Het onderzoeksprogramma van Adam Smith
‘No society can surely be flourishing and happy, of which the far greater part of the members are poor and miserable.’ Dit is slechts een van de velen bekende quoten van Adam Smith. In zijn boek, The Wealth of Nations, heeft hij veel theorie??n voortgebracht. Zijn uitleg over de economie heeft onze kapitalistische economie gemaakt tot wat hij nu is. Hij schrijft bijvoorbeeld over het nut van vrije handel, de onzichtbare hand en over hoe de overheid zich niet zou moeten bemoeien met de economie. Het onderzoeksprogramma van Smith is een progressief onderzoeksprogramma.
De onzichtbare hand en het nut van vrije handel wordt door economen algemeen aanvaard. Daarentegen zijn de meningen wel verdeelt over overheidsbemoeienis in de economie. Toch vind ik het onderzoeksprogramma van Smith progressief. Dit omdat de voor- en nadelen van overheidsbemoeienis in de economie duidelijk zijn, dit voorspelt Smith’s theorie goed. Daarom vind ik de theorie??n van Smith een goed voorbeeld van een progressief onderzoeksprogramma.
Een van de voorspellingen van Smith die door experimenten meermaals bevestigd is, is dat met het ultimatumspel men meer voor zich zelf claimt als hij anoniem blijft dan als hij weet wie de ander is. Men is namelijk materialistisch, maar met een bekende wil hij het respect van diegene niet verliezen. Een andere voorspelling die Smith doet is de werking van de onzichtbare hand die in de economie duidelijk terugkomt door hoe vraag en aanbod samen de prijs van goederen bepalen.
Smith’s zijn onderzoeksprogramma had zeker concurrentie. Karl Marx bijvoorbeeld dacht dat het kapitalisme grote problemen zou veroorzaken. Hij geloofde dat in een kapitalistische samenleving de rijke fabriek bezitters rijker zouden worden en de arme arbeiders armer. Smith’s voorspellingen bleken vaak te kloppen en het kapitalisme heeft het communisme dan ook voorbijgestreefd. Ook al leidt het kapitalisme tot een oneerlijke verdeling van inkomen en welvaart, in tegenstelling tot het communisme van Marx, het heeft tot een grotere welvaart geleidt dan ieder ander economische systeem.
Lakatos zijn visie op wanneer een theorie als een betere theorie wordt gezien klopt niet volledig voor Smith’s onderzoeksprogramma. Zijn voorspellingen blijken wel extra empirische waarde te hebben ten opzichte van andere economische onderzoeksprogramma’s, zoals die van Marx. Ook zijn veel van Smith’s voorspellingen ‘corroborated’. Zijn onderzoeksprogramma voldoet dus aan twee van de drie voorwaarden die Lakatos aangeeft om een andere theorie te verwerpen en tot wetenschappelijke vooruitgang te komen. Smith’s theorie is alleen geen voortzetting van een andere theorie waaraan zaken zijn toegevoegd.
Adam Smith zijn theorie??n, zoals de onzichtbare hand en het nut van vrije handel, zijn veelvuldig ‘corroborated’ en maken samen de kapitalistische economie tot hoe hij nu is. Meerdere gebeurtenissen in de economie worden correct voorspelt door het onderzoeksprogramma van Smith. Volgens Lakatos zijn voorwaarden voldoet Smith’s onderzoeksprogramma aan twee van de drie voorwaarden om andere theorie??n te verwerpen. Daarom concludeer ik dat de theorie??n van Adam Smith samen een progressief onderzoeksprogramma vormen.