvoortse inwoners woedend was. Zij meldden zich vrijwillig aan voor het Nederlandse leger.
Op 10 mei 1940 capituleerde het Nederlandse leger. Nederland gaf zich over na een strijd van vijf dagen. Diezelfde dag werd in Zandvoort een spoedbijeenkomst georganiseerd in het gemeentehuis door de gemeenteraad, bij deze spoedbijeenkomst kwamen de wethouders samen in het gemeentehuis om de ongewone situatie te bespreken. Dit gebeurde onder leiding van burgemeester van Alphen. Nederland was al sinds september 1939 gereed voor een eventuele inval van het Duitse leger. Er was dienstplicht ingesteld voor alle mannen onder de 35 jaar. Burgemeester van Alphen legde aan de andere aanwezigen uit wat er die ochtend in Nederland gebeurd was, en dat hij vermoedde dat Zandvoort er snel bij betrokken zou worden. Er kwam onmiddellijk een eenheid van de SS oftewel Schutzstaffel, naar Zandvoort.
In de zomer van 1940 werd het weer druk in Zandvoort, de strandpachters deden goede zaken. Het enigste wat de strandpachters merkten van de oorlog in die tijd was dat zij zuinig moesten omgaan met de beschikbare voorraden, die langzaamaan opraakten. Aan het begin van de oorlog merkte de inwoners van Zandvoort nog weinig van de oorlog. Het enige waar sommige (vooral ouderen) inwoners zich aan ergerde, waren de meisjes die relaties kregen met de vijand. Gedurende het eerste half jaar van de bezetting was het strand nog toegankelijk in here…