Een typisch kenmerk van onze postmoderne maatschappij is de groeiende eenzaamheid van de menselijke existentie. Terwijl we met z’n allen meesurfen op de golven van het ‘World Wide Web’ en we nog nooit zo veel aan ‘sharing’ hebben gedaan als de laatste jaren, zijn er ook zelden zo veel mensen geweest die eenzaam door het leven moesten. ‘L’enfer c’est les autres’, zei Sartre, maar zou in deze tijd ‘l’enfer c’est le manque des autres’ niet even waar kunnen zijn?
Gelukkig zij met een massa vrienden op Facebook, want zo kan iedereen zien hoe geliefd ze wel zouden zijn. Het credo ‘ik denk, dus ik ben’ heeft plaats gemaakt voor ‘ik denk, dus ik ben online’.
Het gaat om denkbeeldig opvullen van leegte, het afweren van eenzaamheid. Voor sommigen heeft de virtuele wereld meer werkelijkheidswaarde dan de echte wereld, krijgt zelfs meer emotionele waarde. Dezer dagen reserveert een deel van de bevolking zo goed als dagelijks tijd voor het creëren en onderhouden van een virtuele identiteit.
De tijd die men overheeft voor het ware leven vermindert recht evenredig.
Wij beginnen met een fragment uit de kortfilm ‘Empty as life’ van de Vlaamse psychiater en hoogleraar Dirk De Wachter. De kortfilm is een samenvatting van zijn boek ‘Borderline Times’ waarin hij kritiek geeft op de huidige Westerse samenleving en dus ook op onze beeldcultuur.
Wij hebben dit genomen, omdat vormen van media niet meer weg te denken zijn uit onze maatschappij. We zitten allemaal uren per dag aan onze tv-, gsm- of computerschermen gekluisterd. Zeker de sociale media is uitgegroeid tot iets wat bijna iedereen heeft.
Wij stellen ons daarom de vragen: ‘Waarom posten mensen nu foto’s op sociale media?’, ‘Zijn er verschillen in leeftijd?’ en ‘Heeft sociale media effect op je zelfvertrouwen?’.
2 Inhoudsopgave
1 Inleiding 1
2 Inhoudsopgave 2
3 Wat is sociale media? 3
4 Soorten 3
5 Redenen 6
6 Voordelen 8
7 Nadelen 9
8 Bronnen 13
3 Wat is sociale media?
Sociale media is een verzamelnaam voor alle internet-toepassingen waarmee het mogelijk is om informatie met elkaar te delen op een gebruiksvriendelijke manier. Het betreft niet alleen informatie in de vorm van tekst. Ook geluid en beeld worden gedeeld via sociale media websites. Veel sociale media platforms bieden de mogelijkheid aan deelnemers om elkaar vragen te stellen, te discussiëren, beoordelingen achter te laten en tips te delen. Bij sociale media draait het vooral om interactie en ligt het initiatief bij de gebruikers. Andere kenmerken van sociale media zijn snelle communicatie en actualiteit.
4 Soorten
Bekende voorbeelden van internationale sociale media websites zijn Facebook, YouTube, LinkedIn en Twitter, maar ook bijvoorbeeld Wikipedia en Myspace. Deze zijn niet allemaal van dezelfde soort.
• Social Networks
Een eerste soort sociale media zijn sociale netwerken. Ze worden ook wel peer-to-peer networks genoemd. De kenmerken van dit soort sociale media zijn het aanmaken van een profiel, het delen van informatie en het toevoegen van vrienden.
Voorbeelden: Facebook, Google+, LinkedIn, MySpace
• Weblogs (blogs)
Weblogs zijn oorspronkelijk ontstaan als online dagboeken met persoonlijke belevenissen van de schrijver, maar tegenwoordig wordt het ook op het zakelijk vlak gebruikt. De kenmerken zijn het delen van informatie en de interactie met de bezoeker door middel van reactiemogelijkheden.
Voorbeelden: WordPress, Blogger, Tumblr
• Microblogging
Microblogging is tegenwoordig erg populair. Net als bij weblogs zijn microblogs ook uitingen van persoonlijke ervaringen of van zakelijke bezigheden, maar ze vertonen echter ook eigenschappen van social networks. Je kan er namelijk ook vrienden toevoegen, een profiel aanmaken en onderling reageren.
Voorbeelden: Twitter, Snapchat, Instagram, Pinterest
• Video-sharing
Video-platformen werden eerst niet gezien als sociale media. Ze zijn pas later ‘sociaal’ geworden. Vroeger kon je alleen video’s uploaden en andere video’s bekijken, maar nu heb je tal van sociale mogelijkheden, zoals reageren op video’s, vrienden worden,…
Voorbeelden: YouTube, Vimeo, Vine
• Foto-sharing
Met de opkomst van microblogging en het makkelijk maken en sharen van foto’s op de mobiele telefoon, heeft foto-sharing een grote vlucht genomen. Naast het uploaden van foto’s, kan je hier ook commentaar op geven en foto’s van vrienden bekijken.
Voorbeelden: Flickr, Fotolog, Instagram, Pinterest
• Livestreaming
Bij livestreaming kan je beelden live doorsturen naar iedereen die het wil zien. Tegenwoordig heb je op veel sociale netwerksites deze mogelijkheid. Zo heeft Facebook nog niet zo lang geleden er een functie bijgekregen waar je live kan gaan.
Bekendste platformen: Periscope, Meerkat, Facebook
Sociale media is de laatste jaren drastisch opgekomen en heeft voor een grote verandering in onze samenleving gezorgd. Het is zelfs zo ver gekomen dat we zijn gaan nadenken over verschillende Sociale Media posters en we hebben hen één voor één een naam gegeven:
• De Altruïst
Dit type wordt vooral beschreven als behulpzaam, bedachtzaam en verbonden. Zij delen vooral foto’s op sociale media om andere mensen te helpen en aan te sporen tot zaken die de ontvanger zouden kunnen helpen op welke manier dan ook.
• De carrièretijger
Zij posten vooral afbeeldingen en illustraties op hun netwerk die te maken hebben met intelligentie en zaken om verder te raken in het leven.
• De hipster
Dit type is, gelukkig, vernieuwd, creatief,… Zij zijn vaak bezig met nieuwe trends en wat in die periode nieuw of “in” is. Ook willen ze vaak een bepaald imago opbouwen en via sociale media beter laten zien wie ze eigenlijk zijn.
• De boomerang
Deze personen zijn niet echt bezig met een imago. Zij streven meer naar aandacht en alles op hun sociale media gaat vooral over aandacht trekken en zoveel mogelijk reacties krijgen op hun posts.
• De selectieve
Deze mensen zijn behoedzaam. Ze denken na over alles wat ze posten op sociale media en zullen nooit overhaast iets posten.
• Er bestaan waarschijnlijk nog honderden soorten sociale media gebruikers. Iedereen is uiteindelijk anders.
Er is een onderzoek gedaan door Naaman, Boase en Lai van Rutgers University. Zij deden een recent onderzoek bij meer dan 350 Twitter-gebruikers en 3000 tweets. Ze ontdekten dat er 2 soorten twitteraars bestaan:
• Meformers, die updates posten over hun dagelijkse activiteiten, met inbegrip van hun gevoelens en emoties, en die weinig interactie hebben met volgers.
• Informers, die informatie delen, meer vrienden en volgers hebben en die meer interactie hebben met volgers dan de meformers.
5 Redenen
We hebben enkele redenen gevonden waarom iemand nu juist een foto op sociale media plaatst. Er kunnen natuurlijk nog andere redenen zijn.
• Het belang om waardevol te zijn voor andere mensen
Deze factor kan op verschillende manieren geïnterpreteerd worden.
Je hebt bijvoorbeeld personen die graag een advertentie of life hack delen met mensen die dit toevallig zouden kunnen gebruiken of eerder interesse hiervoor hebben getoond.
Wanneer we waardevolle informatie hebben gedeeld met personen verwachten we hiervoor waardering terug. Als we deze krijgen voelen we ons beter en hebben we het gevoel dat we er toe doen.
De New York Times heeft hier naar een onderzoek gedaan en kan daaruit besluiten dat 94% van de bevolking wel degelijk nadenkt over hoe bruikbaar de informatie die hij/zij deelt voor betrokken persoon/personen zal zijn. (ontvangers)
Ook hoopt ongeveer de helft van die personen nog eens dat de informatie die ze delen met andere mensen een gevolg teweeg zou brengen, namelijk de mening van die personen te veranderen of hun tot actie aan te zetten.
• Een imago creëren
Een andere factor die de mensen motiveert om afbeeldingen te delen op sociale media is het creëren van een persoonlijk individueel imago. Sommige mensen vinden namelijk dat ze te weinig aandacht krijgen en door een beter imago te creëren hopen ze dit meer te krijgen.
Als doel hebben ze om te verduidelijken aan de rest van de wereld wie ze nu eigenlijk precies zijn en waarvoor ze staan. Zoals we allemaal wel weten zegt de informatie die je deelt op je sociale media veel over wat voor een persoon je bent of wat je alleszins wilt laten blijken.
Mensen zijn ook meer gedreven om op netwerken te laten zien wie ze echt willen zijn bv. Rationeel, gepassioneerd en geïnteresseerd over en in bepaalde zaken. Zo kunnen ze dus inderdaad een soort imago vormen zodat de mensen die hun pagina hebben bezocht een bepaald beeld over deze mensen krijgen.
Ook de New York Times heeft hierover een onderzoek gedaan en besluit dat ongeveer 68% van de bevolking zaken deelt om anderen een beter beeld te kunnen geven over wie ze in werkelijkheid zijn en waaraan ze belang hechten.
• Relaties versterken/opwekken
Als mens hebben we de neiging om contacten te zoeken en te leggen met anderen. Meestal gaat onze voorkeur uit naar mensen die eerder gelijkgesteld zijn aan ons en dezelfde waarden en normen hebben. We streven ernaar om bij een groep van gelijkgestemden te horen en het delen van zaken op sociale media helpt hierbij. Je laat zo weten aan deze mensen dat je aan ze denkt, om ze geeft en ze apprecieert. Ook helpt het om nieuwe relaties en contacten aan te gaan met andere mensen.
Wanneer je een bepaald type van foto post bestaat de kans dat mensen hierop gaan reageren over wat ze van deze afbeelding denken. Hier kan uit blijken dat die persoon dezelfde interesses heeft. Zo ontstaat er een soort van band tussen die twee personen. Uiteindelijk wordt er een volledig nieuw contact gecreëerd.
Ook weten we allemaal dat sociale media zoals bijvoorbeeld Instagram, Twitter, Facebook, Pinterest, … een bepaald thema bevat. Vanaf het moment dat je je aanmeld bij één van deze sociale netwerken, ga je verder in een bepaald thema. Wereldwijd zijn er miljoenen mensen die dit thema interessant vinden en zo kom je dan ook met deze personen in contact. Sociale media heeft een hele grote invloed op onze sociale contacten en meestal ook extremer bij mensen die zich hiervan bewust zijn en zich daarom er ook nog eens extra hard in verdiepen.
• Verbeteren van omstandigheden
De mens gebruikt sociale media ook om bepaalde denkbeelden, gedachtegangen en ideologieën te verspreiden. Men heeft bijvoorbeeld een bepaalde visie over een onderwerp en gaat hiervan een afbeelding posten op een sociaal netwerk. Zo probeert men een bepaald gevoel bij mensen op te wekken. Men heeft als doel om hen aan het denken te brengen en misschien aan te sporen om actie te ondernemen of hun gedachtegang te veranderen.
Met sociale media heb je de kans om met een veel grotere groep mensen in contact te komen en zo meer reactie te verkrijgen en het sneller te verspreiden.
Voor we een foto op sociale media plaatsen, moeten we een account aanmaken op een sociale netwerksite. Dit doet men natuurlijk niet zomaar en heeft dus ook redenen.
• Ze zijn eenvoudig en makkelijk.
• Onze zintuigen worden erdoor geprikkeld want vaak zijn ze visueel bijzonder aantrekkelijk en ondersteund door audiobestanden.
• Ze geven ons een gevoel van anonimiteit aangezien niemand ons kan zien.
• Door het ontbreken van fysiek contact hoeven we ons geen zorgen te maken over de impact die we hebben op de persoon die ons bericht ontvangt.
• We kunnen ze op elk moment controleren met allerlei verschillende toestellen/manieren
6 Voordelen
Veel gebruikers van sociale media ervaren veel voordelen. De meest bekende zijn:
• Snelle communicatie
• Contact met vrienden en familie behouden
• Een eigen persoonlijkheid creëren
• Uitgebreide bron van informatie
Sociale media wordt ook gebruik door bedrijven. Deze bedrijven kunnen sociale media voor veel doeleinden inzetten:
• Klantenbinding
Steeds meer bedrijven beginnen te begrijpen dat sociale media zeer goed gebruikt kunnen worden voor het opbouwen en behouden van klantrelaties.
• Klachten
Steeds meer organisaties zetten sociale media in om klachten van klanten te signaleren en op te lossen. In de eerste plaats wordt voorkomen dat enkele klachten leiden tot massale bekendheid. Daarnaast kunnen klachten via deze weg effectief opgelost worden en uiteindelijk leiden tot tevreden klanten.
• Branding
Branding of naamsbekendheid is één van de voornaamste redenen die genoemd worden wanneer sociale media wordt ingezet. Toch is dit voornamelijk voorbehouden aan de grotere bedrijven, die kunnen investeren in naamsbekendheid en daar veel geld voor over hebben.
• Marketing
Binnen de marketing zijn de toepassingen van sociale media inmiddels niet meer weg te denken. Sociale media worden steeds vaker ingezet. De inzet van sociale media in de wereld van marketing zorgt voor verscheidene voordelen op gebieden als marketingstrategie, klantcontact en -communicatie, sales en CRM systemen.
(De betekenis van CRM is een afkorting voor ‘customer relationship management’. Klantenrelatiebeheer, relatiemarketing of verkoopbeheersystemen zijn termen die ook vaak worden gebruikt als het om CRM betekenisgeving gaat. De term customer relationship management kan op twee manieren worden opgevat. Ten eerste kunnen mensen een bepaalde werkwijze bedoelen wanneer zij het over de betekenis van een CRM systeem hebben. Ten tweede kunnen ze doelen op een technologie.)
De interactie met klanten is enorm toegenomen door de nieuwe media. Men ontwikkelt met klanten in co-creatie nieuwe producten en diensten. De invloed van de sociale media wordt als een soort revolutie in de marketing gezien. Meer specifiek het omgaan met de reacties van klanten en de verandering van interactie en co-creatie blijken ingrijpend te zijn.
7 Nadelen
Sociale media heeft niet altijd een positieve invloed op mensen. Zoals we weten zijn mensen vaker geneigd om eerder hun positieve levenservaringen te delen dan de negatieve aspecten.
• Miscommunicatie
Sociale media wordt vaak ingezet als middel om te communiceren met elkaar. Met een paar drukken op je smartphone kun je al heel wat informatie delen op verschillende internet platformen. Dagelijks worden er verschillende berichten verzonden. Communiceren op deze manier is makkelijk, soms zelfs té makkelijk. Er kan namelijk miscommunicatie ontstaan. Berichten worden verkeerd geïnterpreteerd of de lezer kan een bericht op een andere manier opvatten dan de schrijver eigenlijk bedoeld heeft. Zo kunnen er ruzies en irritaties ontstaan.
• Privacy
Als iets online staat, blijft dit ook altijd online voor iedereen beschikbaar. Hierdoor weet je niet wat er in de toekomst nog met deze gegevens gedaan zal worden. Niet iedereen denkt na voordat hij of zij iets op sociale media plaatst of een berichtje stuurt. Steeds vaker komt het voor dat mensen ontslagen worden, of een bepaalde baan niet krijgen door berichten op sociale media. Stel dat je later gaat solliciteren en je toekomstige baas neemt een kijkje op je sociale media profiel. Als hij dan grof taalgebruik, foto’s waar je dronken bent of andere vreemde zaken vindt, zal je minder makkelijk aangenomen worden.
Ook Andrew Keen, de auteur van het boek ‘De digitale afgrond’ benadrukt dat privacy een groot nadeel is. Hij beschrijft zichtbaarheid als een valkuil en waarschuwt dat de gekte rond de sociale media zowel onze privacy als onze veiligheid in gevaar brengt.
• Onbetrouwbaarheid
De gebruikers van de online platformen zorgen zelf voor de inhoud, dus ook onwaarheden kunnen worden ingevuld.
• Verslaving
Wanneer men spreekt over verslaving, denken de meesten waarschijnlijk aan drugs, alcohol,.. Maar, wat velen niet weten is dat de meerderheid van de bevolking verslaafd is aan sociale media. Iemand die verslaafd is besteed 40 tot 80u per week online. Het begint ’s morgens wanneer de meeste mensen nog in bed liggen. Dan gaan ze de eerste keer hun sociale media checken en updaten. In de loop van de dag heeft men altijd zijn smartphone bij zich en kijkt men op elk vrij moment eens op Facebook, Twitter,.. om te kijken wat er zich afspeelt in de rest van de wereld. Wanneer men dan ‘s avonds voor tv zit, hebben de meesten ook hun smartphone in de handen. Daarna eindigen ook de meeste mensen hun dag met de gsm in bed, nog een laatste keer alles checken voor ze in slaap vallen.
Dr. Rosen, Carrier, Cheever, Rab, Arikan en Whaling deden een onderzoek waarbij ze aan verschillende leeftijdsgroepen enkele vragen stelden. Uit dat onderzoek bleek dat de jongvolwassenen, ook wel de Net generation genoemd, het vaakst hun sociale media controleerden. Daarop volgen de volwassenen, de tieners en als laatste de ouderen.
Als je dit onderzoek vandaag de dag opnieuw doet, zal je merken dat de tieners op de eerste plaats zullen komen, daarna de jongvolwassenen, volwassenen en de ouderen. Dit komt omdat onze huidige generatie is opgegroeid met het idee van sociale media en allerlei technologieën.
De druk om ‘er bij te horen’ is niet tijdgebonden. Voor de jongeren tegenwoordig ligt deze druk wel steeds hoger. Doordat zij de hele dag online zijn, worden zij constant blootgesteld aan informatie over anderen. FOMO (Fear of Missing out) en SMS (Social Media Stress) zijn benamingen voor deze ‘ziekte’. Het gebruik maken van sociale media beïnvloedt o.a. je concentratie en zelfbeeld. Mensen doen zich vaak anders voor op sociale media. Ze leven het perfecte leventje. Hierdoor kunnen andere mensen een minderwaardigheidscomplex krijgen. Hetzelfde geld voor de honderden bewerkte foto’s. Laat je hier niet door beïnvloeden, niet alles wat mensen posten is waar.
• Manipulatie
De kwaliteit van berichten op sociale media zijn niet altijd even geloofwaardig. Het kan een ander beeld van de werkelijkheid schetsen. Dit kan gaan om selfies die bewerkt zijn om er slanker of mooier uit te zien, overal zijn tegenwoordig filters voor. Maar ook informatie op sociale media klopt niet altijd. Mensen kunnen zich anders voordoen dan zij eigenlijk zijn, of een te rooskleurig beeld schetsen.
• Onzekerheid
Een aspect dat een invloed kan hebben op ons zelfvertrouwen en ons gevoel is de like- button. We voelen ons beter als we veel vrienden en likes hebben. Dit kan een negatieve invloed hebben op ons zelfbeeld aangezien we automatisch geneigd zijn om onze hoeveelheid vrienden en likes te vergelijken met die van andere personen die zich op hetzelfde sociale netwerk bevinden.
Ook al valt je leven wel mee toch zal je je altijd willen vergelijken en zal het altijd lijken alsof die persoon toch gelukkiger is en het veel leuker heeft als jou. Dit is uiteindelijk jammer aangezien sociale media juist de bedoeling heeft om alleen maar positieve gevoelens voort te brengen. Soms werkt dit blijkbaar averechts.
• Techno stress
We leven in een wereld waarin we 24 uur per dag 7 dagen per week bereikbaar moeten zijn. Dit kan lijden tot het fenomeen techno stress. Techno stress is een moderne ziekte. Het is het besef dat je constant bereikbaar moet zijn en je voortdurend verbonden bent met de rest van de wereld. Dit zorgt voor gespannenheid, mentale vermoeidheid, stress, nachtmerries, paniek,…
Het gebruik van sociale media heeft ook enkele gevolgen waar je veel nadelen aan kan koppelen.
• Arrogant/hautain gedrag
• Jaloers zijn op anderen of ervan overtuigd zijn dat anderen je benijden
• Onredelijke verwachting hebben (bijvoorbeeld een voorkeursbehandeling verwachten)
• Gewichtig doen (bijvoorbeeld je eigen talenten uitvergroten)
• Fantaseren over onrealistische zaken zoals, onbeperkte successen, macht, genialiteit, schoonheid, liefde,..
• Geloven dat hij of zij ‘speciaal’ en meer uniek is dan anderen
• Negatieve invloed op persoonlijke relaties
• Verwaarlozen van werk en dagelijkse verplichtingen
• Slaapgebrek
• Sociale activiteiten overslaan