De Brexit komt uit het samenvoegen van twee woorden: Britain en exit. Het is een referendum waarbij alle inwoners van Groot-Brittannië mochten stemmen of ze in de Europese Unie (Remain) wilden blijven of wilden vertrekken (Exit). Dit was een belofte die toenmalig premier David Cameron in zijn verkiezingscampagne aan de bevolking had gedaan als hij zou herverkozen worden tot premier. Groot-Brittannië bestaat natuurlijk niet alleen uit het Engeland. Ook Wales, Noord-Ierland en Schotland behoren ertoe en ook hun inwoners mochten stemmen voor het referendum.
De beide kampen hadden hun campagnevoerders: enerzijds was er voor het Remain-kamp toenmalig huidig premier David Cameron samen met huidig burgemeester van Londen Sadiq Khan, anderzijds waren Nigel Farage en ex-burgemeester Boris Johnson campagnevoerders voor het Leave-camp omdat zij vonden dat het VK niet langer moest gehoorzamen aan de Europese wetten van de Europese Unie maar het heft terug in handen moesten nemen en eigen regels bepalen.
Op 23 juni 2016 vond het referendum plaats en won het Leave camp met 51,9%. Nigel Farage sprak toen de woorden uit: “It’s an indepence day for our country.” Een opvallende statistiek was dat veel jongeren voor Remain stemden en veel 40-plussers voor Leave hadden gekozen maar daarbij eigenlijk niet wisten waarvoor ze stemden. Er werd een online petitie op het internet opgestart omdat mensen een herstemming van het referendum wensten. Meer dan drie miljoen mensen tekenden de petitie maar de regering was bikkelhard. Gekozen is gekozen, oordeelde het parlement en een ontgoochelde David Cameron stapte op als premier in Downing Street 10 en werd er opgevolgd door Theresa May. Zij krijgt nu de zware opdracht om de komende jaren de Brexit effectief te laten uitvoeren, maar één ding is zeker. Het zullen moeilijke onderhandelingen worden want de Europese Unie had gerekend op een Remain vote van de mensen, die er niet kwam.
2 Hoe zullen de wisselkoersen reageren op de Brexit, pond vs. Euro?
De Brexit zal voor de gewone Belg niet veel gevolgen hebben, maar wat met de uitvoer van de Belgische bedrijven naar Groot-Brittannië? Zoals de meesten wel weten, is België de belangrijkste handelspartner van Groot-Brittannië binnen de eurozone. Bijna 9% van de Belgische export gaat naar Groot-Brittannië.
De Brexit kan als gevolg hebben dat de Britse groei op handelsvlak een stuk zal vertragen, wat de import op negatieve wijze kan beïnvloeden. Vooral in Vlaanderen zal dit het meest doorwegen. Tegen 2030 kan de Brexit Vlaanderen 2,5% van het bruto binnenlands product kosten.
Door de Brexit is ook de waarde van pond met 10% gedaald, wat dus wil zeggen dat voor hen alles 10% duurder wordt. Dit kan één van de redenen zijn dat Groot-Brittannië minder zal invoeren. Verschillende bedrijven vrezen een omzetverlies van ongeveer 30%. Dit zal hoogstwaarschijnlijk de voedsel- en textielindustrie het hardst treffen. Een andere reden kan zijn dat België zijn prijzen niet wil aanpassen, waardoor ze andere handelspartners gaan zoeken die een stuk voordeliger zijn. Als België zijn prijzen op dit niveau houdt, kan dit leiden tot het verlies van onze concurrentiekracht.
Wat er exact zal gebeuren met de export van België naar Groot-Brittannië zal pas duidelijk worden wanneer de Brexit effectief doorgevoerd wordt en op welke manier dit zal gebeuren.
3 Welke langetermijngevolgen heeft de Brexit?
De komende Brexit betekent de heronderhandeling van handelsverdragen tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU. De toegang tot de Europese eengemaakte markt is namelijk cruciaal voor het Verenigd Koninkrijk. Hoe deze verdragen tot stand komen moet men nog beslissen, maar men schat dat de economieën van beide partijen zullen inkrimpen aangezien de nieuwe verdragen op economisch vlak minder sterk zullen zijn dan direct lidmaatschap in de EU. De langetermijngevolgen voor het VK en de EU zullen grotendeels afhangen van hoe het nieuw EU-VK handelskader wordt vastgelegd. Er worden vier modellen voorgelegd, elk met hun eigen gevolgen en economische impact.
1. Er wordt een bilateraal handelsverdrag afgesloten.
Dit is net zoals het verdrag tussen Canada en de EU, CETA (Comprehensive Economic Trade Agreement). Het is moeilijk in te schatten welke gevolgen dit zou hebben op België. Het kan zowel negatief als positief zijn.
2. Er worden bilaterale sectorakkoorden afgesloten.
Dit scenario is zeer onwaarschijnlijk aangezien dit een inflexibel systeem is. Bovendien zijn de negatieve gevolgen voor België hoog.
3. Het VK wordt lid van de Europese Economische Ruimte (EER).
Dit is een bevoorrechte handelspositie binnen de EU, net zoals Noorwegen. Deze optie zou zeer positief zijn voor de Belgische exporteurs, maar het is onwaarschijnlijk aangezien dit geen goede optie is voor het VK. Het geeft niet genoeg autonomie aan het VK en er zou nog altijd een bijdrage moeten betaald worden aan de EU.
4. Het VK handelt onder Wereldhandelsorganisatie (WHO) regels.
Het VK moet sowieso haar WHO-lidmaatschap heronderhandelen, wat zeer onwenselijk is voor Belgische exporteurs indien er geen preferentiële handel meer zal zijn. Dit is het meest negatieve model voor de Belgische export maar ook is het onwaarschijnlijk dat er geen nieuwe regeling komt voor preferentiële handel tussen het VK en de EU.
Enkele gevolgen op lange termijn waarvan men zo goed als zeker is, zijn een toename in reguleringen en een herlokalisatie vanuit het VK. Een nieuw handelsakkoord tussen het VK en de EU betekent dat men op het vlak van reguleringen zal botsen en Belgische/Europese exporteurs zullen de prijs moeten betalen. Ook bedrijven zullen meer voordeel zien in het verhuizen van hun hoofdkantoren naar het Europese vasteland. Vooral de financiële sector in Londen zal hierdoor getroffen worden.
Tot slot, sowieso wordt de Belgische exportsector getroffen door de Brexit op lange termijn. Er zullen faillissementen zijn, België heeft een groot aandeel in de export naar het VK. Hoe erg België getroffen wordt op langere termijn hangt af van hoe het nieuwe handelsakkoord tussen het VK en de EU eruit zal zien.
4 Welke gevolgen heeft de Brexit voor de Belgische export?
De Brexit zorgt voor veel onzekerheid. Die zorgt er dan weer voor dat er meer schommelingen van het Britse pond zijn. Luc Aben, hoofdeconoom bij Van Lanschot Bankiers ziet het pond als gevolg van de Brexit 10 procent verzwakken. Geert Gielens, hoofeconoom van Belfius, daartegenover ziet het pond 10 tot 20 procent zakken. Maar wat zeker is, is dat er vooral veel volatiliteit (schommeling) zal zijn, want de politieke situatie in Groot-Brittannië is nog niet stabiel. Niet alleen het Britse pond zal aan waarde verliezen. Ook de euro zal in waarde dalen. Men verwacht dat deze 5 procent in waarde zal dalen tegenover de Amerikaanse dollar.
In de grafiek hieronder zien we dat de waarde van de pond na de stemming voor de Brexit zeer sterk daalde. Voor de stemming was één euro ongeveer 0,760 pond waard. Begin juli kregen we plots 0,840 pond voor dezelfde euro. Dit is een minder grote daling dan de experts gevreesd hadden. Het pond is toen met tien procent gedaald tegenover de euro en met achttien procent tegenover de Amerikaanse dollar, waardoor Britse bedrijven fors goedkoper konden exporteren.
De laagste waarde van het pond dit jaar was in oktober. Toen schommelde deze rond de 0,900 pond per euro, maar dit is nu terug aan het stabiliseren.
De Brexit kan ook een Tail-risk teweegbrengen, zoals een plotselinge erge ommekeer van het marktsentiment dat het voor het Verenigd Koninkrijk moeilijk zou maken om zijn lopend tekort te financieren. Hierdoor kan de Britse pond in vrije val terechtkomen.