In opdracht van het Augeo ben ik een onderzoek gestart naar kindermishandeling. Ik wil een duidelijk beeld creëren van wat kindermishandeling inhoudt en waar een maatschappelijk werker en de mensen in de omgeving zijn of haar bijdrage aan preventie kan leveren.
Uit cijfers op de website van het NJI blijkt dat er in 2010 een stijging is geweest, in gevallen van jongeren in de leeftijdscategorie van 0 tot 18 jaar die blootgesteld zijn aan een dergelijke vorm van kindermishandeling, van 3% in vergelijking tot 2005. De meest voorkomende gevallen zijn emotionele en fysieke mishandeling. Om een betere omschrijving te geven van dit soort mishandeling, maak ik gebruik van een casus uit een presentatie die gepresenteerd is door een aantal pedagogen van het Rijksuniversiteit Groningen (C4Youth, 2012).
Bureau Jeugdzorg is gebeld door een bezorgde basisschool lerares over een meisje van 6 (Diana) uit haar klas. – Het gezin bestaat uit vader, moeder en drie kinderen (6, 4 en 2 jaar oud). Ouders hebben een gespannen relatie en hebben moeite met het reguleren van hun emoties. Het gezin verkeert in financiële problemen en is al bekend bij BJZ, maar in de laatste drie jaar is er geen bemoeienis geweest. – Het viel de lerares op dat Diana blauwe plekken heeft op haar handen en rug. Bovendien zijn uit het dossier andere ongelukken op te maken (gebroken arm, ontwrichte schouder, en brandwonden van kokend water). – Diana heeft op school moeite zich te concentreren en heeft een sociale en cognitieve achterstand ten opzichte van leeftijdgenootjes.
Het is duidelijk dat kindermishandeling een maatschappelijk probleem is (Kindermishandeling beter aanpakken, 2014). Doordat dit een maatschappelijk probleem is kun je dit ook terug zien op micro, meso en macro niveau. Als je denkt aan micro niveau, ga je grootschalig denken. Je denkt dan aan de maatschappij, de gemeente en bijvoorbeeld de buren. Dit zijn mensen in de omgeving die kindermishandeling kunnen signaleren. Dit heeft als gevolg dan ook dat er hulp ingeschakeld kan worden. Op mesoniveau kun je denken aan het bovenstaande casus, hierin wordt er een aanname gemaakt door de lerares. Dit is gedeelte van waaruit de mesoniveau bestaat. Deze is erg ruim maar bestaat ongeveer uit organisaties, scholen en diverse instellingen. Het belangrijkste niveau om naar te kijken is de macroniveau. Dit omdat dit het individueel gedrag dat beïnvloed wordt door de omgeving om zich heen. Denk aan bijvoorbeeld aan een ouder dat vroeger mishandeld is en nu ook zijn/haar kinderen mishandeld.
In mijn onderzoek komt u meer te weten over de vormen van kindermishandeling, de risicofactoren, de oorzaken en de preventie voor kindermishandeling. Ook besteed ik meer aandacht aan het signaleren van kindermishandeling.
Opdrachtgever
Augeo is een instelling die zich focust op het bereiken van ouders en kinderen in de knel, door de mensen om hen heen. Dit doen zij doormiddel van het ontwikkelen van producten waarbij ze de omgeving kunnen helpen met het signaleren van bedreigende en stressvolle opvoedsituaties.
Op de website wordt duidelijk dat Ageo (ageo.nl) het belangrijk vind om te investeren met kennis, betrokkenheid, ervaring en geld. Dit is omdat wij ervoor staan om ieder persoon die in een dergelijke situatie terecht komt (signalering van kindermishandeling), weet wat hij kan doen. Het is namelijk vaak vrij lastig om in te schatten of een kind daadwerkelijk mishandeld wordt. Het Augeo staat er juist in voor om mensen hier op de hoogte van te brengen. Dit doen zij door middel van het starten van kleine projecten.
“Kindermishandeling kan een blijvende, schadelijke invloed hebben op een kind. Augeo wil er daarom voor zorgen dat iedereen die met ouders en kinderen werkt, kindermishandeling kan signaleren en aanpakken. En dat kinderen en ouders ook na traumatische ervaringen weer verder kunnen. Met die doelen voor ogen ontwikkelen we online cursussen voor professionals.” (Augeo)
Doormiddel van cursussen geven kan het Augeo werken aan de signalen van kindermishandeling herkennen, ervoor zorgen dat mensen hun eigen zorgen bespreekbaar kunnen maken en dat ze daar van uit actie ondernemen.
Aan mij is het de opdracht om, ter verbetering van de signalering van vormen van kindermishandeling, een beter beeld te creëren over kindermishandeling, over de signalering van kindermishandeling en wat voor soort hulp er geboden kan worden aan de partijen binnen zulke situaties (denk hierbij aan: de omgeving, de ouders, het kind).
Probleemanalyse
“In 2010 zijn in Nederland ruim 118.000 kinderen en jongeren van 0 tot 18 jaar blootgesteld aan een vorm van kindermishandeling. Het gaat hierbij om ruim 3 procent van het totaal kinderen. De meerderheid van de gevallen betreffen emotionele en fysieke verwaarlozing, met respectievelijk 36 en 24 procent van de gevallen. Seksueel misbruik wordt met 4 procent het minst gemeld (NJI, 2015).”
Maar wat is kindermishandeling nou precies, dit is de vraag die door elk maatschappelijk werker gesteld kan worden. Om een helder beeld voor u te creëren zal ik u kort samenvatten wat kindermishandeling inhoudt, althans de definitie van kindermishandeling die vaststaat in de Jeugdwet.
“Elke vorm van voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel (NJI).”
Soorten kindermishandeling
Er zijn diverse vormen van kindermishandeling, hieronder treft u een korte uitleg aan over de vormen van mishandeling (Augeo).
– Lichamelijke mishandeling: denk hierbij aan alle vormen van lichamelijk contact, zoals schoppen, slaan, stompen, duwen, knijpen.
– Lichamelijke verwaarlozing: het kind krijgt niet de zorg dat elk kind verdient, er wordt amper naar het kind omgekeken.
– Emotionele of geestelijke verwaarlozing: het kind krijgt heel weinig aandacht, als er aandacht is dan is dit vaak negatief. De emotionele gevoelens worden verwaarloosd, er wordt geen liefde, warmte en geborgenheid geboden aan het kind. Of het kind maakt geweld mee in tussen ouders.
– Emotionele of geestelijke mishandeling: het kind wordt gekleineerd met woorden door zijn ouder(s), het kind krijgt vaak verwijten naar zijn hoofd geslingerd.
– Seksueel misbruik: een volwassene raakt een kind op een seksueel ongepaste manier aan, een kind wordt verleid door een volwassene om seksuele handelen te verrichten.
Risicofactoren
Eigenlijk is het heel lastig om te kunnen zeggen wat nou de specifieke risicofactoren van kindermishandeling zijn, het kan in elk gezin voorkomen. Om een beeld te creëren over welke risicofactoren meespelen, geef ik u een korte uitleg over de meest voorkomende risicofactoren:
Problemen en persoonlijkheid van de ouder:
Ouders die hun kind mishandelen of verwaarlozen onderscheiden zich op drie punten van andere ouders: hun persoonlijk functioneren, hun opvattingen over kind en opvoeding en hun eigen ontwikkelingsgeschiedenis (NJI, 2013).
Nare jeugdervaringen:
Ouders die zelf mishandeld zijn, zijn sneller geneigd hun eigen kinderen te mishandelen (Mens en gezondheid).
Persoonlijke problemen:
Denk hierbij aan depressie of vormen van psychische problemen (Mens en gezondheid).
Leefomstandigheden:
Een omgeving waarin een kind opgroeit, kan ook vol zitten met verschillende factoren die allemaal het risico van mishandeling vergroten (NJI, 2013).
Sociaal – economische omstandigheden:
Er is een standaard beeld gecreëerd dat kindermishandeling het meeste voorkomt in gezinnen die in achterstandsbuurten wonen, of gezinnen met een criminele achtergrond. Armoede, werkeloosheid en een slechte huisvesting veroorzaken stress en kunnen het ontstaan van kindermishandeling bevorderen (NJI, 2013).
Extra kwetsbaar:
Denk hierbij aan kinderen die extra aandacht nodig hebben, zoals kinderen met vorm van autisme of ADHD, een lichamelijke of verstandelijke handicap. Dit zijn slechts een voorbeelden van de bestaande ziektes. Ouders kunnen dan veel minder geduld hebben met een kind doordat het extra aandacht nodig heeft. Dit zorgt ervoor dat een ouder veel meer stress ervaart, wat kan leiden tot mishandeling (NJI, 2013).
AMK
Als iemand vermoedt dat een kind in hun omgeving mishandeld wordt, dan kan er contact opgenomen worden met het Advies en Meldpunt Kindermishandeling. Het is een lijn waar iedereen als melder een melding kan maken, van leerkracht op school tot buurman of buurvrouw. Ook professionals kunnen een melding maken over een assumptie van kindermishandeling. Uit het artikel blijkt ook dat veel mensen bang zijn om kindermishandeling te melden, dit punt moet verholpen worden (Mens en samenleving).
Angst
Mensen hebben een angst dat als zij een melding maken over kindermishandeling zij de personen in kwestie daarmee op een nare manier zullen confronteren. Maar het hoeft niet specifiek over een melding te gaan, mensen mogen ook naar het AMK bellen om zijn of haar zorgen te uiten over een bepaalde situatie waarbij er een vermoeden is van mishandeling. Helaas doordat mensen vaak gaan twijfelen worden de vermoedens niet meer zo serieus genomen. Mensen kunnen dan het gevoel krijgen dat de mishandeling vanzelf opgelost wordt, terwijl het dan alleen maar erger wordt (Mens en samenleving).
Gevolgen van kindermishandeling
Kindermishandeling kan heel veel effect hebben op een kind, zowel fysiek als mentaal. Het kan zodanige impact op een kind hebben, dat het kind de rest van zijn leven de gevolgen ervan zal moeten ervaren. Op de website van Opvoedadvies wordt gesproken over de gevolgen van kindermishandeling. Deze focussen zich voornamelijk op de leeftijd van het kind, de duur van de mishandeling, de ernst van de mishandeling, de veerkracht van het kind en de omgeving van het kind. Zoals ik al eerder aangaf zijn dit ook allemaal bepaalde risicofactoren die meespelen bij mishandeling. (Opvoedadvies)
Ik heb u nu een korte inzicht gegeven in wat voor vormen er van kindermishandeling bestaan, de risicofactoren, het AMK (Algemeen Meldpunt Kindermishandeling) en de gevolgen van kindermishandeling. Dit is een korte basis om mijn onderzoek mee te starten.
Doelstelling
Mijn doelstelling met dit onderzoek is het verkrijgen van meer inzicht in welke vormen er van kindermishandeling bestaan, de mate waarin kindermishandeling gemeld wordt in Nederland (via het AMK) en wat voor hulp er gevraagd wordt door gezinnen die te maken hebben met kindermishandeling. Ook wil ik aandacht richten op het maatschappelijk aspect binnen dit kader, je kunt hier tenslotte mee te maken krijgen.
In het belang van de missie van het maatschappelijk werk is kindermishandeling ook een zeer belangrijk onderwerp. “De missie van het maatschappelijk werk is kort gezegd: bevorderen dat mensen in onze samenleving tot hun recht komen, als mens en als burger. Maatschappelijk werkers streven ernaar dat mensen zich in wisselwerking met hun sociale omgeving zo goed mogelijk kunnen ontplooien, naar hun eigen aard, behoeften en opvattingen, en dat ze rekening houden met anderen met wie zij samenleven (Beroepsprofiel, NVMW 2006).”
Om een beter beeld te kunnen creëren over kindermishandeling heb ik mijzelf verdiept in goede, betrouwbare en actuele bronnen, deze kunt u terugvinden in de probleemanalyse (NVMW 2006, NJI, Mens en gezondheid).
In een artikel op de website van de Kinderombudsman wordt aangegeven dat mishandelde kinderen risicogroepen nog onvoldoende in beeld zijn bij gemeenten. Er wordt gesproken van een gemeentelijk beleid dat opgericht is om de preventie van kindermishandeling te registreren nog onvoldoende wordt gewaarborgd. De Kinderombudsman had een onderzoek gepubliceerd waaruit bleek dat de helft van de gemeenten het beleid op papier heeft staan, maar dat blijkt dat de helft van de gemeenten niet weet hoeveel mishandelde kinderen er in hun gemeente zijn. Dit is ook weer een voorbeeld van waarom het belangrijk is dat mensen, met nadruk op maatschappelijk werkers, een goede inzicht krijgen op het signaleren en preveniëren van kindermishandeling (de Kinderomsbudsman).
Zoals ik aangaf maak ik dit onderzoek in opdracht van Augeo, die ook een duidelijke missie heeft: “Augeo wil ervoor zorgen dat kinderen veilig en gezond kunnen opgroeien. We streven ernaar dat iedereen die met ouders en kinderen werkt, schadelijke en stressvolle opgroeisituaties kan signaleren en aanpakken. En dat gezinnen in de knel, steun krijgen van de mensen om hen heen.” (Augeo)
Dit is ook het doel dat ik wil bereiken met mijn onderzoek. Ik wil ervoor zorgen dat maatschappelijk werkers een duidelijker inzicht hebben in de factoren die meespelen bij kindermishandeling. Maatschappelijk werkers kunnen namelijk terecht komen in een situatie waarin er sprake is van kindermishandeling. Het is dan fijn als er duidelijk is wat voor stappen er genomen moeten worden en hoe jij een gezinssituatie kunt verbeteren. Aan het einde van mijn onderzoek moet u een beeld kunnen krijgen over kindermishandeling, de preventie en de risicofactoren.
2015-11-4-1446641183