Inhoudsopgave
1 Hoe heeft Rusland zich na 1989 ontwikkeld?
Korte inleiding schrijven
1.1 Het Politieke landschap
Rusland heeft een rijke en lange geschiedenis. Het land is zeventig jaar lang communistisch geweest en leefde dan ook in een dictatoriaal systeem. Na een periode van Gorbatsjov en Jeltsin waar steeds meer vrijheden kwamen worden die vrijheden anno 2014 onder Vladimir steeds meer ingeperkt.
Al sinds 1918 heeft Rusland algemeen kiesrecht. Vanaf je 18e mag je stemmen. Het land is een federale republiek met een gekozen president, parlementsverkiezingen en een meerpartijenstelsel. Net zoals in Nederland is de politiek verdeelt over twee kamers. Het lagerhuis, oftewel de staatsdoema, en het hogerhuis, de federatieraad.
In het Lagerhuis zitten alle partijen die de kiesdrempel van 5% halen. In de federatieraad zitten van elk van de 83 gebieden twee vertegenwoordigers.
1.1.1 Moderne geschiedenis van de politiek in Rusland
Sinds 1985 is er een nieuwe wind gaan waaien in Rusland. Na jaren van een communistisch bestuur werd Michail Gorbatsjov de nieuwe premier van de Sovjet Unie. Hij was het die glasnost en perestrojka predikte. Dat staat voor openheid en hervormingen. (Gorby.ru)
Het ging in die tijd slecht met Rusland. De communistische partij was corrupt en daarom moest er openheid komen. Niet alleen binnen de partij maar in alle lagen van de samenleving was corruptie aanwezig. Daarnaast was er van alles wat er nodig was voor de burger veel te weinig en wat er was, was kwalitatief niet goed genoeg. Het land zat aan de financi??le afgrond en Gorbatsjov kon niet langer financi??le en militaire hulp bieden aan Oost-Europese landen. Dit was dan ook het begin van het einde van de Sovjet Unie. (Historiek.net, 2011)
In 1990 was Litouwen het eerste land wat zich afscheidde van Rusland en zich onafhankelijk verklaarde. Toen Gorbatsjov in augustus 1991 een verdrag wilde tekenen voor meer autonomie van de staten werd er een coup op hem gepleegd. Hij werd vastgehouden in zijn Datsja op de Krim terwijl een aantal leden van de Communistische Partij de macht probeerden te grijpen. (Historiek, 2011) Boris Jeltsin kwam in verzet tegen deze coup. Hij gaf een legendarische speech op een tank waarna het leger zijn kant koos. Dit zorgde ervoor dat Jeltsin enorm populair werd onder de bevolking. (NOS, 2007) (Bos, 2005)
Toen in december 1991 Oekra??ne zich afscheidde was het moment gekomen dat Gorbatsjov toch af moest treden. Op 1 januari 1992 werd de Russische Federatie een onafhankelijke staat. Boris Jeltsin werd de nieuwe president. (Bos, 2005)
Op 31 december 1999 maakte Jeltsin, die kampte met drankproblemen (Volkskrant, 2009), volkomen onverwacht zijn aftreden bekend. (NRC , 2000) (NOS, 2007)Hij was gekomen om de puinhoop op te ruimen en nu moest er iemand komen voor de lange termijn. Hij schoof Vladimir Poetin naar voren als zijn opvolger. Poetin was in korte tijd enorm populair geworden als KGB-chef door in Tsjetsjeni?? met harde hand de rust weder te laten keren en een nieuwe opstand de kop in te drukken.
Op 26 maart 2000 won Poetin de Presidentsverkiezing. In maart 2004 werd hij herkozen. Van 2008 tot 2012 was hij op papier premier van het land en Medvedev de president. In 2012 werd hij weer de president van het land. (Europa Nu) (Rakmahova, 2007)
1.1.2 Scheiding tussen kerk en staat
Om Rusland goed te begrijpen als journalist is het belangrijk om te zien wat de impact van de staat is op de kerk. De kerk is op het moment van schrijven in handen van Patriarch Kirill. Hij lijkt in de media goed bevriend met Vladimir Poetin. Ze verschijnen graag samen op de staatstelevisie. Toch is het niet zo dat ze vrienden zijn. Poetin vindt Kirill zelfs een hielenlikker of een rat. Dit doordat de kerk altijd met de politieke stroming meewaait om haar eigen bestaan te redden. (Duk, 2014) (Vlastuin, 2012)
Een aantal belangrijke posities binnen de kerk zijn bezet door stromannen van Poetin. Doordat de posities binnen de kerk nauw verbonden zijn met die van de Russische overheid levert dit veel privileges op voor de kerk. (Martens, 2012) Deze krijgen ze als ze loyaal zijn aan de staat. Zijn ze dat niet dan kan het ook vrij snel gebeuren dat ze de privileges kwijt raken. (Duk, 2014)
Op een viering van het leiderschap van patriarch Kirill zei Poetin dat de kerk meer zeggenschap zou moeten hebben over het gezinsleven, educatie en het Russische leger. Ze moeten daar zelfs alle kansen voor krijgen. (Grove, 2013)
Op dit moment groeit de kerk weer terug naar de status die het had van voor de communistische tijd. Na de val van het communisme is er geprobeerd om zoveel mogelijk kerken weer terug te brengen naar hun oorspronkelijke staat. Hierdoor is de Russische kerk direct de grootste land bezitter van heel Rusland.
Zelf ben ik te gast geweest in de Chesme Kerk wat in communistische tijd een marinemuseum was. De parochie van de kerk was een oude gevangenis. De oorsprong van dit gebouw was uiteraard wel een kerk. Hij was gebouwd voor Catharina de Grote. De gevangenis waarin wij sliep was eerder haar paleis.
De historische gebouwen zijn of worden allemaal gerenoveerd door de Russische overheid. Ook als het niet nodig is. Zo staat er in het centrum van Sint Petersburg een enorme kerk, de Kazankathedraal. Daar kun je enkel trouwen. Daar zijn geen erediensten. De reden waarom hier een kerk is herrezen is dat het aan de belangrijkste straat van de stad staat, Nevskiy Prospekt. Een toeristische trekpleister, goed om te laten zien dat de kerk bij Rusland hoort en andersom.
De Russisch Orthodoxe kerk en de staat is duidelijk terug te zien in drie kenmerken. Allereerst is er in 1997 een wet aangenomen waarin vrijheid van godsdienst wordt gegarandeerd in de Russische federatie. Maar er wordt wel onderscheid gemaakt tussen traditionele godsdiensten vanwege de historische waarde en andere godsdiensten als bijvoorbeeld de Rooms Katholieke kerk. De vier historische geloofsvormen zijn Russisch orthodox, de islam, het boeddhisme en het jodendom. (NRC, 1997)
Deze wetten maken het voor protestanten, katholieken of andere religieuze stromingen moeilijk om te overleven. Ze moeten officieel aanvragen of ze de kerk mogen stichten en worden daar zover in tegengewerkt dat het praktisch bijna onmogelijk is om een nieuwe kerk te stichten. (Duk, 2014)
‘
1.2 Het kerkelijke landschap
In Rusland is de Russisch Orthodoxe kerk terug van weggeweest. Onder president Vladimir Poetin krijgt de kerk weer de status die het had voor het communistische tijdperk. Poetin heeft zich nog tijdens het communisme laten dopen en is zelf publiekelijk christen. Het is verbazingwekkend dat de kerk 70 jaar communisme heeft overleefd. Dat is een hele generatie die zonder de kerk is opgegroeid. Tijdens het communisme was lid zijn van een kerk verboden. Christenen werden onderdrukt en vervolgd. Hoewel het aantal kerken is Rusland in die periode is afgenomen was de religiositeit onder de bevolking groter dan ooit. Sinds 1960 is er een groei te zien van het aantal dopelingen. (Shkarovskii, 2011-2012)
1.2.1 Structuur van de Russisch Orthodoxe kerk
Het hoofd de Russisch Orthodoxe kerk is de Patriarch van Moskou en heel Rusland. Deze functie wordt momenteel bekleed door patriarch Kirill. Patriarch betekent letterlijk: Vader van de Russisch Orthodoxe kerk. (Mospat) (Malfiet, 2006)
Het was prins Vladimir van Kiev die de Russisch Orthodoxe Kerk naar Rusland haalde. In het jaar 989 werd hij gedoopt en werd het christelijk geloof de offici??le staatsgodsdienst. De kerk viel toen nog onder het patriarchaat van Constantinopel. (Shaw, 2014)
Constantinopel zag zichzelf als het ‘nieuwe Rome’. Rome vond dat zij zeggenschap had over de vier andere patriarchen. In het Oosten zag men de vijf patriarchen als gelijken met Constantinopel als het nieuwe centrum. Deze verdeeldheid over welke stad nu het belangrijkste was zorgde uiteindelijk voor een scheuring. In 1054 excommuniceerden Paus Leo IX en Patriach Michael Caerularius elkaar. Dit wordt gezien als het Grote Schisma. (RKK, 24) (Shaw, 2014)
De Russisch Orthodoxe kerk is een autocefale kerk. Dat betekent dat de kerk een eigen hoofd heeft. Feitelijk staat de Patriarch van Constantinopel hier nog boven. Maar hij heeft geen autoritair zeggenschap maar enkel een moreel leiderschap. De kerk beslist dus zelf.
De kerk en de staat zijn bijna altijd nauw verbonden geweest. Tegenwoordig is de Russische kerk sterk verbonden met het Kremlin en Poetin. De president van het land doet daar veel moeite voor. Hij profileert zichzelf graag als christen. Dit past binnen zijn nationalistische politieke strategie. (Duk, 2014)
Het is nog niet zo lang geleden dat de kerk werd vervolgd. Ten tijden van het communistische tijdperk was er maar ‘?n ‘religie’ en dat was het Marxisme. ‘Men kan het Russisch communisme alleen begrijpen als men beseft dat het niet slechts een economisch en sociaal experiment is, maar een van de grootste religieuze revoluties in de geschiedenis der mensheid, die werd gedragen door een groep mensen die geen andere waarheid kenden dan het dialectisch materialisme en geen andere profeet erkenden dan Karl Marx.’ (Kampen, 1996)
Met de komst van Gorbatsjov en zijn perestrojka kwam er een einde aan het communistische systeem en brak er een vreedzamere tijd aan voor de christenen in Rusland. Het allereerste teken van het herstel van de kerk was het terugeigenen van het Danilov-klooster in Moskou. Deze werd gerenoveerd en speelde een belangrijke rol in 1988, de eerste kleine stap waar de kerk en de staat toenadering zochten. In 1990 was het weer mogelijk om lid te worden van een kerk. Dit waren nieuwe wetten van de communistische partij. De kerk begon zijn vleugels weer uit te slaan en ze kwam regelmatig weer in de media, de invloed werd zichtbaar in het onderwijs en er kwam een religieuze krant. Voor individuen werd het weer mogelijk om praktiserend te geloven. Ouders kregen weer de mogelijkheid om hun kinderen gelovig op te voeden en ze naar christelijk onderwijs te sturen.
Dat dit op papier kon betekende niet dat dit altijd goed ging. Zo werd er in Sint Petersburg een school bezet door leerlingen omdat de staat de school wilde afpakken. De school was door Nederlanders gefinancierd. Officieel was er dan vrijheid van godsdienst maar financiering vanuit het buitenland was en is nog steeds een probleem. (Hoeven, 2013) (Kerkredactie Ref Dag, 1991)
Daarna duurde het nog lang voordat de kerk zijn invloed kon uitoefenen. Mensen moesten wennen en daarom hielden mensen zich enigszins afzijdig. Niet alleen de burgers maar de kerk moest ook wennen na zeventig jaar communisme hoe ze om moest gaan met haar vrijheden. (Hoeven, 2013)
De invloed van de kerk is in de loop van de tijd steeds verder toegenomen. Religieuze groeperingen gingen weer een centrale rol spelen. De staat betrok de patriarch bij offici??le staatsaangelegenheden en er ontstonden meerdere christelijke politieke partijen.
1.2.2 Kerk en nationalisme
De kerk is tegenwoordig niet meer los te zien van de Russische identiteit. Daarom is het ook niet verwonderlijk dat president Vladimir Poetin graag in de media verschijnt met patriarch Kirill aan zijn zijde.
Geloven in Rusland kent niet de spiritualiteit zoals wij die in Nederland kennen. Het is meer een identiteit. Een bewijs dat je een echte Rus bent. Veel Russen dragen een kruis om hun nek maar weten niet precies wat de rituelen die zij uitvoeren betekenen. Het hoort veel meer bij het nieuwe nationalisme. De kerk had ook nooit zo’n grote invloed kunnen krijgen zonder dat Poetin dat wilde. Hij profileert zichzelf als christen en laat zich graag filmen tijdens een religieuze feestdag. Mede doordat hij dat doet is de kerk wederom onderdeel geworden van de nationaliteit en identiteit. De kerk zal zich altijd goed gedragen richting de staat en zich uitspreken voor het beleid van Poetin. Ze weten dat hij de macht heeft en als hij hun invloed zat is dat hij het zal inperken. (Duk, 2014) (Haas, 2014)
‘
1.3 Het medialandschap
‘
Bibliografie
Bos, M. (2005, Februari). Gorbatsjov en het einde van de Sovjet-Unie. Historisch Nieuwsblad .
Duk, W. (2014, september 16). De Russisch Orthodoxe kerk kan helemaal niets zonder Poetin. (G. Hutten, Interviewer)
Europa Nu. (sd). v.v. Vladimir Poetin. Opgeroepen op september 23, 2014, van Europa Nu: http://www.europa-nu.nl/id/vi1i2twsrrt1/v_v_vladimir_poetin
Gorby.ru. (sd). Michail Gorbatsjov – Biography. Opgeroepen op september 23, 2014, van Gorby.ru: http://www.gorby.ru/en/gorbachev/biography/
Grove, T. (2013, februari 1). Church should have more control over Russian life: Putin. Opgeroepen op februari 5, 2014, van Reuters: http://www.reuters.com/article/2013/02/01/us-russia-putin-church-idUSBRE91016F20130201
Haas, M. d. (2014, september 24). (G. Hutten, Interviewer)
Historiek. (2011, Augustus 17). Bush sr. waarschuwde Gorbatsjov voor coup van 1991. Opgeroepen op september 23, 2014, van Historiek: http://historiek.net/bush-sr-waarschuwde-gorbatsjov-voor-coup-van-1991/12387/#.VCFtMZR_ufo
Historiek.net. (2011, oktober 12). Michail Gorbatsjob 1931 – …. Opgeroepen op september 23, 2014, van Historiek: http://historiek.net/michail-gorbatsjov-1931/40/#.VCFr7ZR_ufo
Hoeven, G. H. (Regisseur). (2013). ‘Visum voor de Hemel’ [Film].
Hutten, G. Sint Petersburg.
Kerkredactie Ref Dag. (1991, maart 11). Russische politie ontruimt Hollandschool. Reformatorisch Dagblad .
Malfiet, K. (2006). Rusland na de Sovjet-Unie: een normaal land? In K. Malfiet, Rusland na de Sovjet-Unie: een normaal land? (pp. 124-126). Lannoo.
Martens, F. (2012, oktober 3). De Russisch-Orthodoxe Kerk in het Rusland van de 21ste eeuw. Opgeroepen op februari 5, 2014, van Mediawerkgroep Syrie: http://mediawerkgroepsyrie.wordpress.com/2012/10/03/de-russisch-orthodoxe-kerk-in-het-rusland-van-de-21ste-eeuw/
Mospat. (sd). De Patriarch. Opgeroepen op september 24, 2014, van Mospat: https://mospat.ru/ru/the_patriarch/
NOS. (2007, april 23). Boris Jeltsin overleden. Opgeroepen op september 23, 2014, van NOS: http://nos.nl/artikel/61825-boris-jeltsin-overleden.html
NRC . (2000, januari 1). Jeltsin treedt af. NRC .
NRC. (1997, september 25). NRC , p. Federatieraad Rusland neemt wet religie aan.
Rakmahova, T. (Regisseur). (2007). How Vladimir Putin came to power [Film].
RKK. (sd). Schisma. Opgeroepen op September 24, 2014, van RKK: http://www.rkk.nl/katholicisme/encyclopedie/s/schisma
Vlastuin, E. v. (2012, maart 3). Samenspel van kerk en Kremlin. Opgeroepen op september 23, 2014, van Reformatorisch Dagblad: http://www.refdag.nl/kerkplein/kerknieuws/samenspel_van_kerk_en_kremlin_1_627180
Volkskrant. (2009, september 23). ‘Dronken Jeltsin wilde in ondergoed een taxi nemen om een pizza te halen’. Opgeroepen op september 23, 2014, van Volkskrant.nl: http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2664/Nieuws/archief/article/detail/357695/2009/09/23/Dronken-Jeltsin-wilde-in-ondergoed-een-taxi-nemen-om-een-pizza-te-halen.dhtml