Dissertation: Vianen

1. Inleiding

Dit hoofdstuk omschrijft ten eerste de aanleiding van dit onderzoek. Vervolgens wordt de achtergrond en de probleemanalyse van dit onderzoek omschreven. Daarna worden de vraagstelling en doelstelling van deze thesis omschreven. Tot slot wordt de leeswijzer over de opbouw van dit rapport nader toegelicht.

1.1 Aanleiding

Gezien de positie waarin Vianen nu zit, met veel leegstand in het centrum, is het nu van belang om te achterhalen wat de inwoners van Vianen nu zelf van het vrijetijdsaanbod van Vianen vinden alvorens Vianen zich zo in de markt kan verkopen als toeristisch aantrekkelijke stad. Daarbij is het ook van belang om in gesprek te gaan met ondernemers binnen de vrijetijdseconomie om zo de rol van de gemeente te bespreken en om te kijken of er vanuit de ondernemers idee??n en initiatieven zijn. De laatste jaren is al veel met betrokkenen gepraat, maar dit is niet omgezet naar veel concrete acties. In potentie kan er namelijk veel meer met Vianen gedaan worden. Vianen biedt namelijk tal van mogelijkheden voor vrijetijdsactiviteiten en heeft genoeg ruimte voor ontwikkelingen. Maar voordat hier zomaar invulling aan gegeven kan worden moet de gemeente meer inzichten krijgen. Inzicht in de leefstijl, de behoefte en mening van de inwoner. Waar bestaan hun dagbestedingen uit? Wat missen zij binnen het aanbod van Vianen? Wat motiveert hen in hun vrijetijdsgedrag? Verder zal er ingezoomd moeten worden op de noodzaak tot een goed beleid van Vianen, de beleving van haar inwoners en exploitatie van haar kernkwaliteiten. Tot op heden speelt de gemeente geen actieve rol binnen de vrijetijdseconomie. Middels een actievere rol kan de gemeente het vrijetijdsaanbod beter afstemmen op de inwoners, beleid maken en middels samenwerkingen met ondernemers en inwoners collectieve doelen bereiken.

In het theoretisch kader wordt onder andere de vrijetijdseconomie nader toegelicht en geoperationaliseerd in verschillende sectoren die in dit onderzoek onderzocht worden.

1.2 Achtergrond

Landelijk kan er geconstateerd worden dat een toename aan toerisme effect heeft op verschillende sectoren. Zo heeft het effect op de economische, sociale en ruimtelijke structuur en sociale structuur van een gebied dat bezocht wordt en op de beleving van dat gebied door de toerist. Er is hierbij sprake van een onderlinge verwevenheid van deze effecten (Boers, De andere kant van vrije tijd, 2007).

‘Limburg dankt toppositie aan binnenlands toerisme. Tussen mei 2010 en mei 2011 besteedden toeristen circa 3,4 miljard euro in Limburg (circa 10 procent van bruto regionaal product)’ (Kamer van Koophandel Limburg, 2012).

‘Toerisme blijft groeien, ondanks crisis. Ondanks dat de economische crisis wereldwijd hard toeslaat, blijkt dat de mensen er niet van te weerhouden om te reizen’ (De Telegraaf, 2012).

Zoals bovenstaande berichten weergeven speelt toerisme, ondanks de economische depressie, nog steeds een zeer grote rol op diverse gebieden. Ten eerste is toerisme voor veel landen een belangrijke sector van de economie, zo ook voor de Nederlandse economie. De toeristische sector heeft een jaarlijkse omzet van ‘ 37 miljard en telt ruim 400.000 banen. Dat is 4,5% van het totale aantal banen in Nederland (Rijksoverheid, 2013). Naast dit economische aspect blijkt toerisme ook een belangrijke rol te vervullen in de vrijetijdsbesteding van de Nederlandse bevolking. Zo blijkt uit een artikel uit de Telegraaf dat de economische crisis mensen er niet van weerhoudt te reizen. Jaarlijks reizen nog steeds miljoenen mensen af naar verre landen of steden om hun vrijetijdsbehoeften te vervullen. Een opvallend feit van Nederlanders is, ongeacht calamiteiten, politieke onrust en de economische recessie, gewoon op vakantie blijven gaan. In sommige gevallen betekent dit wat dichter bij huis, met een ander budget of wat minder frequent (NRIT, 2012). Uit voorgaande kan worden geconcludeerd dat toerisme in Nederland een belangrijke rol speelt. Bijna de helft van alle Nederlandse vakanties wordt in eigen land doorgebracht. De economische crisis kan hiervoor een verklaring geven. Deze kan tijdelijk een stimulans zijn om dichter bij huis te blijven (NRIT, 2012).

Ook binnen de gemeente Vianen wordt gedacht dat toerisme en recreatie een grotere rol kan spelen. Toerisme en recreatie valt binnen dit onderzoek onder de vrijetijdseconomie. De vrijetijdseconomie, welke in het theoretisch kader verder wordt toegelicht, kent gezamenlijk de pijlers toerisme, recreatie, sport, cultuur, horeca, retail, media en overheid. De gemeente heeft weinig inzichten in haar vrijetijdseconomie en zou deze graag willen ontwikkelen. Dit willen zij door middel van het opstellen van een toerisme en recreatie beleid en door het huidige aanbod beter op de doelgroepen af te stemmen. Deze doelgroep zijn de recreanten in Vianen. Met de recreanten worden in dit onderzoek voornamelijk de inwoners en werkenden bedoeld. Dit geeft het belang aan van warme citymarketing. Steeds meer regio’s en steden realiseren zich dit belang, gericht op de eigen inwoners, studenten of mensen die in de eigen stad werken. Hierbij zegt 65 procent van de Nederlandse citymarketeers zich vaak op de eigen inwoners te richten terwijl 42 procent het bestaand bedrijfsleven ook belangrijk vindt (Hospers, Er gaat niets boven Citymarketing, 2011). Hierbij gaat het tevens om inwoners uit de kernen Everdingen, Hagestein en Zijderveld welke bij de gemeente Vianen horen.

Sinds 2002 maakt Vianen onderdeel uit van de provincie Utrecht. Daarvoor behoorde Vianen tot de provincie Zuid-Holland. De gemeente kent twee buurtschappen namelijk Helsdingen en Tienhoven en telt in totaal ongeveer 20.000 inwoners. Vianen is herkenbaar aan de mooie historische binnenstad met monumentale panden, het heeft een goede centrale ligging in het land, het is makkelijk bereikbaar en daarnaast heeft het een mooie ligging aan de Lek wat Vianen geschikt maakt voor fietsen, wandelen en watersport. De stad heeft de recreanten in potentie een hoop te bieden, maar het is de vraag of dit goed in kaart is gebracht en of er op een juiste manier gebruik van wordt gemaakt. Daarom moeten de uitkomsten van dit onderzoek er voor zorgen dat de gemeente voldoende informatie en advies heeft om het potentieel wat Vianen heeft te benutten. Dit werkt uiteindelijk stimulerend op verschillende partijen. Zo hebben de middenstand en horecagelegenheden hier ten eerste baat bij om zo hun klandizie te vergroten, want in de binnenstad van Vianen staan geregeld panden leeg. Zoals ook onderstaande berichten aangegeven is toerisme economisch gezien erg belangrijk.

‘De toeristisch-recreatieve branche is belangrijk voor de economische ontwikkeling van de provincie. Utrecht was in 2011 de aantrekkelijkste provincie voor zakelijke bijeenkomsten’ (CZO, 2012)

Jaarlijks is Utrecht bestemming van ca. 70 miljoen dagtochten, waarbij sporten, winkelen en uitgaan het populairst zijn’ (NRIT, 2012)

Zo werd bijvoorbeeld in 2011 een bedrag van bijna 2,6 miljard euro uitgegeven in de provincie Utrecht ten behoeve van het ondernemen van uithuizige vrijetijdsactiviteiten. Hierbij is ongeveer 41% toe te schrijven aan het dagbezoek in de provincie, 56% aan het zakelijk toerisme en 3% aan verblijfstoerisme (Monitor Toerisme en Recreatie, 2012). Ten tweede is het ook goed voor de werkgelegenheid. In de provincie Utrecht is de toeristisch-recreatieve sector in termen van werkgelegenheid vergelijkbaar met sectoren zoals de industrie en bouwnijverheid. De toeristisch-recreatieve bestedingen zijn goed voor 6% van de totale werkgelegenheid in de provincie. Daarmee komt 1 op de 17 banen in de provincie voort uit de toeristisch-recreatieve bestedingen in de provincie (Provincie Utrecht, 2012). Daar komt bij dat recreatie en toerisme de kernkwaliteiten van een gebied en in dit geval Vianen een extra impuls kunnen geven. Dit kan een belangrijke bijdrage leveren aan de vitaliteit en dynamiek van de gemeente, waardoor wonen in Vianen ook aantrekkelijker wordt. Daarom is het zinvol om te kijken naar de huidige situatie. Zo staat de gemeente Utrecht op de rangschikking van de vakantiemarkt als een van de laatst geplaatste, maar kan wellicht gebruik maken van de trend van een toename van het aantal dagtrips als vervanging van een (korte) vakantie door haar centrale ligging en brede pallet aan toeristisch-recreatieve voorzieningen (Provincie Utrecht, 2012). Hieruit kan geconcludeerd worden dat de provincie Utrecht voornamelijk voor dagtoeristen erg interessant is en dat hier op in gespeeld kan worden. Zo ook door de gemeente Vianen. Daar komt bij dat de vrijetijdssector in Nederland economisch groeiende is en steeds meer een maatschappelijke positie in neemt. Tegelijkertijd verandert deze markt enorm snel: het aanbod wordt veelzijdiger en transparanter, terwijl de recreant steeds kritischer in zijn of haar keuze wordt (RECRON, dagrecreatie, z.d.).

1.3 Probleemanalyse

Middels ori??nterende gesprekken en literatuuronderzoek is van te voren de huidige rol van de gemeente ten aanzien van de vrijetijdseconomie in kaart gebracht. De gemeente Vianen heeft de afgelopen jaren investeringen gedaan op dit beleidsterrein en doet dit structureel nog steeds. Ook wordt er veel personeel ingezet. Met name waar het gaat om ondersteuning van de grote, door vrijwilligers georganiseerde evenementen. Alle evenementen in Vianen worden volledig georganiseerd door vrijwilligers en soms ook zonder financi??le bijdrage van de gemeente. De gemeente ondersteunt deze evenementen wel met personele inzet van de buitendienst. De huidige rol is daarom voornamelijk faciliterend zonder daarbij veel inzichten in de vrijetijdseconomie te hebben. Hierdoor speelt het niet optimaal in op de behoefte van de recreanten. De visie Vianen 2025 stelde dat er een plan moet komen om Vianen middels toerisme en recreatie te stimuleren. Deze stimulans is nodig om meer reuring op de Voorstraat, d?? winkelstraat van Vianen, te krijgen. Dit omdat de Voorstraat te maken heeft met een groeiende winkelleegstand, een teruglopend aantal bezoekers en dus minder omzet. Zoals reeds aangegeven heeft dit effect op de ondernemers, werkgelegenheid, kernkwaliteiten en het wonen in Vianen. Hiervoor is het van belang om op de eerste plaats te kijken naar hoe de vrijetijdseconomie er volgens de recreanten uit ziet. Deze onderzoeksgroep betreft inwoners, mensen die in Vianen werken of mensen die in de omgeving wonen. Op de tweede plaats is het recreatieve aanbod gericht op toeristen. De focus zal binnen dit onderzoek echter alleen op de recreanten en niet op de toeristen liggen. De recreanten zijn voor Vianen een zeer belangrijke groep omdat het hierbij voornamelijk om de inwoners gaat. Inwoners zijn immers de beste ambassadeurs van een stad. Middels mond tot mond reclame zijn zij erg belangrijk. Daarnaast is het voor de gemeente tevens van belang inzicht te krijgen in waar volgens stakeholders en vergelijkbare steden verbeterpunten liggen wat betreft het aanbod en beleid. Zodoende kan hier rekening mee gehouden worden bij het ontwikkelen van het nieuwe toerisme en recreatiebeleid. De vergelijkbare steden binnen dit onderzoek zijn IJsselstein, Zaltbommel en Wijk bij Duurstede. Deze zijn qua inwoners aantal en ligging langs het water uitgekozen. Om te bepalen wie de belangrijkste stakeholders zijn is in het vooronderzoek een stakeholdersanalyse gedaan. Middels analyse van verschillende documenten, websites en rapporten is de lijst met belangrijkste stakeholders tot stand gekomen. In de bijlage staat deze lijst van documenten. Ook staat daar een onderverdeling in directe en indirecte stakeholders en een uitleg waarom voor deze stakeholders is gekozen.

Voor de stakeholdersanalyse is het van belang om inzicht te krijgen in welke partijen invloed hebben op de vrijetijdseconomie van Vianen. Als dit inzichtelijk is kunnen de partijen met directe invloed benaderd worden. Zij zijn immers het meest betrokken bij het afstemmen van het aanbod op de recreanten. Van de burgers wordt verwacht dat zij steeds meer participeren in de samenleving en bedrijven moeten steeds meer samenwerken. Daarom is het goed om te weten welke bedrijven in Vianen binnen de vrijetijdseconomie werkzaam zijn. Zodoende kunnen samenwerkingen tot stand komen waardoor het aanbod verbeterd kan worden.

Binnen de vrijetijdseconomie, zoals in het theoretisch kader wordt omschreven, behoren onder meer de volgende sectoren: overheid, retail, sport, cultuur, horeca en recreatie (WVB Marketing, z.d.). Binnen deze sectoren zijn diverse partijen vertegenwoordigt. Deze stakeholders zullen gebruikt worden voor het verzamelen van informatie over de deelvragen middels kwalitatief en kwantitatief onderzoek. Deze onderzoeksstrategie??n worden in hoofdstuk 4, de methode van onderzoek nader toegelicht. De stakeholders die in dit onderzoek van belang zijn zijn de afdeling Recreatie & Toerisme (gemeente), Recreatie Midden Nederland, Ondernemersvereniging, Sportraad, De Stadshof, Het land van Brederode, ‘t Fust, De Ponthoeve, Paardenmarkt, Sleepbootdagen, inwoners, VVV Vianen, Van der Valk en de afdeling Communicatie (gemeente). De keuze voor deze specifieke stakeholders is in de bijlage nader toegelicht.

Het advies voor de ontwikkeling van het toerisme en recreatiebeleid zal aan de gemeente in de vorm van een adviesrapport worden aangeleverd. Het rapport sluit inhoudelijk aan bij de nota’s en visies die in de volgende alinea worden omschreven.

1.4 Vraagstelling en doelstelling
Aan de hand van de achtergrond, aanleiding en probleemanalyse van dit onderzoek is een vraagstelling opgesteld. Deze vraag moet leiden tot antwoorden waarmee advies gegeven kan worden voor het te ontwikkelen toerisme en recreatiebeleid. Zoals reeds aangegeven zal de focus van dit onderzoek voornamelijk liggen op recreatie. Daarom is de volgende vraagstelling voor dit onderzoek geformuleerd:

Het doel van dit onderzoek is om de gemeente van informatie en advies te voorzien door antwoord te geven op de reeds geformuleerde vraag. Naar aanleiding van deze vraagstelling kan de doelstelling van dit onderzoek als volgt worden geformuleerd:

1.5 Hoofd- en deelvragen
Om de vraagstelling te kunnen beantwoorden zullen verschillende onderwerpen moeten worden onderzocht. Deze onderwerpen zijn omgezet in hoofd- en deelvragen. De hoofd- en deelvragen die bij deze onderwerpen horen worden in dit hoofdstuk inzichtelijk gemaakt. Er zijn twee hoofdvragen en per hoofdvraag meerdere deelvragen. Deze deelvragen worden middels kwalitatief en/ of kwantitatief onderzoek beantwoord.

Omwille het juist beantwoorden van de vraagstelling zijn er dus twee hoofdvragen opgesteld. De eerst hoofdvraag is gericht op hoe de vrijetijdseconomie er volgens de recreanten uitziet. Bij de tweede hoofdvraag ligt de focus op hoe de gemeente de vrijetijdseconomie aantrekkelijker kan maken.

Nadat de resultaten per deelvraag inzichtelijk zijn zullen middels een SWOT-analyse en confrontatiematrix conclusies worden getrokken. Deze zijn dus een logisch gevolg op de resultaten. Daarna worden vanuit de conclusies aanbevelingen gedaan welke weer een logisch gevolg van de conclusies zijn. In het theoretisch kader worden de SWOT-analyse en confrontatiematrix nader toegelicht.

1.6 Onderzoeksdoelstelling
In dit rapport is de onderzoeksdoelstelling onderverdeeld in een doelstelling van en in het literatuuronderzoek en een doelstelling van en in het veldonderzoek. Op deze manier wordt de reden van het literatuur- en veldonderzoek inzichtelijk gemaakt.

Literatuuronderzoek
De doelstelling van het literatuuronderzoek is om inzicht te krijgen in welke informatie over het onderwerp reeds voor handen is. Deze informatie biedt een uitgangspunt voor het opstellen van het onderzoek en levert een bijdrage aan het uiteindelijke advies aan de gemeente Vianen.

De doelstelling in het literatuuronderzoek is om inzicht te krijgen in de vrijetijdseconomie, het huidige recreatieve aanbod en in trends en ontwikkelingen die van belang zijn voor de vrijetijdseconomie van Vianen.

Veldonderzoek
De doelstelling van het veldonderzoek is om inzicht te krijgen in de gemeentelijke organisatie, de behoefte, wensen en motivatie van de recreanten en in de mening van de belangrijkste stakeholders. Ook de rol van de gemeente is hierbij een belangrijk onderzoeksonderwerp. Het is tevens van belang om inzichtelijk te krijgen hoe vergelijkbare steden beleid maken en invulling geven ten aanzien van hun vrijetijdseconomie.

De doelstelling in het onderzoek is om inzicht te krijgen over hoe de gemeentelijke organisatie werkt, wat de behoeften, wensen en motivaties van recreanten zijn en wat de belangrijkste stakeholders vinden van de rol van de gemeente. Daarnaast is het tevens van belang kennis te verzamelen over hoe vergelijkbare steden ten aanzien van hun vrijetijdseconomie werken.

1.7 Leeswijzer
Eerst onderzoeksopzet
Hoofdvragen
Deelvragen
Conclusies per deelvraag
SWOT analyse
Confrontatiematrix
Aanbevelingen
Literatuur
Bijlage
‘
2. Theoretisch kader
In dit hoofdstuk worden bestaande theorie??n opgebouwd tot een theoretisch kader. Dit kader bevat theorie??n die nodig zijn voor het beantwoorden van de deelvragen. Allereerst zullen de kernaspecten die van belang zijn binnen dit onderzoek worden geoperationaliseerd. Vervolgens zullen veel voorkomende begrippen binnen dit onderzoek worden gedefinieerd. Deze begrippen worden door verschillende bronnen veelal anders gedefinieerd. Daarom is binnen dit onderzoek telkens gekeken welke definitie het beste toepasbaar is of aansluit. Ten tweede worden verschillende theorie??n, methoden, modellen en analyses toegelicht die bij het zoeken naar antwoorden voor de deelvragen worden toegepast. Hierbij wordt ook toegelicht waarom juist deze modellen, theorie??n of analyses goed toepasbaar zijn. Ten slotte zal de laatste paragraaf toelichten hoe de betrouwbaarheid en validiteit van de onderzoeksresultaten verhoogd zal worden.

2.1 Kernaspecten
In deze paragraaf worden de drie kernaspecten toegelicht. Ten eerste wordt het Vrije tijd en Toerisme cluster (V&T cluster) omschreven. Deze paragraaf geeft de sectoren binnen toerisme en recreatie aan. Ten tweede wordt de term vrijetijdseconomie uitgelegd. De vrijetijdseconomie is net als het V&T cluster een overkoepelende term voor alle producten en activiteiten binnen de vrijetijdssector. Ten slotte worden de termen warme en koude citymarketing toegelicht. Dit geeft inzichtelijk waarom de focus binnen dit onderzoek voornamelijk op de inwonende recreant is gericht.

Het Vrije tijd en Toerisme cluster
In dit rapport staat de vrijetijdseconomie met daarbinnen toerisme en recreatie centraal. Hiervoor is het van belang om het inzicht te krijgen in het aanbod per sector binnen de vrijetijdseconomie. De toeristisch-recreatieve sector wordt door de VROM-raad (2006) in het rapport met advies over vrije tijd, toerisme en ruimtelijke kwaliteit ‘Groeten uit Holland’ als een driehoek geoperationaliseerd. Dit wordt ook wel het V&T cluster genoemd. De sectoren die binnen het V&T cluster behoren zijn sport en recreatie, natuur en cultuur en architectuur en entertainment. Binnen deze sectoren vallen sport, fitness, games, detailhandel, events, wellness, hotel en catering en resorts. In het volgende figuur is deze verdeling aangegeven.
‘

Figuur 2. Het V&T cluster (VROM-raad, 2006)

In bovenstaande figuur is te zien hoe verschillende producten en diensten uit verschillende sectoren gezamenlijk het vrije tijd & toerisme cluster vormen. Zodoende geeft bovenstaand figuur weer hoe breed en samenhangend de vrijetijdseconomie is. Aan de linkerkant van de figuur staat de zo genaamde fysieke vrijetijdsbesteding, de lichamelijke activiteit in verband met sport, natuur en recreatie. Aan de rechterkant staat de gevoelsmatige vrijetijdsbesteding met daarin entertainment, kunst & cultuur. Deze twee kanten worden gesplitst door de vermakelijke kant van recreatie in toerisme en media. Het cluster valt daarom te verdelen in analoog/ tastbaar en digitaal/ virtueel activiteiten (VROM-raad, 2006).

Vrijetijdseconomie
Volgens Mommaas (2012) betreft de vrijetijdseconomie de productie, distributie en consumptie van goederen en diensten ten behoeve van de vrijetijdsbesteding van mensen, zowel binnen- als buitenshuis, zowel binnen de eigen woonomgeving als daarbuiten, met inbegrip van verblijf, vervoer en toeleveranciers (Mommaas, 2012). Deze definitie wordt ook door Telos (2013), het universitair kenniscentrum wat duurzame ontwikkeling maatschappelijk hanteerbaar maakt, gebruikt. WVB Marketing deelt de vrijetijdseconomie op in toerisme, recreatie, sport, media, horeca, retail en cultuur (WVB Marketing, z.d.).

NBTC NIPO research (2013) verdeeld in het ContinuVrijeTijdsonderzoek (CVTO) alle vrijetijdsactiviteiten in uitgaan, buitenrecreatie, winkelen voor plezier, bezoek attracties, cultuur, bezoek evenementen, sport, watersport, verenigingsactiviteiten en hobby’s, wellness en bezoek sportwedstrijden (NBTC NIPO research, 2013).

De Monitor Vrije tijd en Toerisme maakt onderscheid tussen een activiteitenaanbod en een overnachtingsaanbod. Het activiteitenaanbod bestaat uit wandelen, fietsen, varen, zwemmen, paardrijden, attractieparken, cultuurhistorie en evenementen. Het overnachtingsaanbod wordt als volgt onderverdeeld; hotels, campings, huisjes, groepsaccommodaties en Bed & Breakfast (MVT, z.d.).

Aan de hand van het V&T cluster, de definitie van vrijetijdseconomie, het ContinuVrijeTijdsonderzoek en het huidige aanbod van Vianen is voor dit onderzoek onderscheid gemaakt tussen dag- en verblijfsrecreatie. Onder dagrecreatie valt in dit onderzoek: sport, horeca, retail, cultuur, evenementen, parken en natuurgebieden en kinderfaciliteiten. De ondernemingen die binnen dit onderzoek zijn afgebakend onder verblijfsrecreatie zijn campings, passantenhavens, hotels en Bed & Breakfasts. Binnen dit onderzoek wordt de focus met name gelegd op dagrecreatie onder de inwoners. De reden hiervoor wordt onder het begrip warme en koude citymarketing in de volgende paragraaf toegelicht.

De sectoren worden in dit onderzoek verdeeld zoals WVB Marketing (z.d.) dat doet namelijk in; toerisme, recreatie, sport, media, horeca, retail en cultuur. Hier is tevens overheid als sector aan toegevoegd omdat de overheid een belangrijke stakeholder is binnen dit onderzoek. Het is van belang om een interview af te nemen met stakeholders vanuit elke sector zodat alle verschillende meningen meegenomen worden in de onderzoeksresultaten. In het volgende overzicht wordt duidelijk aangegeven welke sectoren en welke dag- en verblijfsrecreatieve segmenten Vianen kent.

Sectoren
– Toerisme
– Recreatie
– Sport
– Horeca
– Retail
– Cultuur
– Media
– Overheid

Dagrecreatie
– Sport
– Horeca
– Retail
– Cultuur
– Evenementen
– Parken en natuurgebieden
– Kinderfaciliteiten

Verblijfsrecreatie
– Campings
– Passantenhavens
– Hotels
– Bed & Breakfasts

2.2 Begrippen
Alvorens dieper ingegaan wordt op theorie??n die voor dit onderzoek van belang zijn zullen enkele begrippen toegelicht worden.

Vrije tijd
Onder het begrip vrije tijd verstaat het boek ‘De andere kant van vrije tijd’ van Niek Beunders en Han Boers (2007) de tijd, die resteert na aftrek van de tijd benodigd voor arbeids- en scholingsverplichtingen (en het daarmee samenhangende vervoer) en de tijd benodigd voor de persoonlijke verzorging en die van andere gezinsleden (Boers, De andere kant van vrije tijd, 2007).

Het Sociaal Cultureel Planbureau (2003) definieert vrije tijd als de tijd die overblijft na aftrek van verplichte tijd, tijd die besteedt wordt aan beroep, studie of huishouden en persoonlijke tijd, tijd die besteed wordt aan persoonlijke hygi??ne, eten behalve uit eten in restaurants in de vrije tijd en slapen (SCP, 2003).

De vanuit het Centraal Planbureau (2011) geformuleerde definitie is vrijwel gelijk aan die van het SCP namelijk de tijd die resteert na aftrek van de tijd besteed aan verplichtingen door betaalde arbeid, zorgtaken in de eigen huishouding, studie, en tijd besteed aan nachtrust, maaltijden en persoonlijke verzorging (CPB, 2011).

De definitie die voor dit onderzoek als vrije tijd wordt gehanteerd is die van Niek Beunders en Han Boers; ‘de tijd, die resteert na aftrek van de tijd benodigd voor arbeids- en scholingsverplichtingen (en het daarmee samenhangende vervoer) en de tijd benodigd voor de persoonlijke verzorging en die van andere gezinsleden (Boers, De andere kant van vrije tijd, 2007).’

Dagrecreatie
Voor dagrecreatie hanteert het CBS de definitie dat activiteiten waarvoor men tenminste twee uur van huis is, zonder dat daarbij een overnachting elders plaatsvindt. Bezoeken aan familie, vrienden of kennissen behoren hier niet toe. Recreatieve activiteiten zijn alle activiteiten die iemand voor zijn plezier onderneemt. Bijvoorbeeld: een dagje naar het strand of pretpark, wandelen, sporten, bezoek aan museum, theater of caf??, een rondvaart, de wekelijkse zangavond, uit eten gaan, winkelen voor het plezier (CBS, 2011).

Volgens het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (2013) is de definitie van dagrecreatie; alle (dag)recreatieve activiteiten die worden ondernomen buiten de eigen woning en waarbij men minimaal ‘?n uur (inclusief reistijd) van huis is (NBTC, 2013).

Het Bureau Verten Onderzoek (z.d.) verstaat onder recreatie alle vormen van vrijetijdsbesteding, alle activiteiten die kunnen worden gedaan naast de dagelijkse verplichtingen als werken, huishouden, financi??n en zorg voor anderen. Recre??ren doet men voor ontspanning en vermaak. Het woord op zich, ‘re-creatie’ duidt op vernieuwing, verfrissing; de bedoeling van recre??ren is het opladen van de persoonlijke actie-radius, het vernieuwen van de energie, het verzetten van de zinnen en het ontladen van opgelopen spanning (Bureau Verten Onderzoek, z.d.).

De vrijetijdsmarkt wordt in het ContinuVrijetijdsOnderzoek (2012) inhoudelijk als volgt afgebakend; alle (dag)recreatieve activiteiten die worden ondernomen buiten de eigen woning en waarbij men minimaal ‘?n uur (inclusief reistijd) van huis is. Op deze definitie zijn de volgende beperkingen van toepassing: de activiteit(en) mag (mogen) geen overnachting omvatten, activiteiten die zijn ondernomen tijdens een vakantie blijven buiten beschouwing, bezoek aan familie, vrienden en kennissen telt niet mee (CVTO, 2012).

Voor dit onderzoek wordt de definitie van recreatie zoals het Bureau Verten Onderzoek (z.d.) deze omschrijft gehanteerd: ‘Onder recreatie verstaat men alle vormen van vrijetijdsbesteding, alle activiteiten die kunnen worden gedaan naast de dagelijkse verplichtingen als werken, huishouden, financi??n en zorg voor anderen’ (Bureau Verten Onderzoek, z.d.).

Verblijfsrecreatie
Om de term verblijfsrecreatie volgens verschillende organisaties of literatuur uit te leggen zijn ook de termen toerisme, meerdaagstoerisme,

Het begrip toerisme wordt door het Centraal Bureau van Statistiek (CBS) omschreven als de activiteiten van personen die reizen naar en verblijven op plaatsen buiten hun normale omgeving, voor niet langer dan een (aaneengesloten) jaar, om redenen van vrijetijdsbesteding, zaken en andere doeleinden die niet zijn verbonden met het uitoefenen van activiteiten die worden beloond vanuit de plaats die wordt bezocht. In Nederland hanteert het CBS twee criteria waaraan samen voldaan moet zijn: bezoeken die langer duren dan twee uur en die gedaan zijn vanuit een recreatief toeristisch of zakelijk toeristisch motief zijn bezoeken buiten de normale omgeving en dus toeristisch (CBS, Begrippen, z.d.).’

Het Bureau Verten Onderzoek (z.d.) definieert de zelfde betekenis van de term toerisme (Bureau Verten Onderzoek, z.d.). Om deze reden wordt in dit onderzoek deze zelfde definitie toegepast.

Warme en koude citymarketing
Citymarketing is een langetermijnproces dat bestaat uit verschillende, met elkaar samenhangende activiteiten gericht op het aantrekken en behouden van specifieke doelgroepen voor een bepaald gebied (Hospers, 2011). Door kopieergedrag lijken steden steeds meer op elkaar, met als gevolg dat alle middelgrote steden tegenwoordig beschikken over voorzieningen zoals een winkelcentra met veelal dezelfde winkels en culturele attracties. De trend homogenisering zorgt ervoor dat steden zich op een andere manier moeten onderscheiden om zo toeristen, inwoners, bedrijven of creatieve talenten aan te trekken. De gemeente Vianen is door deze ontwikkelingen genoodzaakt om na te denken over het voortbestaan van de stad. Op dit punt komt citymarketing aan bod. Citymarketing is in een warme en koude kant te verdelen. De koude citymarketing is gericht op mensen van buitenaf zoals toeristen en nieuwkomers. Warme citymarketing is daarentegen gericht op de doelgroep die al in de stad woont, werkt of studeert. In dit onderzoek is gekozen voor de focus op warme citymarketing (Hospers, 2011). Tevens levert warme citymarketing eerder gratis publiciteit op dan een campagne. Daarbij is mond-tot-mondreclame nog betrouwbaarder. Een bijkomend feit wat Vianen kansen biedt (Burgers, 2006).

Figuur 3. Informatiebronnen (Burgers, 2006)

Bovenstaande figuur geeft aan in hoeverre bepaalde ervaringen als geloofwaardig worden ervaren. De figuur geeft aan dat eigen ervaringen het meest waardevol zijn en dat een campagne het minst geloofwaardig is.

2.3 Toelichting modellen, methoden en analyses
Deze paragraaf geeft een inzicht in de modellen, methoden en analyse technieken die worden toegepast in dit onderzoek. Als eerste wordt het Brand Strategy Research model toegelicht. Vervolgens wordt de DESTEP-analyse uitgelegd. Daarna volgt een uitleg over de SWOT-analyse en confrontatiematrix. Tot slot worden theorie??n over behoeften besproken en wordt aangegeven welke vorm het beste toepasbaar is binnen dit onderzoek.

Brand Strategy Research model
Binnen dit onderzoek is het zinvol om te achterhalen welk type recreant in Vianen recre??ert. Zodoende kan op een bepaalde leefstijl ingespeeld worden. Middels het Brand Strategy Research model wordt het profiel van de inwoner omschreven aan de hand van een kleur. Deze kleur staat voor een leefstijl. Hiervoor wordt informatie vanuit de recreatieatlas voor gemeenten gebruikt.

Er zijn zeven verschillende kleuren met ieder andere eigenschappen, ook wel beleveniswerelden genoemd. Hierbij gaat het om de volgende kleuren inclusief korte omschrijving:
– Uitbundig geel – Samen actief bezig zijn, uitgaan en genieten
– Gezellig lime – Even lekker weg met elkaar
– Rustig groen – Even rust nemen in eigen omgeving
– Ingetogen aqua – Brede interesse, ruimdenkend en engagement
– Stijlvol en luxe blauw – Luxe, stijlvol ontspannen, sport en social network
– Ondernemend paars – Cultuur, historie, verrassing en inspiratie
– Creatief en inspirerend rood – Creatieve, uitdagende en inspirerende ervaringen
De horizontale as (sociologische dimensie) geeft aan in welke mate men op zichzelf (individu of ego) of op zijn/haar omgeving (groep) is gericht. Mensen aan de egokant zijn meer individualistisch. Eigen doelen en ambities worden als het belangrijkste gezien en zijn de leidraad voor hun gedrag. Ze hebben behoefte aan waardering, erkenning of goedkeuring door anderen. Mensen aan de groep kant passen zich makkelijker aan en richten zich op de sociale omgeving. Erbij horen geeft voldoening. Met de verticale as (psychologische dimensie) wordt onderscheid gemaakt tussen een meer extraverte of open houding naar de samenleving en een meer introverte of afsluitende houding (RECRON, Zeven belevingswerelden, 2010). In hoofdstuk ‘ worden de verschillende leefstijlen uitvoerig toegelicht.

Figuur 3. BSR model (RECRON, Zeven belevingswerelden, 2010)

DESTEP-analyse
Alvorens de SWOT-analyse gemaakt zal worden zal eerst een DESTEP-analyse worden gedaan. DESTEP staat voor Demografisch, Economisch, Sociaal-cultureel, Technologisch, Ecologisch en Politiek. Er zal op deze niveaus onderzocht worden welke ontwikkelingen invloed hebben op de vrijetijdseconomie. Vanuit deze analyse zullen kansen en bedreigingen voortvloeien. De belangrijkste vormen input voor de SWOT-analyse (Intemarketing, 2013).

Demografisch Demografische factoren zijn kenmerken van de bevolking
Economisch Economische factoren zijn kenmerken die de economie beschrijven
Sociaal-cultureel Sociaal-culturele factoren zijn kenmerken van de cultuur en leefgewoonten
Technologisch Technologische factoren zijn kenmerken van de ontwikkeling
Ecologisch Ecologische factoren zijn kenmerken van de fysieke omgeving
Politiek-juridisch Politiek-juridische factoren zijn kenmerken van overheidsbeslissingen

SWOT-analyse en confrontatiematrix
De SWOT-analyse is een verzameling van alle sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen voor toerisme en recreatie in Vianen. Dit wordt gebruikt voor het trekken van conclusies. De input wordt geleverd vanuit de interne (sterke en zwakke punten) en externe analyse (kansen en bedreigingen) die uit de verzamelde informatie van de twee hoofdvragen wordt verzameld. Vervolgens is het van belang om de interne en externe aspecten uit de SWOT-analyse tegenover elkaar te zetten. Zo kan er gekeken worden of een bepaalde sterkte de gemeente Vianen in staat stelt om een bepaalde kans mee in te vullen. Dit wordt middels een confrontatiematrix gedaan. Deze SWOT-analyse en confrontatiematrix worden in de conclusie van het onderzoek toegepast. Om de confrontatiematrix in te vullen moet er aan vier eisen voldaan worden namelijk:
1. De voortgang moet meetbaar zijn;
2. De doelstellingen moeten elkaar niet tegenspreken en samenhangend zijn;
3. Wanneer wil je wat bereiken; geef voorkeur aan doelstellingen;
4. En uiteraard moet het haalbaar zijn (Confrontatiematrix, 2013).

De uitkomsten vanuit de confrontatiematrix zullen de basis vormen van het advies voor het toerisme en recreatiebeleid.

Behoeften
Het is voor dit onderzoek tevens van belang om te onderzoeken wat de behoeften van de inwoners van Vianen zijn. In het boek ‘De andere kant van vrije tijd’ van Niek Beunders en Han Boers (2007) worden verschillende theorie??n beschreven zoals die van Iso-Ahola (1980), Maslow (1954) en Ragheb en Beard (1983). Deze theorie??n worden in deze paragraaf uitgelegd. Tot slot wordt er gekeken welke van deze theorie??n het meest relevant is voor dit onderzoek.
Iso-Ahola beschrijft dat vrijetijdsbestedingen zijn gebaseerd op de zogeheten escape- en seek dimensie van de behoefte. Volgens hem staat al het vrijetijdsgedrag zowel in het teken van het vermijden als in het teken van het zoeken van iets. Het vermijden wordt escaping personal and interpersonal environments genoemd en het zoeken naar iets noemt Iso-Ahola seeking personal and interpersonal environments. Deze theorie omvat dus vier verschillende dimensies, namelijk:
– Escaping personal environments: deze dimensie gaat om het ontvluchten van een situatie waarin iemand zijn of haar persoonlijke kwaliteiten niet kwijt kan of waarin die gene juist overvraagd wordt;
– Escaping interpersonal environments: hierbij gaat het om het ontvluchten van een omgeving waarin iemand verkeert. Daarbij gaat het om het niet ontvangen van respect of vriendschappen;
– Seeking personal rewards: het opzoek gaan naar persoonlijke beloningen als kennis, versterking van het zelfbeeld of geestelijke rust is in deze dimensie van belang;
– Seeking interpersonal rewards: het betreft hier de zoektocht naar liefde, vriendschap en aanzien.
Op basis van deze theorie kan er een beeld gevormd worden van de drijvende krachten achter het vrijetijdsgedrag van inwoners van Vianen. Als deze behoeften blootgelegd zijn kunnen ze beter begrepen worden en kan daar bovendien op ingespeeld worden (Boers, De andere kant van vrije tijd, 2007). Het kan namelijk zijn dat de inwoner van Vianen op het niveau van seeking personal rewards veel behoeften heeft, maar hier door het aanbod van Vianen hier niet voldoende in kan worden voorzien.

Naast de theorie van Iso-Ahola stelde Maslow dat elk levend wezen dezelfde behoeftes nastreeft. De Piramide van Maslow, of behoeftepiramide van Maslow, is een theorie waarmee behoeften van consumenten verklaard kunnen worden. De theorie is gebaseerd op het idee dat ieder mens eerst bepaalde basisbehoeften heeft. Pas als de eerste behoeften zijn behaald, zal de consument behoefte of de ruimte hebben om de volgende fase te realiseren. (Management Goeroes, 2013). Zo kan het zijn dat de inwoner van Vianen in de lichamelijke behoeften en de behoeften aan veiligheid en zekerheid goed wordt voorzien waardoor de behoefte aan sociaal contact ontstaat. Als deze fase echter niet behaald wordt zal er ook geen behoefte aan waardering en erkenning en zelfontplooiing ontstaan. Als dit het geval is heeft dat gevolgen op het vrijetijdsgedrag. Deze theorie wordt meegenomen in het kwantitatieve onderzoek onder de recreanten in Vianen.

Figuur 6. De behoeftepiramide van Maslow
Maslows behoeftehi??rarchie ziet er als volgt uit:
1. De eerste fase is de basisbehoefte zoals eten, lucht en water. Maslow noemt dit de fysiologische behoeften of primaire biologische behoeften;
2. De tweede fase in de behoeftepiramide van Maslov is bestaandszekerheid. Hier vallen zaken als veiligheid en zekerheid onder;
3. De derde fase definieert Maslow als sociaal contact, vriendschap en liefde;
4. De vierde fase is waardering erkenning en zelfrespect, dus hoe anderen over jou denken;
5. De laatste fase is zelfontplooiing.
De drie hogere behoeften zijn de ‘hogere fundamentele behoeften’. Belangrijk is hier het woord ‘fundamenteel’. Volgens Maslow zou een niet-bevrediging van deze fundamentele behoeften leiden tot een vermindering van de volle menselijkheid en tot blokkering van de menselijke mogelijkheden. De groeibehoefte is volgens Maslow niet fundamenteel. De persoon kan zichzelf pas verwezenlijken (groeien) als hij de fundamentele behoeften minimaal bevredigd heeft.

Vervolgens kwam Maslow middels later onderzoek tot de constatering dat ieder mens zich bevind tussen de fundamentele behoeften om zichzelf te blijven en het groeien door middel van nieuwe ervaringen. Om te kunnen groeien moet een mens dingen ondernemen die buiten de comfortzone vallen. Deze theorie is gebaseerd op het menselijk gedrag en niet zo zeer op vrijetijdsbestedingen. Middels de ‘vrijetijdsmotivatieschaal’ hebben Ragheb en Beard ingespeeld en een theorie ontwikkeld die aansluit bij vrijetijdsbestedingen. In deze theorie wordt onderscheid gemaakt tussen vier behoeftecategorie??n:
– Ten eerste de intellectuele dimensie waarbij het draait om de menselijke behoeften om te leren, exploreren, ontdekken, denken en verbeelden;
– Ten tweede de sociale dimensie waarbij de behoefte aan sociaal contact zoals vriendschap, het hebben van relaties met anderen en de behoefte aan waardering centraal staat;
– Ten derde de presentatiemotivatie-dimensie die betrekking heeft op de behoefte iets te presteren of onder de knie te krijgen. Hierbij gaat het om het ondernemen van een uitdaging of competitie, vanuit de behoefte jezelf te bewijzen;
– Tot slot kent deze theorie de stimulusvermijding-dimensie. Deze heeft betrekking op de behoefte te ontsnappen aan een te hoog stimulatieniveau. Hierbij gaat men op zoek naar geestelijke ontspanning, een rustige omgeving, lichamelijke ontspanning en het vermijden van de drukte van alledag.
Een deel van de enqu??te die gehouden wordt onder de inwoners van Vianen zal gebaseerd worden op de theorie van Ragheb en Beard. Dit kan een duidelijk beeld opleveren van wat de inwoner van Vianen motiveert om bepaalde vrijetijdsactiviteiten te ondernemen (Boers, De andere kant van vrije tijd, 2007).

2.4 Betrouwbaarheid en validiteit
In deze paragraaf wordt toegelicht op welke manier er voor is gezorgd dat het literatuuronderzoek, het onderzoek wat gedaan is naar de literatuur in vorige paragraaf betrouwbaar en valide is. Dit heeft een positief effect op de waarde van de onderzoeksresultaten. In de hoofdstuk 3 de methode van onderzoek worden de meeste maatregelen om de betrouwbaarheid en validiteit van het veldonderzoek te verhogen benoemd.

2.4.1 Betrouwbaarheid
Volgens Baarda (2009) is betrouwbaarheid de mate waarin een meting onafhankelijk is van toeval.

De mate waarin de in een onderzoek gebruikte waarnemingsmethoden leiden tot gelijke uitkomsten wanneer het onderzoek opnieuw wordt uitgevoerd. Ofwel de afwezigheid van onsystematische of toevallige fouten (H. Boeije, 2005).

De betrouwbaarheid van een meting is erg belangrijk, omdat daarmee de mate van toeval kan
worden aangegeven. Statistisch wordt de betrouwbaarheid aangegeven met een getal tussen 0
en 1. Hoe dichter of gelijk aan de 0-waarde, hoe minder betrouwbaar. Factoren die de
betrouwbaarheid be??nvloeden: de omgeving (drukke omgeving leid af, waardoor iemand de
vragen niet correct beantwoord), de reactie op degene die de gegevens verzameld (meer of
minder op het gemak voelen bijvoorbeeld), het onderwerp waarover gesproken wordt (de
begrippen zijn concreet, het onderwerp is wel of niet beladen). De betrouwbaarheid kan op
verschillende wijzen worden gemeten, maar met de test-hertestmethode kan de onderzoeker
de stabiliteit van de meting nagaan. Dit betekent dat de test nogmaals wordt afgenomen,
waarna men de scores met elkaar vergelijkt. De correlatie wordt zo onderzocht. Met deze
statistische waarde kan de stabiliteit van de samenhang worden vastgesteld. Een correlatie van
0 betekent dar er geen samenhang is tussen de scores, terwijl een correlatie van 1 betekent dat
de samenhang erg stabiel is. Naast deze methode kan de onderzoeker kijken naar de
homogeniteit van het meetinstrument. Dat wil zeggen dat gekeken wordt naar de
overeenkomst van de verschillende vragen; meten de vragen allen hetzelfde. Voorts kan met
de interbeoordelaarsbetrouwbaarheid worden nagegaan in hoeverre degene die de
gegevens verzameld de resultaten vertroebeld (Baarda & De Goede, 2006).

2.4.2 Validiteit
Betrouwbaarheid is een voorwaarde voor de validiteit. Als een meting niet betrouwbaar is, kan hij ook nooit valide zijn. Het is dan immers een toevalsscore; je had net zo goed een dobbelsteen kunnen nemen om een score voor iemand vast te stellen. Als een meting betrouwbaar is , wil dat niet automatisch zeggen dat die mening ook valide is.

Validiteit wordt opgevat als de mate waarin de onderzoeker meet of verklaart wat hij wil meten of verklaren. Ofwel de afwezigheid van systematische fouten in het onderzoek. Ook wel geldigheid genoemd (H. Boeije, 2005).

Validiteit en betrouwbaarheid zijn van groot belang voor een onderzoek. Met de validiteit
wordt bedoelt dat men met het onderzoek meet wat men wil meten. Er zijn twee soorten
validiteit te onderscheiden: begripsvaliditeit en predictieve validiteit. Begripsvaliditeit heeft
betrekking op de validiteit van het gebruikte theoretische begrip in het onderzoek. Als men
bijvoorbeeld het aantal gewerkte uren als indicator heeft gebruikt voor de verhoogde
werkdruk onder werknemers, dan zal men moeten nagaan of de begrippen werkdruk en
werkuren inderdaad juist zijn toegepast. Predictieve validiteit heeft betrekking op de
voorspelbaarheid van de scores van een test. Onderzocht wordt dan in welke mate men met de
betreffende test een voorspelling kan doen (Baarda & De Goede, 2006).

Externe validiteit is de mate waarin de onderzoeksconclusies ook gelden voor andere, niet onderzochte situaties (H. Boeije, 2005).

‘
3. Methode van onderzoek
Dit hoofdstuk maakt inzichtelijk middels welke onderzoeksmethoden de deelvragen zijn onderzocht. Daarvoor zijn bepaalde onderzoeksinstrumenten gebruikt welke in dit hoofdstuk ook worden toegelicht. Tot slot geeft dit hoofdstuk per onderzoeksmethode aan welke strategie hiervoor is gebruikt is, op welke deelvragen daarmee antwoord is gegeven, hoe de gegevens geanalyseerd zijn en wat het verwachtte resultaat was.

3.1 Onderzoeksmethoden
In dit onderzoek is gebruik gemaakt van literatuuronderzoek en veldonderzoek waarbij veldonderzoek hier verder onderverdeeld is in kwalitatief verkennend onderzoek, kwantitatief beschrijvend onderzoek en kwalitatieve casestudies. Het veldonderzoek bestond in dit onderzoek uit zowel kwalitatief als kwantitatief onderzoek. Deze strategie??n bestonden zelf ook weer uit verschillende methoden waarvan de keuzes in dit hoofdstuk verantwoord worden. De onderzoeksmethoden geven gezamenlijk antwoord op de twee verschillende hoofdvragen. Daarom is er een zekere samenhang tussen het literatuur- en veldonderzoek. Het literatuuronderzoek vormt in sommige gevallen de basis voor het veldonderzoek, omdat er in het literatuuronderzoek al informatie over het onderwerp inzichtelijk wordt gemaakt.

Omwille van een duidelijk onderbouwd en logisch onderzoek wordt in dit hoofdstuk eerst de onderzoeksmethoden die voor dit onderzoek zijn gebruikt nader toegelicht.

3.1.1 Literatuuronderzoek
Volgens Baarda (2009) is literatuuronderzoek onderzoek doen naar literatuur die al over het onderzoek gaat. Hierbij gaat het om gepubliceerde boeken, websites, rapporten vanuit de gemeente maar ook om (wetenschappelijk)onderzoek wat een ander wellicht al heeft gedaan. Mocht er geen vergelijkbaar onderzoek gevonden worden dan is het alsnog van belang te zoeken naar onderzoeken met verwante onderwerpen. In deze onderzoeken zijn vaak begrippen al gedefinieerd en er kan gezien worden hoe ze zijn gemeten. Daarnaast kan in vergelijkbaar of relevant onderzoek gezien worden hoe dit onderzoek is opgezet, uitgevoerd en wat de ervaringen zijn. Dit zijn de methodologische aspecten. Tot slot geeft het een inzicht in welke theorie er voor dit onderzoek is gebruikt. Het is van belang om de verzamelde literatuur kritisch te analyseren zodat enkel de juiste en relevante informatie wordt gebruikt en toegepast (Baarda, 2009).

3.1.2 Veldonderzoek
In ‘Dit is onderzoek!’ van Baarda (2009) is veldonderzoek onderverdeeld in beschrijvend, explorerend en toetsend onderzoek. Binnen deze vormen kan het gaan om kwalitatief en kwantitatief onderzoek. Middels kwalitatief verkennend onderzoek worden bestaande rapporten en documenten geanalyseerd en gebruikt voor de beantwoording van de onderzoeksvraag. Bij kwantitatief beschrijvend onderzoek wil de onderzoeker meestal antwoord op frequentievragen. Het resultaat is meestal te zien in ‘?n of meerdere tabellen, cirkeldiagrammen of histogrammen. Middels kwalitatief beschrijvend onderzoek leiden open vragen tot antwoorden. Hierbij kan ook een enqu??te ingezet worden. Bij een kwalitatieve casestudie worden bijvoorbeeld expert interviews ingezet om meer over de inhoud en betekenis van het probleem te weten te komen. Daarnaast zijn er nog meer vormen van veldonderzoek. Deze zullen in dit onderzoek echter niet van toepassing zijn (Baarda, 2009).
Binnen veldonderzoek is dus sprake van verschillende strategie??n. Alvorens deze in de volgende paragrafen nader worden toegelicht en wordt aangegeven welke deelvragen middels deze strategie??n worden beantwoord wordt eerst inzichtelijk gemaakt welke onderzoeksinstrumenten voor dit onderzoek zijn gehanteerd.

3.2 Onderzoeksinstrumenten
Binnen dit onderzoek is gebruik gemaakt van twee soorten onderzoeksinstrumenten. Op de eerste plaats is een enqu??te gebruikt om diverse kwantitatieve en kwalitatieve vragen te stellen. De kwantitatieve vragen leveren aantallen op. Middels open vragen is kwalitatieve informatie achterhaald.

Er zijn tevens expert interviews afgenomen met verschillende stakeholders die belangrijk zijn binnen hun sector binnen de vrijetijdseconomie van Vianen. Het doel en de opzet van beide instrumenten worden in deze paragraaf nader toegelicht.

Enqu??te
Er zijn twee verschillende soorten dataverzameling gedaan. Middels een gestructureerde online enqu??te (websurvey), welke in de bijlage staat vermeld, zijn recreanten van de gemeente Vianen ondervraagd over onder andere hun vrijetijdsmotivatie, mening over Vianen en mogelijke verbeterpunten over recreatieplas de Middelwaard, de winkelstraat van Vianen; de Voorstraat, evenementen en festivals en buiten recreatie. Omdat het hierbij gaat om frequentievragen wordt er van een kwantitatief beschrijvend onderzoek gesproken. De inwoners van Vianen vormen hiervoor de populatie. Daarbinnen is gebruik gemaakt van een steekproef. De steekproef bestaat uit zowel mannen als vrouwen van alle leeftijden uit de plaatsen Vianen, Zijderveld, Hagestein en Everdingen. Daarom kunnen de resultaten tussen verschillende doelgroepen worden bekeken. In de enqu??te zijn voornamelijk gesloten vragen met vaste antwoordcategorie??n met soms aanvullende open vragen over verbeterpunten en vragen met open antwoordcategorie??n gesteld die makkelijk te verwerken waren. De meeste gegevens zijn in kwantitatieve gegevens uitgedrukt, daar waar sommige open vragen kwalitatieve informatie heeft opgeleverd. Dit betekent dat de meeste uitkomsten zijn uitgedrukt in cijfers en verwerkt door middel van statistiek.

Voor deze enqu??te is een enkelvoudige aselecte steekproef gebruikt met een betrouwbaarheidsniveau van 95%. Vianen kent 19.670 inwoners (CBS, 2013). Hiervan zijn minimaal 377 personen ge??nqu??teerd, zodat de enqu??te als representatief gezien mag worden. Middels de enkelvoudige aselecte steekproef heeft elk element uit de onderzoekspopulatie een even grote kans gehad om in de steekproef terecht te komen. Het is echter wel belangrijk om een zo’n compleet mogelijk beeld te krijgen van de meningen van de verschillende doelgroepen. Daarom zijn de enqu??tes onder de inwoners onder zoveel mogelijk verschillende doelgroepen verspreid. De resultaten hebben per doelgroep conclusies opgeleverd.

Figuur 7. De steekproefcalculator

Expert interviews
‘Doel van een interview is het verzamelen van informatie uit mededelingen van ondervraagde personen, ter beantwoording van een vooraf geformuleerde probleemstelling’ (D.B. Baarda, 1996).

De selectie van de respondent is op basis van deskundigheid van de stakeholders over de sector waar de respondent werkzaam in is. Per expert zijn deels dezelfde, maar ook deels andere vragen gesteld omdat de expert immers allemaal andere expertises hebben.

Door middel van de expertinterviews is inzicht verkregen in hoe de stakeholders denken over bepaalde zaken. Hiervoor is van te voren een itemlijst opgesteld met hierin de onderwerpen/vragen waarover gepraat kon worden. Alle respondenten kregen dezelfde vragen, maar er is doorgevraagd. Hierdoor zijn achterliggende redenen en motivaties naar boven gekomen (Alles over marktonderzoek, 2013).

Als eerste introduceerde de onderzoeker zich, dat deed de ge??nterviewde ook. Daarna volgde enkele gerichte vragen over de branche waar de ge??nterviewde in werkzaam is. Vervolgens kwamen de samenwerking met de gemeente, de rol van de gemeente, het beleid, samenwerkingen met andere organisaties en algemene vragen over Vianen aan bod. Op deze manier zijn de meningen van de experts en de ervaringen van vergelijkbare gemeentes achterhaald. In sommige gevallen is ook gevraagd hoe Vianen haar vrijetijdseconomie beter kan promoten.

Middels een folio analyse zijn de expertinterviews geanalyseerd. Hiervoor zijn de interviews uitgetypt. Vanuit de transcripts zijn de meest relevante teksten onderstreept en irrelevante teksten weggehaald. De relevante stukken tekst zijn per onderwerp gelabeld. Deze stukken zijn gezamenlijk geordend in een matrix waardoor de antwoorden van de verschillende experts met elkaar vergeleken konden worden.

De experts zijn de belangrijkste stakeholders welke in de inleiding zijn aangegeven. In de bijlage is inzichtelijk gemaakt hoe tot deze stakeholders is gekomen. Daar staan tevens de itemlists en de uitgewerkte foliomatrix.

3.3 Onderzoeksstrategie??n
In deze paragraaf wordt per onderzoeksmethode aangegeven welke strategie hiervoor is gebruikt, welke deelvragen hiermee zijn beantwoord, hoe de gegevens geanalyseerd zijn en wat het verwachtte resultaat was.

3.3.1 Literatuuronderzoek
Voor het schrijven van de inleiding is gebruik gemaakt van literatuuronderzoek. Daarnaast is literatuuronderzoek gebruikt om het theoretisch kader op te stellen. Hierin worden bergrippen geoperationaliseerd en gedefinieerd, modellen en methoden toegelicht en wordt aangegeven welke analyses gehanteerd zullen worden. Tevens is de volgende deelvraag middels literatuuronderzoek beantwoord:

Met welke trends en ontwikkelingen kan de gemeente Vianen rekening houden om haar vrijetijdseconomie aantrekkelijker te maken? De trends en ontwikkelingen zijn vanuit deskresearch van zowel online als offline websites, rapporten en literatuur inzichtelijk gemaakt. Zo was hierin het NRIT trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd (2013) erg van belang. De trends en ontwikkelingen zijn aan de hand van de DESTEP-analyse inzichtelijk gemaakt. Per trend of ontwikkeling is gekeken naar de relevantie voor de gemeente Vianen.

3.3.2 Veldonderzoek
Binnen het veldonderzoek zijn drie verschillende methoden gebruikt, namelijk kwalitatief verkennend onderzoek, kwalitatief beschrijvend onderzoek en kwantitatief beschrijvend onderzoek en kwalitatieve casestudies. Per methode wordt in deze paragraaf toegelicht welke strategie en welke deelvragen daarmee zijn beantwoord.

Kwalitatief verkennend onderzoek
Om inzicht te krijgen in wat het huidige toeristisch-recreatieve aanbod binnen de vrijetijdseconomie van Vianen is gekozen voor kwalitatief verkennend onderzoek. Hiervoor is gekozen om te achterhalen wat de leefstijl en vrijetijdsactiviteiten van inwoners van Vianen is. Informatie uit de leefstijlatlas van de RECRON (2010) over Nederland, de provincie Utrecht en Vianen is hiervoor gebruikt. In deze atlas staat het BSR-model, welke verder wordt toegelicht in het theoretisch kader, omschreven. Hiermee wordt antwoord gegeven op de vraag:

Hoe zien de leefstijl en vrijetijdsactiviteiten van de inwoners van Vianen eruit? Hieruit is geconcludeerd in welke mate de verschillende leefstijlen zijn verdeeld in Vianen. Ook staan de vrijetijdsactiviteiten van de inwoner van Vianen in vergelijking tot bijvoorbeeld de gemiddelde Nederlander aan de hand van verschillende type activiteiten omschreven. De meest relevante informatie is hieruit samengevat.

Tevens is kwalitatief verkennend onderzoek gebruikt om de volgende deelvraag te beantwoorden:

Wat is het huidige toeristisch-recreatieve aanbod binnen de vrijetijdseconomie van Vianen? Om inzicht te krijgen in het toeristisch-recreatieve aanbod van Vianen zijn verschillende documenten geanalyseerd. Dit zijn nota’s en visies, opgesteld door de gemeente Vianen. Ook zijn de websites van In Vianen Uit en de VVV Vianen gebruikt. Hiervoor zijn de vrijetijdsactiviteiten onderverdeeld in dagrecreatie en verblijfsrecreatie. Hierbinnen vallen toerisme, recreatie, cultuur, horeca, sport, media, evenementen en overheid.

Over dit onderwerp is geen wetenschappelijk onderzoek gedaan dus hier kan niet gebruik van worden gemaakt. Er bestaat ook geen literatuur over. Binnen het verkennende onderzoek zijn interne en externe documenten gebruikt. Deze documenten staan in de bijlage weergegeven.

Kwalitatief beschrijvend onderzoek
Zoals reeds aangegeven dient de enqu??te voornamelijk voor het achterhalen van kwantitatieve informatie, maar ook deels voor het achterhalen van kwalitatieve informatie. Daarom geven de open vragen vanuit de enqu??te antwoord op:

Wat zijn verbeterpunten voor de Viaanse vrijetijdseconomie wat betreft aanbod en beleid (a.) op basis van de verkregen informatie van recreanten? De antwoorden van verschillende open vragen in de enqu??te zijn hiervoor geanalyseerd. Dit zijn vragen zoals: ‘Heeft u nog op of aanmerkingen of suggesties over de Middelwaard (de Lek en de Put)’? De verschillende antwoorden zijn benoemd bij de resultaten.

Kwantitatief beschrijvend onderzoek
In de enqu??te zijn verschillende vragen over verschillende onderwerpen gesteld. De enqu??te bevatte open en gesloten vragen. Het doel van het kwantitatief beschrijvend onderzoek was om achter de behoefte, mening en motivatie van de recreanten in Vianen te komen. Deze informatie dient als onderbouwing voor het te geven advies. De opvallendste antwoorden zijn het meest relevant voor het onderzoek. Middels dit kwantitatief beschrijvend onderzoek is antwoord gegeven op de volgende deelvragen:

Wat is de vrijetijdsmotivatie van recreanten in Vianen? Het kwantitatief beschrijvend onderzoek is ingezet om in beeld te krijgen wat de vrijetijdsmotivatie van recreanten in Vianen is, hoe tevreden zij over de vrijetijdseconomie zijn en waar verbeterpunten liggen. In het boek ‘De andere kant van vrije tijd’ van Niek Beunders en Han Boers (2007) wordt de vrijetijdsmotivatieschaal van Ragheb en Beard uitgelegd. Deze schaal is in de enqu??te, welke is afgenomen onder de recreanten, opgenomen. De vrijetijdsmotivatieschaal wordt in het theoretisch kader nader toegelicht. Middels SPSS zijn deze uitkomsten geanalyseerd (gemiddelden en prevalenties) wat heeft geresulteerd in conclusies en aanbevelingen.

Hoe tevreden zijn recreanten in Vianen over het vrijetijdsaanbod? Middels gesloten vragen met antwoordschalen is in de enqu??te gevraagd naar hoe tevreden recreanten zijn over verschillende onderwerpen binnen het vrijetijdsaanbod van Vianen. Hierbij zijn tien schaalpunten gebruikt waardoor de respondenten bepaalde onderdelen konden beoordelen door een minimale ‘?n als laagste cijfer en een maximale tien als hoogste cijfer te geven. Ook hiervan zijn de meest opvallende uitkomsten in de resultaten naar voren gekomen. Daarbij zijn verschillende doelgroepen met elkaar vergeleken.

Kwalitatieve casestudies
Het doel van de expert interviews was om informatie, meningen en inzichten van de belangrijkste stakeholders, van de gemeente Vianen en van andere gemeenten inzichtelijk te krijgen. Middels deze kwalitatieve informatie is inzichtelijk gemaakt wat stakeholders van de huidige situatie vinden en wat de gemeente Vianen volgens hun kan doen om de vrijetijdseconomie aantrekkelijker te maken. Daarnaast is gekeken hoe andere gemeenten beleid voeren. Dit biedt bruikbare ervaringen en voorbeelden welke meegenomen worden in het advies.

Middels kwalitatieve casestudies (expert interviews) is antwoord gegeven op de volgende vragen:

Wat zijn verbeterpunten voor de Viaanse vrijetijdseconomie wat betreft aanbod en beleid (b.) op basis van de verkregen informatie van de belangrijkste stakeholders? Ten eerste is een lijst opgesteld met de belangrijkste stakeholders, welke in de bijlage inzichtelijk zijn gemaakt. Voor de interviews is een itemlijst gemaakt, maar is doorgevraagd waar dit nodig was. Vervolgens zijn afspraken gemaakt en zijn de interviews afgenomen.

Wat zijn verbeterpunten voor de Viaanse vrijetijdseconomie wat betreft aanbod en beleid (c.) op basis van de verkregen informatie van vergelijkbare steden? Middels vooronderzoek is gekeken welke steden demografisch en topografisch overeenkomen met Vianen. Hieruit zijn IJsselstein, Zaltbommel en Wijk bij Duurstede naar voren gekomen. Met deze steden zijn afspraken gemaakt en is een gestructureerd interview afgenomen. Ook hiervoor is eerst een itemlijst gemaakt met daarin onderwerpen als de binnenstad, het beleid, recreatieve trekpleisters en samenwerkingen.

Hoe kan de gemeente Vianen haar vrijetijdseconomie beter promoten?
Om te achterhalen hoe de gemeente Vianen haar vrijetijdseconomie beter kan promoten zijn interviews afgenomen met de VVV en de afdeling communicatie vanuit de gemeente. Hierbij is ook een itemlijst opgesteld met onderwerpen als huidige promotie, interne promotie, externe promotie en promotie in de toekomst.

‘
Hoe ziet de vrijetijdseconomie er volgens haar recreanten uit?

4. Profiel van de doelgroep
Voor dit onderzoek is het van belang om inzichtelijk te krijgen hoe de vrijetijdseconomie er volgens de doelgroep uitziet. De doelgroep betreft voornamelijk inwoners, mensen die in Vianen werken of mensen die in de omgeving wonen. Op de tweede plaats is een deel van het recreatieve aanbod gericht op toeristen. In dit onderzoek ligt de focus voornamelijk op de inwoner. Om dit te achterhalen zal de leefstijl en de vrijetijdsactiviteiten inzichtelijk gemaakt moeten worden. In dit hoofdstuk zal daarom ingegaan worden op de volgende deelvraag:

Hoe zien de leefstijl en vrijetijdsactiviteiten van de inwoners van Vianen eruit?

In dit hoofdstuk wordt eerst dieper ingegaan op de leefstijl van de inwoners van Vianen. Daarna wordt er onderzocht wat deze inwoners in hun vrije tijd doen. Tevens zijn in de bijlage de demografische en sociaaleconomische kenmerken van de inwoners van Vianen opgenomen. Middels de bevolkingsstatistieken van het CBS (2012) zijn deze gegevens achterhaald. Deze informatie geeft meer inzichten in het profiel van de inwoner van Vianen. De gegevens zijn in de bijlage opgenomen.

4.1 Leefstijlatlas dagrecreatie Vianen
Het is in dit onderzoek tevens van belang om te achterhalen wat voor type mensen recre??ren in de gemeente Vianen zodat hier middels het recreatieve aanbod op ingespeeld kan worden. Middels het Brand Strategy Research model wordt de leefstijl van de inwoner omschreven aan de hand van een kleur. In het theoretisch kader van dit rapport wordt het Brand Strategy Research model nader toegelicht. De type leefstijlen zijn in het gastvrij Nederland model van The SmartAgent Company en RECRON omschreven als zeven verschillende kleuren met ieder andere eigenschappen, ook wel beleveniswerelden omschreven. Hierbij gaat het om de volgende kleuren inclusief korte omschrijving:

Uitbundig geel / Samen actief bezig zijn, uitgaan en genieten
In de uitbundig gele belevingswereld behoren de echte levensgenieters die graag met anderen actief en sportief recre??ren. Het is een groep die houdt van lekker eten, uitgaan en genieten. De kernwoorden actief, sportief, gezellig en verassend vormen de recreatieve ondernemingen van deze groep. Als ze op pad gaan dan is dit vaak in een grotere groep waarbij contact met familie, vrienden en kennissen als belangrijk wordt ervaren. Deze groep is erg enthousiast en energiek en heeft bij uitkiezen van een activiteit ook oog voor anderen. Ook recreatief winkelen behoort tot hun favoriete bezigheden. Daarbij beschikken ze over iets meer budget dan gemiddeld.

Gezellig lime / Even lekker weg met elkaar
De gezellig lime recreanten recre??ren om even weg te zijn van de dagelijkse beslommeringen. Het zijn gewone, gezellige die graag met elkaar even lekker weg gaan. Daarom staat samen zijn, gezelligheid en (sportieve) ontspanning centraal bij deze groep. Deze groep stelt daarbij niet zulke bijzondere eisen. Ze willen zich vrij voelen en kunnen genieten van een braderie of rommelmarkt. Het budget ligt hiervoor niet heel hoog, het geld kan immers maar ‘?n keer besteed worden.
Rustig groen / Even rust nemen in eigen omgeving
De groep in de rustig groene belevingswereld is kalm en serieus. Hierbij wordt uitrusten, ontspannen en tijd hebben hobby’s als belangrijk ervaren. In de eigen omgeving tot rust komen, iets zien, iets ontdekken is wat deze groep op prijs stelt. Samen met bekenden een hobby beoefenen. ‘Vroeger was het beter’ is een uitspraak die bij deze groep past, zij vinden immer dat maatschappij tegenwoordig wel erg hard aan het veranderen is. In deze groep zijn ‘?n- en tweepersoonshuishoudens relatief oververtegenwoordigd.

Ingetogen aqua / Brede interesse, ruimdenkend en engagement
Recreanten in de belevingswereld ingetogen aqua zijn bedachtzaam en ge??nteresseerd in cultuur. Ook vinden zij het belangrijk om wat te betekenen binnen de maatschappij. Deze groep omschrijft zichzelf als ruimdenkend, rustig, ge??nteresseerd in anderen en serieus. In deze groep bevinden zich mensen die tijd nemen voor hun eigen interesses. Zij houden van een kunst en cultuur en sportieve activiteiten zoals fietsen en wandelen.

Stijlvol en luxe blauw / Luxe, stijlvol ontspannen, sport en social network
Binnen deze groep bevinden zich zelfverzekerde mensen die in hun vrije tijd luxe en stijlvolle ontspanning op prijs stellen. Het zijn zakelijke en intelligente types die van klasse en stijl houden. Zij houden van exclusief recre??ren waarmee ze zich willen ontspannen en bevrijden van de dynamiek van alledag. Naast aandacht voor hun ‘social network’ sporten ze ook graag. Ze bevinden zich graag onder hun ‘eigen soort mensen’. Een dagje naar een wellness of een VIP arrangement is populair onder de stijlvol en luxe blauwe groep.

Ondernemend paars / Cultuur, historie, verrassing en inspiratie
De ondernemend paarse recreanten laten zich graag verassen en inspireren door met name cultuur. Zij willen nieuwe dingen zien, ontdekken en beleven waardoor het gewone vaak niet goed genoeg is. Bijzondere ervaringen in de cultuur, maar ook op gebied van sport worden als belangrijk ervaren. Wanneer deze groep druk is geweest kunnen zij erg genieten van een sauna of wellness arrangement. De ondernemend paarse groep bestaat uit voornamelijk ‘?n- en tweepersoonshuishoudens.

Creatief en inspirerend rood / Creatieve, uitdagende en inspirerende ervaringen
Recreanten binnen de rode belevingswereld zijn in het algemeen erg creatief, op zoek naar uitdagingen en inspirerende ervaringen. Zij kenmerken zich als onafhankelijk, intelligent, zelfbewust, artistiek en ruimdenkend. Volgens deze groep is het onbekende juist spannend en prikkelend. Naast sportiviteit en ontspanning betekent ook het zoeken naar vernieuwende stromingen, moderne kunst en andere culturen recreatie voor deze recreanten (RECRON, Zeven belevingswerelden, 2010).

Deze zeven beleveniswerelden vormen gezamenlijk het BSR-model. In het theoretisch kader is dit model reeds toegelicht.

In het volgende figuur staat per kleur aangegeven in hoeverre het type dagrecreant in Vianen per leefstijl is vertegenwoordigd. Het figuur geeft aan dat Vianen het hoogste scoort op de leefstijlen gezellig lime (24 procent) en uitbundig geel (22 procent).

Figuur ‘ Aandeel dagrecreatie per categorie Vianen (Recreantenatlas Utrecht, 2011)

Zoals in de onderstaande tabel staat omschreven scoort ook Nederland gemiddeld het hoogst op gezellig lime met 24 procent. Opvallend voor Vianen is dat Vianen in de categorie stijlvol en luxe blauw drie procent hoger en in de categorie uitbundig geel vier procent hoger is vertegenwoordigd dan Nederland.

Leefstijl Nederland Provincie Utrecht Regio Groene Hart / Vechtstreek Gemeente Vianen Index gemeente tov. NL
Creatief en Inspirerend Rood 6% 8% 5% 4% 68
Uitbundig Geel 18% 17% 23% 22% 120
Gezellig Lime 24% 20% 19% 24% 98
Rustig Groen 16% 13% 14% 14% 83
Ingetogen Aqua 17% 21% 17% 16% 97
Stijlvol en Luxe Blauw 9% 8% 12% 12% 131
Ondernemend Paars 9% 13% 11% 9% 92

Tabel ‘ Landelijke vertegenwoordiging leefstijlen (Recreantenatlas Utrecht, 2011)

In de volgende figuur is per straat de meest voorkomende leefstijl weergegeven. De andere leefstijlen zijn in de meeste gevallen ook wel aanwezig, maar zijn minder vertegenwoordigd dan de aangegeven stijl. De leefstijlkaart geeft hiermee inzicht in hoe de beleveniswerelden per straat en wijk zijn vertegenwoordigd.

Figuur ‘ Leefstijlkaart per straat (Recreantenatlas Utrecht, 2011)

4.2 Vrijetijdsbestedingen Vianen
Naast gegevens over het type leefstijl is het ook van belang om inzicht te krijgen in hoe de inwoners hun vrije tijd besteden. Ook het inkomen van het huishouden in Vianen volgens de recreantenatlas is in de volgende paragraaf weergegeven. Tevens wordt in de bijlage middels overzichtelijke tabellen een totaal beeld van alle vrijetijdsactiveiten en hun deelname percentages weergegeven. Ook in vergelijking tot Groene Hart/ Vechtstreek en de provincie Utrecht.

4.2.1 Inkomen
Binnen het inkomen valt op dat het beneden modaal inkomen in Nederland op 28 procent ligt en in Vianen op maar 19 procent. Daarnaast is het percentage van 2 keer modaal en hoger in Vianen met 20 procent en gemiddeld in Nederland met 16 procent ook opvallend hoger. Hieruit kan geconcludeerd dat de gemiddelde inwoner van Vianen meer te besteden heeft dan de gemiddelde Nederlander (Recreantenatlas Utrecht, 2011).

4.2.2 Vrijetijdsbestedingen
Deze paragraaf geeft inzicht in de vrijetijdsbestedingen van de inwoner van Vianen ten opzichte van de gemiddelde Nederlander. Hier zijn veel gegevens over bekend welke in de bijlage overzichtelijk worden weergegeven. De activiteiten zijn in verschillende soorten activiteiten onderverdeeld. In deze paragraaf zullen alleen de opvallendste gegevens per onderdeel benoemd worden. Hierin worden sommige activiteiten veel gedaan en andere weinig. Dit wordt met een index cijfer aangegeven waarbij de gemeente Vianen ge??ndexeerd wordt ten opzichte van Nederland. Wanneer dit cijfer 100 is staat het percentage gelijk aan die van de gemiddelde Nederlander. In sommige gevallen wordt een activiteit weinig gedaan omdat deze in Vianen niet wordt aangeboden of gewoon echt weinig wordt gedaan. Dan is het index cijfer laag. Andere activiteiten worden in Vianen erg veel ten opzichte van Nederland gedaan. Dan is het index cijfer hoog (Recreantenatlas Utrecht, 2011). Hieronder volgen de meest opvallende activiteiten inclusief cijfer.

Buitenrecreatie
Op het gebied van buitenrecreatie valt op dat toertochtjes met de motor (230) aanzienlijk veel wordt gedaan in Vianen. Een toertocht met een rondvaartboot (13) wordt volgens deze gegevens niet veel gedaan. Echter ligt er sinds maart 2014 een rondvaartboot in de passantenhaven welke veel activiteiten wil gaan organiseren. Hierdoor is de kans groot dat dit verbeterd zal worden.

Waterrecreatie
Binnen het onderdeel waterrecreatie en sport valt op dat zwemmen in een binnenbad (147) veel wordt gedaan. Door de komst van het nieuwe sportcentrum Helsdingen, wat ook twee binnenbaden heeft, is het niet onwaarschijnlijk dat dit aantal nog op zal lopen. Daarnaast scoren varen met een motorboot, jacht (178), vissen (153) en kano??n (167) ook goed. Zeilen (70) scoort hier echter minder.

Zelfsporten
Ski??n, langlaufen snowboarden (0) en mountainbiken (0) scoren niet omdat dit helemaal niet wordt aangeboden in Vianen. Wielrennen (202) scoort binnen het zelfsporten wel zeer hoog.

Sportwedstrijd bezocht
Het bezoeken van sportwedstrijden en dan met name een professionele wedstrijd anders dan een voetbalwedstrijd (21) wordt weinig gedaan. Dit heeft te maken met het feit dat er zelden professionele sportwedstrijd worden gespeeld in Vianen.

Wellness/ beauty/ ontspanning
Op het gebied van wellness, beauty en ontspanning wordt een bezoek aan de sauna (155) en Yoga, Tai Chi, Meditatie e.d. (137) veel gedaan. Echter bied Vianen zelf hier niet veel faciliteiten voor aan.

Attracties bezocht
Een attractie zoals de kinderboerderij (141) wordt veel bezocht. Een sier- heemtuin (37) wordt niet vaak aan gedaan. Naast het hertenkamp wat eigenlijk geen kinderboerderij is heeft Vianen geen kinderboerderij. Dit betekent dus dat mensen uit Vianen naar andere steden of dorpen gaan om een kinderboerderij te bezoeken.

Evenement bezocht
Qua evenementen wordt een kerstmarkt (67) weinig bezocht. Deze wordt echter wel elk jaar gehouden op de Voorstraat.

Recreatief winkelen
Een Factory Outlet Center (42) zoals bijvoorbeeld Batavia stad wordt erg weinig bezocht. Daarentegen wordt een meubelboulevard of woonmall (132) wel goed bezocht.

Cultuur
Op gebied van cultuur valt op dat een museum (80) onder gemiddeld wordt bezocht terwijl Vianen hier wel over beschikt. Ook het bezoeken van een toneelvoorstelling (56) ligt aanzienlijk laag. Het bezoek aan een musical (141) ligt wel erg hoog. Omdat deze bron dateert van 2011 en er geen actuelere informatie voor handen is kan het zijn dat deze informatie over bepaalde activiteiten geen actueel beeld geeft. Zo vinden de laatste jaren veel ontwikkeling plaats rond het Stadshof theater. Deze ontwikkelingen kunnen effect hebben gehad op de cijfers.

Uitgaan
Uitgaan scoort in Vianen redelijk laag. Met name bezoeken aan een bar/ caf?? (43), disco (50), casino/ speelhal (48) en dance-/ houseparty (41) scoren laag. Bowlen/ kegelen (151) wordt wel veel gedaan, echter zal dit cijfer in de toekomst af kunnen nemen doordat de bowlingbaan zal verdwijnen tijdens de sloop van het oude sportcentrum Helsdingen.

Overige culturele-, hobby-, verenigingsactiviteiten en cursussen
Binnen de overige culturele-, hobby-, verenigingsactiviteiten en cursussen wordt veel aan religieuze/ kerkelijke verenigingen (156), het bespelen van muziekinstrumenten (145) en het wijnproeven/ kookcursussen gedaan (234).’
5. Vrijetijdsmotivatie

‘
6. Aanbodsanalyse
In dit hoofdstuk wordt het aanbod binnen de vrijetijdseconomie van Vianen in kaart gebracht. Het is belangrijk om dit aanbod inzichtelijk te hebben zodat vanuit dit oogpunt gekeken kan worden naar waar verbeterpunten liggen ten aanzien van het aantrekkelijker maken van het recreatieve aanbod voor inwoners en toeristen. Dit hoofdstuk heeft dan ook het doel om de huidige situatie op het gebied van recreatie en toerisme inzichtelijk te maken. Op de volgende deelvraag geeft dit hoofdstuk antwoord:

Wat is het huidige toeristisch-recreatieve aanbod binnen de vrijetijdseconomie van Vianen?

De gemeente Vianen staat in dit onderzoek centraal. Sinds 2002 is Vianen gelegen in de provincie Utrecht. Voorheen was dit Zuid-Holland. Samen met de kernen Hagestein, Zijderveld en Everdingen vormen zij ‘?n gemeente.

Zoals in het theoretisch kader wordt vermeld kan de vrijetijdseconomie worden gedefinieerd als alle gezamenlijke toeristisch-recreatieve activiteiten. Hier is voor de beantwoording van deze deelvraag gebruik van gemaakt. De onderverdeling bestaat uit dag- en verblijfsrecreatie. Het commerci??le vrijetijdsaanbod vormt hierbij de verbindende factor. Voor het omschrijven van het gehele aanbod binnen de vrijetijdseconomie van Vianen wordt ook recreatief winkelen gerekend. Recreatie binnen de vrijetijdseconomie is er op de eerste plaats voor inwoners en op de tweede plaats voor toeristen. Vianen kent momenteel een groter aanbod voor dagtoerisme dan voor meerdaags toerisme gezien het aanbod van verblijfsaccommodaties. Dit zegt echter nog niets over de potentie van Vianen. Er zal inzicht verkregen moeten worden in deze potentie. Middels dit inzicht, samenhang en mogelijke samenwerkingen binnen het toeristisch-recreatieve aanbod van Vianen kan het aanbod verbeterd worden voor de inwoners en toeristen.

Voor dit hoofdstuk is gebruik gemaakt van andere beleidsstukken welke staan omschreven in de bijlagen. In deze documenten staat informatie over het huidige aanbod en het aanbod waar momenteel aan wordt gewerkt.

6.1 Dagrecreatie
Het aanbod dagrecreatieve voorzieningen is in Vianen zeer gevarieerd. Deze voorzieningen zijn in de volgende aspecten verdeeld; sport, horeca, cultuur, retail, evenementen, parken en natuurgebieden en kinderfaciliteiten. Per aspect zal hieronder een omschrijving van het belangrijkste aanbod worden gegeven. Kleinschalige activiteiten worden hierbij niet omschreven. Er zijn tevens een aantal recreatieve ondernemingen in ontwikkeling. De Ponthoeve wordt omgebouwd tot een pannenkoeken boerderij inclusief recreatief buitengebied met de komst van een wipmolen, passantenhaven, ruiterpaden en wandelpaden. Ook zal er een golfbaan gebouwd worden; Kroonprins van Vianen en wordt er door de gemeente ge??nvesteerd in het project ‘van Lek tot en met Lijnbaan’. Deze ontwikkelingen worden in dit hoofdstuk verder omschreven.

6.1.1 Sport
Op het gebied van sport biedt Vianen al jaren een breed palet aan niet commerci??le sportactiviteiten. Inmiddels kent de gemeente meer dan 40 sportverenigingen. Hierbij gaat het onder meer om diverse denk-, bal- en zaalsporten zoals schaken, voetbal, hockey, tennis en dansen. Op sportpark Blankenstein is de oudste en tevens grootste voetbalvereniging v.v. Brederodes (1921), samen met v.v. Vianen (1983) gevestigd. Daarnaast is ook de hockeyclub M.H.C. Vianen sinds 1975 op het sportpark aanwezig. Sinds 1963 wordt er op het sportpark ook gekorfbald bij K.V. VIKO. Verder is de tennisvereniging LTV Vianen (1965) naast sportpark Blankenstein gevestigd.

De recreant kan in Vianen dus diverse buitensporten ondernemen. In Everdingen zijn de voetbalvereniging s.v. Everstein (1957) en tennisvereniging L.T.V. Gouwenes opgericht. LTV Gouwenes werd in 1978 in het dorpshuis ‘De Biezen’ te Hagestein opgericht, toen nog onder de naam LTV Everstein. Tevens kent Vianen ook twee paardensportverenigingen; LR & PC De Brederoderuiters Vianen en LR De Stuwruiters Hagestein. Het is tevens de bedoeling dat aan de westzijde van Vianen een golfbaan Kroonprins van Vianen komt, waarbij natuur en recreatie worden gecombineerd. De plannen stammen al vanuit 2005, maar doordat verschillende partijen niet blij waren met deze ontwikkelingen heeft de bouw van de golfbaan op zich moeten laten wachten. De kans is echter groot dat de golfbaan binnen de komende jaren wordt aangelegd.

Op het gebied van wandelen en fietsen biedt Vianen verschillende mogelijkheden en komt er steeds meer bij. Zo kan men door de polder, langs de rivier de Lek en door de uiterwaarden, over de Diefdijk, door de bossen in polder Bolgerijen, door het Viaanse Bos en door het historische centrum van Vianen wandelen. Zo gaat er een fietsknooppunt dwars door de binnenstad. De gemeente beschikt over zo’n 600 hectare uiterwaarden: van oost naar west de Everdinger Waarden, de Uiterwaarden, de Pontswaard, de Mijnsheerenwaard, de Middelwaard en polder de Eendragt. Langs de Lek met het Hollandse landschap van water, dijken en uiterwaarden en in het achterland de polder Vijfheerenlanden, overgaand in de Alblasserwaard kan gefietst worden. In de toekomst kan er door het project ‘Ruimte voor de Rivier’ bij de Pondwaart meer gefietst en gewandeld worden. Ook zullen hier ruiterpaden komen. De wandelroutes worden vanuit de VVV Vianen aangeboden. Vanuit de VVV is men tevens bezig om meer arrangementen te ontwikkelen. Verder wordt jaarlijks de avond vierdaagse georganiseerd waarbij 5, 10 of 15 kilometer gelopen kan worden. Ook vaart er een veerpont tussen Vianen en Nieuwegein over de Lek.

Onderstaande afbeelding geeft de recreatieve routes van de gemeente Vianen weer. Hierbij gaat het om fietsknooppunten van de ANWB, de waterlinieroute, natuurpaden en de recreatieve voetveer.

Figuur ‘ Recreatieve routes (Gemeente Vianen, 2013).

Door de komst van het nieuwe sportcentrum Helsdingen worden de binnenbaden en sportzalen flink verbeterd. Het vorige sportcentrum was verouderd en door meerdere branden gehavend. In het nieuwe sportcentrum kan recreatief en sportief gezwommen worden. Er zijn twee baden en een glijbaan voor kinderen. Dit zwembad biedt recreatieve mogelijkheden voor bijna alle verschillende doelgroepen.

In de bijlage wordt middels een tabel inzichtelijk gemaakt welke type sporten in Vianen allemaal beoefend kunnen worden.

6.1.2 Horeca
Op het gebied van horeca beschikt Vianen over een ruim aanbod aan diverse restaurants. Het restaurant van Hotel van der Valk is het grootste en trekt mensen uit heel het land. Het hotel trekt met name zakelijke bezoekers, mensen uit de regio die komen eten in het restaurant en mensen die willen overnachten.

Ook Boer Bertus, de ‘kantine’ van camping Clementie, trekt al jaren vele bezoekers door haar goed beoordeelde horeca aanbod, gezellige sfeer en locatie aan de lek.

De komst van het pannenkoekenhuis de Ponthoeve zal dit aanbod versterken. Het wordt een multifunctioneel bedrijf met een combinatie van agrarisch natuurbeheer, educatie, verkoop van streekproducten en horeca. Hier kunnen recreanten pannenkoeken eten en bedrijven uitjes of meetings organiseren.

In het centrum van Vianen, de Voorstraat, zijn drie caf??s gevestigd; caf?? ‘t Fust, caf?? de Rooie Reiger en caf?? Shamrock. Verder hebben de kernen Everdingen, Hagestein en Zijderveld allemaal een eigen dorpshuis. Deze dorpshuizen worden door het jaar heen gebruikt voor vergaderingen, cursussen, uitvoeringen, bedrijfspresentaties, bruiloften, partijen en discoavonden. Tevens worden de zalen gebruikt door de diverse sportverenigingen en als oefenlokaal door de plaatselijke muziekverenigingen.

In de bijlage staat een overzicht met het aantal horeca ondernemingen onderverdeeld in Vianen en haar kernen.

6.1.3 Retail
In Vianen zijn vier winkelgebieden waar recreatief gewinkeld kan worden (zie figuur ‘): het centrum, de Hagen, het Monikkenhof en bedrijventerrein de Hagen. Het centrum met haar historische binnenstad, de Lijnbaan en de Burgemeester Jonkheer Hoeufftlaan vormt de kern van het winkelaanbod. Hier bevinden zich diverse verkooppunten. Het gaat hierbij om speciaalzaken, landelijke ketens, drogisterijen en budgetstores. Op de lijnbaan spelen de Albert Heijn en de Jumbo, in het Monikkenhof de C1000, en in de Vijfheerenlanden de Aldi hierin een belangrijke rol (Rabobank Nederland, 2011). Op het industrieterrein is het Miele Insperience Centre en de Makro gevestigd. Ook deze ketens trekken recreatief winkelende bezoekers.

Figuur ‘ In het rood zijn de winkelgebieden van Vianen aangegeven

Buiten het centrum van Vianen zijn maar enkele winkels gevestigd. Daarom wordt in dit rapport het centrum van Vianen als belangrijkste aankoop plaats gezien. Net als in andere steden heeft het winkelgebied last van de crisis en internetaankopen. Dit doet de sfeer op de Voorstraat niet ten goede.

Met het project ‘van Lek tot en met Lijnbaan’ gaat de gemeente Vianen investeren in het gebied vanaf de Lek met de Ponthoeve en passantenhaven tot en met de lijnbaan. De komende drie jaar zullen hierdoor verschillende ontwikkelingen plaatsvinden die de vrijetijdseconomie positief moet stimuleren.

6.1.4 Cultuur
Vianen kent een bewogen historie en heeft een hoop erfgoed. Deze historie en erfgoed zijn opgenomen in de erfgoednota (2008). Het erfgoed is verdeeld over de vier kernen en telt 181 rijksmonumenten. Historische gebouwen zoals het Stadshuis, de Lekbrug, de Watertoren, de Grote Kerk, de Katholieke Kerk, Fort Everdingen, het Hofplein, de Voorstraat, raadhuizen, torenforten met ophaalbruggen, het Klooster, de Lekpoort en de stadsmuren geven Vianen het aanzien van een openlucht museum. Dit zijn toeristisch aantrekkelijke punten, welke vanuit het VVV worden gepromoot. Via de ‘Route imp??riale’ (dit vormde het routenetwerk van Parijs naar Amsterdam voor het Eerste Franse Keizerrijk onder Napoleon Bonaparte) bezochten eeuwen geleden al vele passanten Vianen (Erfgoednota Gemeente Vianen, 2008).

Het Stedelijk Museum Vianen is de laatste jaren uitgegroeid tot het culturele en toeristische hart van Vianen. Met tentoonstellingen, optredens en veel educatieve activiteiten biedt het Vianen een hoop bedrijvigheid op gebied van cultuur. Dat blijkt onder meer uit het grote aantal donateurs en vrijwilligers. Ook weet een toenemend aantal toeristen de weg naar het museum, waarin ook het VVV-agentschap is gehuisvest, te vinden (Stedelijk Museum Vianen, 2014). Het VVV-agentschap bevindt zich in de hal van het Stedelijk Museum. Hier is informatie over de wandel- en fietsroutes die Vianen en omgeving rijk is te vinden. Tevens biedt het alle gegevens aan over de historische binnenstad en de recreatieve mogelijkheden in de Vijfheerenlanden. Daarnaast staat in Everdingen een historisch torenfort. Het Torenfort Everdingen werd gebouwd tussen 1842 en 1847 als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Samen met Fort Honswijk aan de overzijde van de Lek sloot het Fort de hooggelegen doorgang, de zogenaamde acces van de Lekdijken en de uiterwaarden hermetisch af (Hollandse Waterlinie, 2013). Het fort is overgedragen aan het Ministerie van Economische Zaken. Momenteel is het fort niet voor publiek toegankelijk, maar er zijn ontwikkelingen waardoor dit in de toekomst wel mogelijk is.

De VVV Vianen is bezig met het opzetten van arrangementen voor toeristen. Daarnaast ziet de VVV Vianen dat er ruimte voor verbetering is ten aanzien van de website, de promotie van Vianen en het totaal aanbod voor toeristen. Hier wordt momenteel aan gewerkt (VVV-Vianen, 2014).

6.1.5 Evenementen
De Stuurgroep Vianen Promotie heeft alle evenementen van 2013 middels een kalender in kaart gebracht. Deze lijst biedt veel input om tot een re??el beeld van het huidige aanbod te komen. Veel evenementen worden vanuit verenigingen georganiseerd en komen jaarlijks terug. Daarnaast staat op de website van de gemeente Vianen en op de website van In Vianen Uit een actueel beeld van alle evenementen en activiteiten. Opvallend hierin is het aantal grote evenementen dat Vianen heeft. Zo is er de paardenmarkt wat aankomende oktober alweer voor de 743e keer georganiseerd wordt. Dit evenement staat op de Immaterieel Cultureel Erfgoed lijst van Unesco. De paardenmarkt is een jaarlijkse evenement in de regio voor paardenliefhebbers, maar ook van oudsher een moment waarbij men elkaar ontmoet. Ook wordt er jaarlijks sinds 1987 de Oldtimerdag georganiseerd waarbij mensen vanuit heel het land naar Vianen trekken om ruim 300 unieke en zeer zeldzame voertuigen te bezichtigen of om met een eigen oldtimer deel te nemen aan een tourtocht. Daarnaast is Vianen eens per twee jaar het decor voor de Nationale Sleepbootdagen. Dit wordt in en rond de passantenhaven aan het merwedekanaal georganiseerd. Dit kanaal loopt uit over de Lek. In 2011 trok dit evenement bijna 110.000 bezoekers uit de wijde omgeving (In Vianen Uit, 2013). Tevens wordt jaarlijks Koninginnedag, inmiddels Koningsdag, gevierd. Stichting Amaliastein organiseert het meerdaagse evenement met tal van activiteiten voor jong en oud. Verder wordt er in Hagestein het Slag Inn georganiseerd. Dit is een multicultureel slagwerkevenement op het plein voor dorpshuis de Biezen.

Naast de grote evenementen worden er nog tal van kleine evenementen georganiseerd en wordt er zo nu en dan een evenement bij recreatieplas de Middelwaard georganiseerd. Het totale aanbod is zeer gevarieerd van paranormale activiteiten tot aan festivals. Het grootste deel van de evenementen wordt in Vianen georganiseerd. De stad is dan ook het hart van de gemeente, telt de meeste inwoners en heeft de meeste voorzieningen.

Evenementen Plaats
Paardenmarkt Vianen
Oldtimerdag Vianen
Nationale Sleepbootdagen Vianen
Slagwerkfestival Slag Inn Hagestein
Open Monumentendag Vianen
Open Atelier Route Vianen
Koningsdag Vianen
Highland Games Vianen
Kunstmarkt Vianen
Openwater Zwemevenement Merwedekanaal Vianen

Tabel ‘ Aantal evenementen per stad / dorp in de gemeente Vianen

6.1.6 Parken en natuurgebieden
Op recreatief niveau kent Vianen verschillende parken en natuurgebieden. Zo beschikt Vianen over een Bos: het Viaanse Bos. Aan de rand van het bos, tegen de wijk Amaliastein aan is de Kasteeltuin gevestigd. Dit is een park met kinderfaciliteiten. Op de plek van het speelkasteel stond vroeger een echt kasteel namelijk kasteel Amaliastein. Dit was een renaissancekasteeltje dat kort voor 1560 in het Viaanse Bos werd gebouwd. In de wijk Monnikenhof is ook een groot park aanwezig. Dit park wordt ook wel ‘Central Park’ genoemd. Aan het park liggen verschillende scholen, waardoor kinderen veel spelen in dit park. De bewonersorganisatie zou graag zien dat dit park wordt doorontwikkeld met een speeltuin en fruitbomen.

Tussen de dijk en de Lek ligt een brede strook uiterwaarden. Met de stroom mee zijn dit: de Goilberdinger & Everdinger Waarden, De Uiterwaarden, De Pontswaard, De Mijnsheerenwaard, De Middelwaard en Polder de Eendragt.. Het is daar mogelijk om te recre??ren in de vorm van zwemmen, wandelen, picknicken maar er zijn hier geen commerci??le activiteiten te vinden (VVV Alblasserwaard-Vijfheerenlanden, 2013).

Door het landelijke project ‘Ruimte voor de Rivier’ wat in Vianen geldt als ‘Ruimte voor de Lek’ wordt momenteel veel aandacht besteed een het buitengebied van de Pontwaard en de Vianense Waard. Natuurderij de Ponthoeve speelt hier op in door zich te ontwikkelen naar pannenkoekenboerderij. Daarbij zullen ook verschillende recreatieve activiteiten worden ontwikkeld zoals een Wipmolen, ruiterpaden en wandel- en fietsroutes.

6.1.7 Kinderfaciliteiten
In dit deel van het onderzoek zijn de kleinschalige kinderspeelplaatsen en speeltuinen die in bijna elke wijk aanwezig zijn niet opgenomen. Uit het onderzoek blijkt dat er in Vianen op het gebied van kinderfaciliteiten niet veel aanwezig is. In Vianen staat het Hertenkamp waar herten en geiten gevoerd kunnen worden. Daarnaast staat in de wijk Amaliastein zoals eerder aangegeven een speeltuin met park. Daarnaast kan er in de winter geschaatst worden op de Bosbaan. Dit is een grasveld wat men vol laat lopen met water zodat het kan bevriezen in de winter. In de zomer wordt hier het Straatvoetbaltoernooi en diverse andere kinderactiviteiten – zoals KidzFun met de kindervakantieweek waarbij kinderen een eigen hut kunnen bouwen – georganiseerd. Naast de Bosbaan is tevens Scouting Vianen gevestigd.

6.2 Verblijfsrecreatie
Het aanbod van verblijfsrecreatie is redelijk in Vianen. Er is een divers aanbod van twee campings, een passantenhaven, een groot hotel en verschillende Bed & Breakfasts. Het aanbod in dit hoofdstuk is dan ook in deze verschillende sectoren onderverdeeld.

6.2.1 Camping en passantenhaven
Aan de Hagesteinse plas ligt Camping Everstein. Dagrecreanten kunnen hier zwemmen en men kan lekker luieren en zonnen op de strandjes en zonneweides. De plas is ontstaan uit een zandafgraving en heeft natuurlijke bronnen waardoor het water zeer schoon is. Naast een aantal strandjes is er ook een speelweide en speeltuin voor kinderen. Bij mooi weer is er een strandtentje open waar ijs en drinken verkocht wordt. Verder is er op de camping een eetcaf?? met snackwagen en terras waar ook eten wordt geserveerd.

Aan de Lek in Vianen ligt camping Clementie. De camping is bekend om haar kantine welke ook wel naar de eigenaar ‘Boer Bertus’ wordt genoemd. Op deze camping staan veelal mensen met een vaste staanplaats, waardoor er minder ruimte is voor toeristen van de regio. De gasten kunnen hier het gehele jaar door kamperen en in de zomer recre??ren aan de Lek.

Zoals reeds aangegeven heeft Vianen een passantenhaven waar de onder meer de sleepbootdagen worden georganiseerd. Hier kunnen boten aanmeren en overnachten. In de toekomst komt er nog een passantenhaven bij de Pontwaard.

6.2.2 Hotels en Bed & Breakfasts
Hotel van der Valk Vianen is naast een restaurant tevens een accommodatie die veelal (zakelijke) verblijfsrecreanten trekt. Omdat het hotel langs de A2 en dichtbij de A27 ligt, is het erg aantrekkelijk voor zakelijk verblijf. Daarnaast kent Vianen diverse Bed en Breakfasts, zoals de Vrijstad vernoemd naar dat wat Vianen vroeger was: een Vrijstad.

‘
7. Tevredenheid

‘
Op welke manier kan de gemeente Vianen haar vrijetijdseconomie aantrekkelijker maken?

8. Verbeterpunten
A. Recreanten
B. Stakeholders
C. Vergelijkbare steden
Wijk bij Duurstede, Zaltbommel en IJsselstein.

9. Trends en ontwikkelingen

‘
10. Promotie
In dit hoofdstuk wordt omschreven wat de huidige situatie omtrent de promotie van de vrijetijdseconomie van Vianen is en wat hierin verbeterd kan worden. Daarom geeft dit hoofdstuk antwoord op de volgende vraag:

Hoe kan de gemeente Vianen haar vrijetijdseconomie beter promoten?

Omwille het juist omschrijven van de huidige manier van promoten zijn verschillende online en offline bronnen gebruikt. Om deze reden is de promotie in dit hoofdstuk onderverdeeld in online en offline promotie

Online promotie
VVV Vianen
In Vianen Uit
Vianen.nl

Offline promotie
VVV Vianen
Glossy
Kranten (het kontakt, algemeen dagblad)
RTV Utrecht

Huidige situatie omschrijven

Waar gaat het niet goed?

Hoe kan het beter?

Interne communicatie

Externe communicatie/ promotie van toeristisch-recreatief aanbod

Samenhang
VVV Vianen
In Vianen Uit’
‘ Conclusies
1. ‘
2. ‘
3. ‘
4. ‘
5. ‘
6. ‘
7. ‘
8. ‘
9. ‘
10.

SWOT-analyse
Confrontatiematrix
‘
‘ Aanbevelingen
1. ‘
2. ‘
3. ‘
4. ‘
5. ‘
6. ‘
7. ‘
8. ‘
9. ‘
10.
‘
Bibliografie
– Boers, N. B. (2007). De andere kant van vrije tijd. Leiden.
– Boers, N. B. (2007). De andere kant van vrije tijd. Leiden: Toerboek bv.
– Bureau Verten Onderzoek. (z.d.). begrippen recreatie & toerisme. Opgeroepen op januari 9, 2014, van verten onderzoek: http://www.vertenonderzoek.nl/index.php/begrippen-recreatie-a-toerisme-.html#^R
– Burgers, J. (2006). No Budget Marketing. Academic Service.
– CBS. (2011). Toerisme en recreatie in cijfers. Opgeroepen op januari 9, 2014, van Centraal Bureau voor Statistiek: http://www.cbs.nl/nr/rdonlyres/aa52e3a2-6a8c-4aa7-8da6-c5b48d2c1c17/0/2011g82pub.pdf
– CBS. (2012). Bevolkingsstatistiek.
– CBS. (2013). Statline. Opgehaald van http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=03759ned&D1=0,3,6,9,12&D2=129-132&D3=798&D4=24-25&VW=T
– CBS. (z.d.). Begrippen. Opgeroepen op januari 8, 2014, van Centraal Bureau voor Statistiek: http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/methoden/begrippen/default.htm?ConceptID=3205
– Confrontatiematrix. (2013). Confrontatiematrix invullen. Opgehaald van confrontatiematrix: http://www.confrontatiematrix.nl/confrontatiematrix-invullen.html
– CVTO. (2012). producten en diensten. Opgeroepen op februari 5, 2014, van ContinuVrijetijdsOnderzoek: http://www.nbtcniporesearch.nl/nl/home/producten-en-diensten/cvto.htm
– Erfgoednota Gemeente Vianen. (2008). Vianen EIGEN WEG voor erfgoed. Vianen.
– Gemeente Gids Vianen. (sd). Digigids. Opgeroepen op februari 25, 2014, van Gemeentegids.
– Gemeente Vianen. (2013). Landschapsvisie. Vianen.
– Hollandse Waterlinie. (2013). Fort Everdingen. Opgeroepen op Januari 3, 2014, van http://www.hollandsewaterlinie.nl/items/fort-everdingen.aspx
– Hospers, G. J. (2011). Er gaat niets boven Citymarketing. Zaltbommel: Uitgeverij Haystack.
– In Vianen Uit. (2013). Evenementen in Vianen. Fecit Vromgevers BV.
– Intemarketing. (2013). DESTEP analyse. Opgehaald van http://www.intemarketing.nl/marketing/analyses/destep
– KNALgroen. (2012). Stakholder mapping. Opgehaald van Website van KNALgroen: http://www.knalgroen.com/een-stakeholder-map-maken/
– Management Goeroes. (2013). Opgehaald van http://www.managementgoeroes.nl/management-modellen/piramide-van-maslow/
– Mommaas, J. (2012, november). Statenvoorstel. Opgeroepen op 6 maart, 2014, van Provincie Noord-Brabant: file:///H:/Downloads/3338571.pdf
– MVT. (z.d.). vrijetijdsaanbod. Opgeroepen op maart 6, 2014, van monitor vrije tijd en toerisme: http://www.monitorvrijetijdentoerisme.nl/vrijetijdsaanbod/overnachtingsaanbod/
– NBTC. (2013). Kerncijfers Gastvrijheidseconomie. Opgeroepen op januari 10, 2014, van Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen: file:///H:/Downloads/kerncijfers_2013_def.pdf
– NBTC NIPO research. (2013). ContinuVrijeTijdsonderzoek (CVTO).
– NRIT. (2012). Trendrapportage toerisme, recreatie en vrijetijd.
– Provincie Utrecht. (2012). Monitor Toerisme en Recreatie. Opgehaald van www.provincie-utrecht.nl: http://www.provincie-utrecht.nl/publish/library/681/monitor_toerisme_en_recreatie_utrecht_2012.pdf.
– Rabobank Nederland. (2011). Vianen A tale of two cities.
– Recreantenatlas Utrecht. (2011). Provincie Utrecht. Opgeroepen op februari 14, 2014, van https://www.provincie-utrecht.nl/publish/library/681/recreantenatlas_utrecht_2011.pdf
– Recreatie, M. T. (2012). Provincie-Utrecht. Opgehaald van www.provincie-utrecht.nl: http://www.provincie-utrecht.nl/publish/library/681/monitor_toerisme_en_recreatie_utrecht_2012.pdf.
– RECRON. (2010). Zeven belevingswerelden. Opgeroepen op februari 6, 2014, van recron innovatiecampagne: http://www.recroninnovatiecampagne.nl/nl/informatie/onderzoek-dagrecreatie/zeven-belevingswerelden
– RECRON. (2010). Zeven belevingswerelden. Opgeroepen op februari 6, 2014, van recron innovatiecampagne: http://www.recroninnovatiecampagne.nl/nl/informatie/onderzoek-dagrecreatie/zeven-belevingswerelden
– Rijksoverheid. (2013).
– SCP. (2003). Mobiel in de tijd. Opgeroepen op januari 7, 2014, van Sociaal en Cultureel Planbureau: www.scp.nl/dsresource?objectid=20977&type=org’
– Stedelijk Museum Vianen. (2014). VVV. Opgeroepen op Januarie 23, 2014, van http://www.stedelijkmuseumvianen.nl/
– Team Vianen. (2013). Vianen toekomst visie 2025. Opgehaald van Toekomst visie Vianen: http://www.toekomstvisievianen.nl/
– VROM-raad. (2006). Groeten uit Holland. Den Haag.
– VVV Alblasserwaard-Vijfheerenlanden. (2013). Opgeroepen op februari 14, 2014, van http://www.vvvalblasserwaard.nl/nl/ziendoen/beleven/natuur/vianen-ut/middelwaard-viaanse-bos/detail=1050_000008_000000_059009
– VVV-Vianen. (2014). Opgeroepen op Januari 23, 2014, van http://www.vvv-vianen.nl/
– WVB Marketing. (z.d.). Waar richt WVB Marketing zich op. Opgeroepen op maart 6, 2014, van WVB Marketing onderzoek, advies & management: http://www.wvbmarketing.nl/waar

‘
‘ Bijlagen

1. Belangrijke documenten
Binnen de gemeente Vianen en vanuit verschillende organisaties zijn bepaalde nota’s en visies opgesteld die direct of indirect in verband staan met de vrijetijdseconomie. Alvorens het veldonderzoek begint is het van belang deze documenten op te sommen en helder te hebben omdat het binnen dit onderzoek van belang is om hier rekening mee te houden. Zo kan dubbel werk voorkomen worden en een samenhang gecre??erd worden. De volgende documenten zijn hiervoor van belang:
– Vianen, Knooppunt van mogelijkheden (2014)
– Visie Vianen 2025 (2013)
– Landschapsvisie, Oog voor het platteland (2013)
– Koersnotitie Toekomst Recreatieschappen (2013)
– Beleidsnotitie Toerisme en Recreatie (2009)
– Erfgoednota, Vianen EIGEN WEG voor erfgoed (2008)
– Detailhandelsnota, ‘Samenwerking zit ‘m in het detail’ (2008)

De visie Vianen 2025 bevat bruikbare informatie over het ontstaan van de behoefte van dit onderzoek. In 2013 heeft de gemeenteraad van Vianen aan Team Vianen de opdracht verleend om de toekomstvisie tot 2025 op te stellen. Dit hebben zij samen met de inwoners van Vianen gedaan. De visie is gebaseerd op de kernkwaliteiten en kernwaarden van de gemeente Vianen en is inmiddels door de gemeenteraad vastgesteld. In deze visie worden de kernkwaliteiten van Vianen als volgt geformuleerd: aantrekkelijk landelijk buitengebied, historische binnenstad, centrale ligging en rivier en waterwegen. De kernwaarden van Vianen zijn ook onderzocht namelijk: betrokken, kritisch, ondernemend en saamhorig (Team Vianen, 2013). Vanuit deze visie en de vraag naar informatie en advies voor het toekomstige toerisme en recreatiebeleid is de vraag naar dit onderzoek ontstaan.

2. Vrije tijd in Nederland
Voor de algemene vrije tijd gegevens van Nederland wordt de definitie van de vrijetijdsmarkt volgens de NBTC NIPO (2013) gehanteerd: ‘alle dagrecreatieve activiteiten die worden ondernomen buiten de eigen woning en waarbij men minimaal ‘?n uur (inclusief reistijd) van huis is.’ Op deze definitie zijn de volgende beperkingen van toepassing: de activiteit(en) mag (mogen) geen overnachting omvatten, activiteiten die zijn ondernomen tijdens een vakantie blijven buiten beschouwing en bezoek aan familie, vrienden en kennissen telt niet mee (NBTC NIPO research, 2013).

De vrijetijdsactiviteiten worden volgens het NBTC NIPO (2013) in de volgende categorie??n onderscheiden: buitenrecreatie, sport, winkelen voor plezier, verenigingsactiviteiten en hobby’s, uitgaan, bezoek attracties, watersport, cultuur, bezoek evenementen, bezoek sportwedstrijden en wellness (NBTC NIPO research, 2013).

De vrijetijdsparticipatie van recreatieve ondernemingen van minimaal een uur buitenshuis omvatte in de periode van begin mei 2012 tot en met begin mei 2013 98,8 procent. Hierbij gaat het om ruim 16,3 miljoen Nederlanders. In de meeste gevallen onderneemt men zelfs meerdere activiteiten tegelijk. De activiteiten waar ten minste eenmaal per jaar het meest aan wordt geparticipeerd zijn uitgaan, buitenrecreatie en winkelen voor plezier. Wellness en het bezoeken van sportwedstrijden wordt jaarlijks het minst door Nederlanders gedaan.

Per cluster is onderzocht welke vrijetijdsactiviteiten jaarlijks het meeste ondernomen wordt door de Nederlandse bevolking. Hierbij scoort buitenrecreatie met 908.000.000 individuele activiteiten veruit het hoogst, gevolgd door sport (603.000.000) en winkelen voor plezier (580.000.000). Het bezoeken van een sportwedstrijd (77.000.000) en wellness (72.000.000) scoren ook hierbij het laagst. Met het participeren aan al deze vrijetijdsactiviteiten is zo’n 49,90 miljard euro gemoeid. Dit betekent gemiddeld 13,24 euro per vrijetijdsactiviteit per persoon. Als gekeken wordt naar de top 15 meest ondernomen vrijetijdsactiviteiten onder de Nederlandse bevolking dan zien we dat wandelen voor plezier, gewinkeld in binnenstad en een fietstocht voor plezier het hoogste scoort. Daarentegen scoort voetballen en naar de speeltuin gaan het minst (NBTC NIPO research, 2013).

Naast vrije tijd buitenshuis wordt er ook veel vrije tijd binnenshuis gespendeerd. Het grootste deel van deze vrije tijd wordt besteed aan mediagebruik. De tijd die in 2011 aan media werd besteed bedroeg in 2011 bijna 21 uur per week. Populair hierbinnen zijn vooral televisiekijken, internet en computergebruik. Het onderhouden van sociale contacten – bij elkaar op visite gaan, zo maar wat met elkaar praten en telefoneren ‘ neemt ruim 7 uur per week in beslag. Wel daalt de tijd daarvoor al geruime tijd. Recreatieve activiteiten zijn na mediagebruik de tweede grootste vorm van vrijetijdsbesteding. Uitgaan, uitstapjes, sport- en cultuurdeelname en het beoefenen van hobby’s vallen hier onder mee onder en hier is 13,5 uur per week gereserveerd. Naar vrijwilligerswerk, informele hulp en religieuze praktisering (samen maatschappelijke participatie) gaat ruim 2 uur per week. Per week zijn Nederlanders ruim 3,5 uur voor hun vrije tijd onderweg (NBTC NIPO research, 2013).

3.1 Demografische kenmerken Vianen
Volgens het Centraal Bureau van Statistiek (2013) kent Vianen inclusief haar drie kernen 19.670 inwoners. Hiervan wonen er 800 in Zijderveld, 1.500 in Hagestein, 2.020 in Everdingen en 15.440 in Vianen (CBS, Statline, 2013).

Leeftijd Aantal Mannen Vrouwen Ongehuwd m. en v. Gehuwd Weduwe Gescheiden
Totaal leeftijden 19760 9679 9991 8552 8885 997 1236
Jonger dan 20 jaar 4732 2428 2304 4732 – – –
20 tot 65 jaar 11590 5727 5863 3719 6687 192 992
65 jaar of ouder 3348 1524 1824 101 2198 805 244

Tabel ‘ Demografische kenmerken gemeente Vianen 2013

Leeftijd Aantal Mannen Vrouwen Ongehuwd m. en v. Gehuwd Weduwe Gescheiden
Totaal leeftijden 19647 9672 9975 8499 9041 937 1170
Jonger dan 20 jaar 4888 2505 2383 4888 – – –
20 tot 65 jaar 11895 5871 6024 3520 7184 208 983
65 jaar of ouder 3348 1296 1568 91 1857 729 187

Tabel ‘ Demografische kenmerken gemeente Vianen 2010

In de volgende afbeelding is te zien hoe de inwoners over de gemeente Vianen verdeeld zijn. Hieruit valt op te maken dat de wijken Amaliastein en het Monikkenhof en het centrum van Vianen rond de Voorstraat de meeste inwoners omvat.

Figuur ‘ Aantal inwoners in de verschillende buurten van de gemeente Vianen (CBS, Bevolkingsstatistiek, 2012)

3.2 Sociaaleconomische kenmerken Vianen
Onderstaande tabel geeft weer hoeveel mannen en vrouwen tussen de 15 en 65 jaar werkzaam waren in de afgelopen jaren. Hierbij wordt ook gekeken naar het aantal autochtonen en allochtonen. In de tabel is te zien dat in de bruto arbeidsparticipatie vanaf 2000/2002 tot en met 2010/2012 van 66,1 procent naar 75,5 procent gestegen is.

Onderwerpen Bevolking (15 tot 65 jaar) Beroepsbevolking Werkzame bevolking Bruto arbeidsparticipatie
Geslacht Regio’s Perioden Totaal bevolking (15 tot 65 jaar) Herkomst
Autochtonen Allochtonen
Mannen en vrouwen Vianen X 1000 %
1996/1998 16,0 14,3 1,7 11,2 10,7 70,2
2000/2002 15,9 12,2 3,7 10,5 10,3 66,1
2010/2012 14,6 12,5 2,1 11,0 10,4 75,5

Tabel ‘ Sociaal economische kenmerken gemeente Vianen (CBS, Bevolkingsstatistiek, 2012)

4 Bezuinigingen

Top vijf bezuinigingen
62% van alle mensen (ook die niet bezuinigen) koopt dezelfde, producten, maar let meer op aanbiedingen
55% koopt minder of goedkopere kleding
54% gaat minder vaak uit eten
52% gaat minder vaak een dagje/avondje uit
48% geeft minder uit aan vakanties

5 Stakeholders
In dit hoofdstuk worden de stakeholders die binnen dit onderzoek belangrijk zijn inzichtelijk gemaakt. Hiervoor wordt onderscheid gemaakt tussen directe en indirecte stakeholders. De volgende paragraven geven dit weer.

Directe stakeholders
De eerste stakeholder van de vrijetijdseconomie is in dit onderzoek de gemeente Vianen zelf. Het team Recreatie & Toerisme zal verantwoordelijk zijn voor het opstellen van het toekomstige beleid.

Recreatieplas de Middelwaard bij de Lek is in eigendom van de provincie Utrecht en wordt beheerd door Recreatie Midden Nederland. Dit is een belangrijke stakeholder omdat deze plas een waardevolle plek ten aanzien van recreatie in Vianen is. Deze plek biedt mogelijk kansen ten aanzien van de vrijetijdseconomie van Vianen.

De historische binnenstad met de Voorstraat als middelpunt is ‘?n van de kernkwaliteiten van Vianen. Gezien de historische waarde en het aanbod van winkels is dit een interessant gebied voor recreatief winkelen. De ondernemersvereniging vertegenwoordigt een groot deel van de ondernemers die actief zijn op de Voorstraat. Echter is niet elke ondernemer hierbij aangesloten.

Vianen kent een ruim aanbod aan verschillende sportverenigingen. De sportraad vertegenwoordigt een groot deel van deze sportverenigingen, maar niet allemaal. Het is van belang om de mening van de sportraad ten aanzien van de vrijetijdseconomie te achterhalen.

De Stadshof en Het Land van Brederode zijn binnen de cultuursector twee belangrijke stakeholders. De Stadshof is een aanbieder van veel culturele voorstellingen en activiteiten. Het Land van Brederode is een historische vereniging gericht op de culturele historie van Vianen.

Onder de horecasector vallen verschillende partijen. Caf?? ‘t Fust is hierin het grootste caf?? met jaarlijks de meeste bezoekers. De vernieuwde Ponthoeve zal in de toekomst een belangrijke rol gaan spelen ten aanzien van het horeca en toerisme en recreatie aanbod in Vianen. Daarom is deze partij als belangrijke stakeholder gekozen.

De sector recreatie bevat in dit onderzoek evenementen en inwoners. De Paardenmarkt en Sleepbootdagen zijn hierbij gekozen als interessante stakeholders. Zoals eerder aangegeven is het onderzoek met name gericht op de inwoners van Vianen. Daarom zijn de inwoners ook als belangrijke stakeholder gekozen aangezien het aanbod direct op hun als recreant is afgestemd.

Al de bovenstaand genoemde stakeholders staan direct verbonden met de vrijetijdseconomie van Vianen. Enerzijds zijn het aanbieders van recreatieve activiteiten en anderzijds gebruikers van deze activiteiten. De meningen en inzichten van deze groepen bieden waardevolle input voor het advies voor het toekomstige Recreatie & Toerisme beleid.

Sector Type stakeholder Stakeholder Vianen
Overheid Gemeenten / provincies / waterschappen 1. Recreatie & Toerisme (gemeente)
2. Recreatie Midden Nederland
Retail Retail ondernemingen 3. Ondernemersvereniging
Sport Sportverenigingen 4. Sportraad
Cultuur Cultuurverenigingen 5. De Stadshof
6. Het land van Brederode
Horeca Horeca ondernemingen 7. ‘t Fust
8. De Ponthoeve
Recreatie Evenementen / dagrecreanten inwoners 9. Paardenmarkt
10. Sleepbootdagen
11. Inwoners

Tabel ‘

Indirecte stakeholders
Onder de indirecte stakeholders worden vanuit de toerismesector de dagrecreanten en verblijfsrecreanten geschaard. Het aanbod is op hen afgestemd. Omdat toeristen wellicht nog nooit in Vianen zijn geweest zijn de VVV Vianen en Van der Valk gekozen als belangrijke partijen die te maken hebben met toerisme in Vianen.

Als laatste stakeholder is in de mediasector gekozen voor de afdeling Communicatie. Deze afdeling staat direct verbonden met Social Media, kranten, televisie en radio. Van hieruit wordt het recreatieve aanbod van Vianen gepromoot.

Sector Type stakeholder Stakeholder Vianen
Toerisme Dagrecreanten / verblijfsrecreanten 12. VVV Vianen
13. Van der Valk
Media Social Media / radio / televisie / kranten 14. Communicatie (gemeente)

Tabel ‘

6 Viaanse vrijetijdsbestedingen
In dit hoofdstuk worden alle vrijetijdsbestedingen van de inwoners van Vianen volgens de Recreantenatlas (2011) in kaart gebracht. Ook het inkomen van het huishouden in Vianen volgens de recreantenatlas wordt weergegeven.

Inkomen van het huishouden Nederland Provincie Utrecht Regio Groene Hart / Vechtstreek Gemeente Vianen Index gemeente tov. NL
Beneden modaal 28% 25% 20% 19% 69%
Modaal 37% 36% 36% 40% 107%
1,5 keer modaal 19% 19% 20% 21% 113%
2 keer modaal en hoger 16% 20% 24% 20% 120%

Tabel ‘ Inkomen per huishouden (Recreantenatlas Utrecht, 2011)

Zoals bovenstaande tabel weergeeft kent Vianen aanzienlijk minder inwoners met een beneden modaal inkomen en meer inwoners met een modaal, anderhalf keer modaal en twee keer modaal inkomen. Hieruit kan geconcludeerd worden dat de gemiddelde inwoner van Vianen meer geld heeft te besteden in hun vrije tijd in vergelijking met de gemiddelde Nederlander.

De volgende tabellen geven weer hoe de vrijetijdsbestedingen van inwoners van Vianen in vergelijking tot inwoners van Nederland, de provincie Utrecht en de regio Groene Hart/ Vechtstreek zijn. Sommige activiteiten kunnen in Vianen niet gedaan worden en kunnen daardoor lager scoren.

Buitenrecreatie Nederland Provincie Utrecht Regio Groene Hart / Vechtstreek Gemeente Vianen Index gemeente tov. NL
Wandeling voor plezier 57% 54% 52% 52% 92
Fietstocht voor plezier 50% 52% 57% 55% 110
Recre??ren aan water (zee, meer, rivier, plas e.d.) 46% 48% 56% 53% 114
Recre??ren niet aan water (park, bos e.d.) 37% 45% 45% 44% 118
Toertochtjes met de auto 35% 31% 38% 38% 108
Tocht met rondvaartboot 6% 5% 1% 1% 13
Toertochtjes met de motor 4% 5% 9% 9% 230
Naar de volkstuin 4% 3% 4% 3%
70

Tabel ‘ Buitenrecreatie (Recreantenatlas Utrecht, 2011)

Opvallend aan bovenstaande tabel is het aantal toertochtjes met de motor. Dit percentage is ruim twee keer zo hoog in het Groene Hart en Vianen als gemiddeld in Nederland. Daarnaast valt het ook op dat het aantal tochten met de rondvaartboot erg laag ligt. Dit terwijl Vianen omringt is door waterwegen.

Waterrecreatie en – sport Nederland Provincie Utrecht Regio Groene Hart / Vechtstreek Gemeente Vianen Index gemeente tov. NL
Zwemmen in binnenbad 46% 52% 63% 68% 147
Zwemmen in buitenbad 27% 27% 31% 34% 127
Varen met motorboor, jacht 9% 10% 22% 16% 178
Vissen 8% 8% 12% 12% 153
Kano??n 4% 6% 6% 7% 167
Zeilen 3% 4% 3% 2% 70

Tabel ‘ Waterrecreatie en ‘ sport (Recreantenatlas Utrecht, 2011)

Op het gebied van zwemmen in binnen- en buitenbad, varen, vissen en kano??n scoort Vianen ten opzichte van de rest van Nederland hoger. Alleen zeilen wordt minder gedaan in Vianen.

Zelf sporten Nederland Provincie Utrecht Regio Groene Hart / Vechtstreek Gemeente Vianen Index gemeente tov. NL
Fitness, aerobic, steps, spinning, etc. 19% 21% 17% 18% 92
Schaatsen 13% 15% 11% 11% 90
Wandelsport 13% 12% 11% 13% 97
Voetbal 10% 10% 12% 11% 112
Joggen, hardlopen, trimmen 9% 10% 7% 6% 71
Skaten, skeeleren 6% 7% 6% 5% 80
Denksport (bridge, schaken, dammen etc.) 7% 7% 10% 9% 136
Tennis 5% 8% 5% 5% 90
Ski??n, langlaufen, snowboarden 4% 3% 0% 0% 0
Badminton 4% 6% 4% 5% 123
Moutainbiken 3% 3% 0% 0% 0
Volleybal 3% 2% 3% 4% 135
Wielrennen 3% 4% 5% 5% 202

Tabel ‘ Zelf sporten (Recreantenatlas Utrecht, 2011)

Bovenstaande tabel over sporten laat zien dat er Vianen boven gemiddeld aan denksport, badminton en volleybal wordt gedaan. Het niveau van wielrennen in Vianen ligt aanzienlijk hoger. Tevens geeft de tabel aan dat er in Vianen niet aan mountainbiken wordt gedaan.

Sportwedstrijd bezoeken Nederland Provincie Utrecht Regio Groene Hart / Vechtstreek Gemeente Vianen Index gemeente tov. NL
Betaald voetbalwedstrijd (o.a. ere- en eerste divisie) 11% 9% 7% 8% 68
Amateur voetbalwedstrijd 13% 13% 10% 11% 89
Professionele wedstrijd andere sport 4% 4% 1% 1% 21
Amateurwedstrijd andere sport 11% 11% 13% 14% 127

Tabel ‘ Sportwedstrijd bezoeken (Recreantenatlas Utrecht, 2011)

Betaald voetbalwedstrijden, amateur voetbalwedstrijden en professionele wedstrijden van andere sporten worden volgens deze tabel gemiddeld iets minder bezocht dan in de rest van Nederland. Alleen het bezoeken van amateurwedstrijden van andere sporten wordt gemiddeld gezien vaker in Vianen gedaan.

Wellness / beauty / ontspanning Nederland Provincie Utrecht Regio Groene Hart / Vechtstreek Gemeente Vianen Index gemeente tov. NL
Schoonheids- en Beauty behandeling 11% 12% 16% 14% 118
Kuurbaden 3% 2% 1% 1% 45
Sauna bezoek 14% 18% 23% 21% 155
Yoga, Tai Chi, Meditatie e.d. 2% 4% 3% 3% 137
Zonnebank 7% 7% 4% 3% 46

Tabel ‘ Wellness, beauty en ontspanning (Recreantenatlas Utrecht, 2011)

Attracties bezocht Nederland Provincie Utrecht Regio Groene Hart / Vechtstreek Gemeente Vianen Index gemeente tov. NL
Rommelmarkt, vlooienmarkt, zwarte markt 43% 43% 35% 34% 79
Attractiepark, pretpark 42% 38% 38% 37% 89
Dierentuin vogelpark, zeeaquarium, etc. 42% 47% 45% 44% 106
Kermis 33% 22% 29% 28% 84
Speeltuin 29% 28% 38% 37% 131
Kinderboerderij 26% 27% 40% 37% 141
Sier-, heemtuin 5% 5% 2% 2% 37

Tabel ‘ Attracties bezoeken (Recreantenatlas Utrecht, 2011)

Het bezoeken van attracties wordt door de inwoners van Vianen gemiddeld iets minder gedaan. Met de kinderen een speeltuin of kinderboerderij bezoeken wordt gemiddeld wel meer gedaan. Gezien het feit dat er in Vianen geen kinderboerderij aanwezig is mag dit op zijn minst als opvallend worden ervaren.

Evenement bezocht Nederland Provincie Utrecht Regio Groene Hart / Vechtstreek Gemeente Vianen Index gemeente tov. NL
Beurs, tentoonstelling, show 28% 32% 25% 24% 86
Cultureel evenement, festival 15% 20% 12% 13% 86
Jaarmarkt, braderie, corso 38% 36% 39% 45% 117
Kerstmarkt 20% 18% 12% 14% 67
Muziek evenement, festival 29% 28% 19% 21% 71

Tabel ‘ Evenement bezoeken (Recreantenatlas Utrecht, 2011)

Bovenstaande tabel geeft weer dat de recreanten in Vianen gemiddeld minder evenementen bezoeken. Alleen het bezoeken van een jaarmarkt, braderie en corso wordt iets meer dan gemiddeld gedaan. Het bezoeken van een kerstmarkt, muziek evenement en festival wordt aanzienlijk minder dan gemiddeld gedaan.

Recreatief winkelen Nederland Provincie Utrecht Regio Groene Hart / Vechtstreek Gemeente Vianen Index gemeente tov. NL
Gewinkeld in binnenstad 66% 65% 50% 54% 82
Tuincentrum 58% 55% 62% 60% 104
Markt bezocht 48% 40% 46% 41% 86
Winkelen voor plezier in stadsdeelcentrum of wijkcentrum 44% 41% 49% 45% 104
Meubelboulevard, woonmall bezocht 28% 33% 3% 37% 132
Factory Outlet Center (bijv. Batavia stad) 15% 9% 8% 6% 42

Tabel ‘ Recreatief winkelen (Recreantenatlas Utrecht, 2011)

Op het gebied van winkelen geeft bovenstaande tabel weer dat in Vianen gemiddeld minder wordt gewinkeld dan in Nederland. Een bezoek aan een tuincentrum en winkelen voor plezier wordt echter wel wat meer gedaan. Vianen heeft elke woensdag een markt, maar toch geeft de tabel aan dat de gemiddelde recreant in Vianen de markt gemiddeld minder bezoekt. Daarnaast wordt een bezoek aan een factory outlet center aanzienlijk minder gedaan.

Cultuur Nederland Provincie Utrecht Regio Groene Hart / Vechtstreek Gemeente Vianen Index gemeente tov. NL
Bioscoop of filmhuis bezocht 42% 42% 30% 28% 65
Museum bezocht 25% 32% 21% 20% 80
Concert (pop, jazz, blues, rock) bezocht 20% 20% 19% 18% 92
Musical bezocht 21% 25% 29% 29% 141
Monument, bezienswaardigheid bezocht (zoals kastelen, kerken, dorpen of stadsdelen) 20% 26% 18% 22% 110
Cabaretvoorstelling bezocht 16% 17% 10% 10% 66
Toneelvoorstelling bezocht 13% 12% 7% 7% 56
Klassiek concert, opera, operette bezocht 7% 10% 6% 5% 81
Galerie of atelier bezocht 6% 7% 5% 6% 100
Bezoek aan oudheidkundige, archeologische objecten (opgravingen, grafheuvels, hunebedden) 6% 7% 4% 4% 67
Ballet, dansvoorstelling bezocht 5% 4% 6% 5% 107

Tabel ‘ Cultuur (Recreantenatlas Utrecht, 2011)

Als er gekeken wordt naar het bezoeken van toneelvoorstelling, cabaretvoorstellingen, bioscoop of filmhuis en bezoek aan oudheidkundige archeologische objecten kan geconstateerd worden dat dit gemiddeld aanzienlijk minder wordt gedaan in Vianen. Deze bron dateert van 2011 en aangezien er in 2012 ontwikkelingen hebben plaatsgevonden van de stadshof Vianen kan het zo zijn dat deze cijfers voor nu niet meer van toepassing zijn.

Van bezoeken aan een museum of klassiek concert is in Vianen ook minder spraken. Het bezoek aan een musical is wel aanzienlijk hoger dan gemiddeld in Nederland.

Uitgaan Nederland Provincie Utrecht Regio Groene Hart / Vechtstreek Gemeente Vianen Index gemeente tov. NL
Uit eten in restaurant, eetcafe 79% 90% 88% 89% 113
Op terras zitten 56% 52% 47% 45% 81
Uit eten (fastfood, snackbar) 46% 47% 47% 46% 99
Bar, caf?? bezoek 33% 28% 15% 14% 43
Bowlen, kegelen 22% 30% 32% 33% 151
Discobezoek 8% 7% 4% 4% 50
Casino, speelhal e.d. 6% 3% 3% 3% 48
Dance-, houseparty 4% 3% 2% 1% 41

Tabel ‘ Uitgaan (Recreantenatlas Utrecht, 2011)

Opvallend aan deze tabel is dat er boven gemiddeld wordt gebowld in Vianen. Echter is het bezoek aan een bar, caf??, discotheek, casino, speelhal of danceparty in Vianen een stuk lager dan gemiddeld in Nederland. Het aanbod hiervan is in Vianen niet hoog te noemen.

Overige culturele-, hobby-, verenigingsactiviteiten en cursussen Nederland Provincie Utrecht Regio Groene Hart / Vechtstreek Gemeente Vianen Index gemeente tov. NL
Fotografie, film, video (niet vakantie) 12% 13% 12% 11% 92
Sportvereniging (bijv. kantinedienst of vergadering) 10% 9% 10% 10% 99
Religieuze, kerkelijke vereniging 11% 16% 15% 17% 156
Onderwijs, schoolvereniging 9% 8% 6% 7% 75
Maatschappelijke vereniging (bijv. actiegroep, buurtvereniging, zorg) 8% 7% 9% 9% 108
Zang, toneel, dans, (jazz)ballet 8% 7% 8% 9% 118
Bespelen van muziekinstrument 7% 7% 8% 10% 145
Tekenen, schilderen, beeldhouwen, sieraden maken, weven etc. 6% 6% 5% 5% 75
Wijnproeven, kookcursus e.d. 3% 5% 7% 7% 234
Natuur, milieu activiteiten, vereniging 2% 3% 2% 2% 87

Tabel ‘ Overige culturele-, hobby-, verenigingsactiviteiten en cursussen (Recreantenatlas Utrecht, 2011)

Aan de hand van deze laatste tabel kan geconcludeerd worden dan er aanzienlijk veel gedaan wordt aan wijnproeven en kookcursussen. Ook het aantal mensen dat een muziek instrument bespeelt en participeert aan religieuze, kerkelijke verenigingen is hoog te noemen. Het aandeel in de onderwerpen natuur- en milieu activiteiten, onderwijs en schoolverenigingen en tekenen, schilderen, beeldhouwen, sieraden maken en weven is gemiddeld iets lager te noemen.

De landschapsvisie (2013) stelt dat Vianen de volgende recreatieve speerpunten heeft:
‘ De buitenstad van Vianen, in aansluiting op de aantrekkelijke binnenstad;
‘ De kasteellocatie van het voormalige Huis Hagestein;
‘ Fort Everdingen als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie;
‘ Het stuweiland in de Lek, met sluis- en stuwcomplex Hagestein, de steenfabriek
en de nieuwe landgoederen die in de Ossenwaard worden ontwikkeld;
‘ Het griendencomplex van Autena en Bolgerijen (Gemeente Vianen, 2013).

Deze speerpunten zijn voornamelijk op het landschap van Vianen gericht en zijn veelal niet commercieel. In de volgende paragraven komt tevens het commerci??le aanbod van Vianen aan bod.

De volgende figuur geeft een duidelijk beeld van de huidige situatie omtrent de landschappelijke recreatievoorzieningen van Vianen. Deze voorzieningen zijn per sector onderverdeeld.

Figuur ‘ Landschappelijke recreatievoorzieningen Vianen (Gemeente Vianen, 2013).

Type Vianen Hagestein Zijderveld Everdingen
Badminton 1 – – –
Bowlen 1 – – –
Bridge 1 1 – –
Darten 1 – – –
Gymnastiek en turnen 2 1 1 –
Handbal 1 – – –
Hengelsport 1 1 – –
Hockey 1 – – –
IJssport 1 1 – 1
Korfbal 1 – – –
Paardrijden 1 1 – –
Schaken 1 – – –
Tafeltennis 1 1 – –
Tennis 1 – – 1
Vecht- en zelfverdedigingssport 2 – – 1
Voetbal 2 – – 1
Volleybal 1 – – –
Wandelsport – 2 – –
Watersport 2 1 – –
Zaalvoetbal 1 – – –
Totaal 23 9 1 4

Tabel ‘ Alle type sporten in gemeente Vianen (Gemeente Gids Vianen)

Type Vianen Hagestein Zijderveld Everdingen
Restaurant 20 – – –
Caf?? 3 1 – –
Dorpshuis – 1 1 1
Natuurderij 1 – – –
Totaal

Tabel ‘ Aantal type horeca ondernemingen in Vianen

In 2008 is onderzoek gedaan naar het aantal winkels per gebied in Vianen. Hier zijn de uitkomsten van dit onderzoek aan toegevoegd, zodat er een duidelijk inzicht over de situatie gegeven kan worden. De uitkomsten waren als volgt:

Winkelgebied Aantal winkels
1989 Aantal winkels
2008 Aantal winkels
2014
Centrum 65 76*
De Hagen 8 2
Monnikenhof 6 7*
Bedrijventerrein – 5
Overige 6 –
Totaal 85 90

Tabel ‘ Aantal winkels gemeente Vianen 1989, 2008 en 2014

Figuur ‘ Ontwikkelingen Pontwaard/Mijnsherenwaard

Type Vianen Hagestein Zijderveld Everdingen
Camping 1 1 – –
Passantenhaven 2 – – –
Hotel 2 – – –
Bed en Breakfast 5 1 1 –
Totaal 10 2 1 0

Tabel ‘ Aantal verblijfsaccommodaties gemeente Vianen Bron VVV-Vianen