Fotograaf, beeldend kunstenaar en schrijver Jan Hoek (1984) vindt dat kunst altijd moet beginnen bij iets wat dicht bij de kunstenaar zelf staat. Jan zwerft graag rond en komt het liefst op plekken waar hij kan verdwijnen. Hij ontmoet zo nieuwe mensen, mensen die anderen niet snel zullen aanspreken en misschien wel zouden ontwijken.
Kim
Jan was opzoek naar daklozen die hij thuis kon fotograferen. Hij zag Kim bij de supermarkt en vroeg haar nummer. In het begin was ze bang dat Jan haar nodig had als naaktmodel, maar dat was Jan absoluut niet van plan, hij wilde haar gewoon leren kennen en fotograferen. Naderhand voelde Jan zich schuldig, hij had Kim verteld dat Kim Feenstra (supermodel) ook dakloos is geweest. Toen ze wegging was hij bang dat ze nu dacht dat misschien het begin van een modellencarière kon zijn.
Sweet Crazies
De Sweet Crazies zijn een groep Ethiopische, dakloze mensen met mentale problemen. Jan Hoek vond deze groep mensen zo geweldig omdat ze er uit zagen als koningen en krijgers. Het leek net of ze zo van de catwalk afliepen. Jans intentie was om deze mensen tijdens de fotoshoot dat royale gevoel te geven, al was het maar voor even. Zij waren de sterren.
Toen Jan thuiskwam na zijn reis door Ethiopië, kreeg hij de Sweet Crazies niet meer uit zijn hoofd. Hij koos er voor om terug te gaan naar Ethiopië om een fotografieproject te beginnen met de “stijlvolle krankzinnigen”.
Jan vraagt zich af hoe hij mensen kan fotograferen zonder hen uit te buiten. Zijn modellen voldoen niet aan de gebruikelijke verwachtingen. Zo zal Kim, een voormalige heroïneverslaafde die hij in de straten van Amsterdam leerde kennen, misschien wel nooit het supermodel worden waar ze van droomt. Zijn Sweet Crazies haalt ze voor even uit hun achtergrond en portretteert hij als trotse mannen in kleurrijke, majestueuze gewaden. Jan is benieuwder naar het verhaal van Kim of een Sweet Crazy dan dat van een kunstverzamelaar.
Jan vindt zijn modellen op straat, in zijn vriendenkring of via internet. Jan laat het model zelf bepalen hoe lang de shoot duurt. Hij stelt ze de vragen: Hoe wil je het liefst op de foto? Waar droom je van? Waar verlang je naar?
Uit respect voor de Sweet Crazies koos Jan er voor om hen niet te fotograferen in de armoedige straten. Maar in plaats daarvan heeft hij hen gefotografeerd in een typisch Ethiopische fotostudio gevuld met Romeinse plaren en gouden tronen. Deze soort plekken zijn plekken waar jonggehuwden heen gaan om te kijken naar de rijken in in ivoren pakken. Samen met zijn Ethiopische vriend Solomon, heeft Jan een maand lang geprobeerd om vrienden te worden met de Sweet Crazies om hen te laten deelnemen in het project.
Tentoonstelling
Bij binnenkomst hing er een enorme foto van Filémon aan de muur. Filémon is ook een van de Sweet Crazies. Hij zat op een stoel en had een zwart, lang gewaad aan. Hij had een tooi van veren op zijn hoofd en om hem heen stonden allemaal kaarsen in de grond gedrukt. Hij zag er uit als een leider of als koning. Onder deze foto stond de tekst: “New Ways of Photographing the New Masai: The 2nd choice of Filémon.” Het maakte me gelijk nieuwsgierig, want ik vroeg me af waarom het “The 2nd choice of Filémon” zou zijn. Toen ik de gang uit liep naar de zaal toe zag ik meteen een tekst op de muur staan. Het waren letters van lettergrootte 72, dus dat trok meteen de aandacht. Er werd samengevat waarom Jan Hoek dit project is begonnen en wat je ongeveer kunt verwachten. Links naast die tekst was de ingang van een documentaire over deze tentoonstelling van Jan, ik koos er voor om dat op dat moment over te slaan en later op terug te komen en om eerst de foto’s te proeven voordat ik er waarschijnlijk uitleg over zou krijgen.
Titel: onbekend | Jaartal: 2015 | Kunstenaar: Jan Hoek | Verblijfplaats: Ethiopië | Afmetingen: A2 formaat | Materiaal: papier
Deze foto sprak me al aan voordat ik de tekst ernaast had gelezen, omdat het me meteen op viel dat hij zijn gezicht wou verbergen en dat hij iets wou laten zien aan de camera. Naast de foto heeft Jan op de muur geschreven: “When I photographed him, he kept showing me his old pass photo. He couldn’t speak, but it was like he was saying: ‘This is the real me, you see? I’m not the monster how I look now.’ I wanted to say that even now I could see that handsome face, but he had lost his ability to hear as well.” Ik kreeg kippenvel toen ik de tekst ernaast las, want dit is denk ik precies hoe deze man over zichzelf denkt en dat vind ik erg ontroerend, omdat ik vroeger en nog steeds erg onzeker ben over mijn uiterlijk en innerlijk. Deze foto pakte ook mijn aandacht door de kleurverschillen die perfect bij elkaar passen.
Jan heeft de achtergrond rustig gehouden hier en daarom focus je op de man en zoek je sneller naar zijn verhaal. De foto is geprint op A2 papier en dat stoorde me niet, omdat ik dit goed vind passen bij het thema. Er worden geen peperdure shoots gehouden met de bekendste, knapste en rijkste modellen. Er wordt een shoot gehouden met mensen met een verhaal, ze zijn dakloos en mogen zelf beslissen óf ze worden gefotografeerd en hoe ze worden gefotografeerd.
Eindoordeel
Na het bezoeken van deze expositie was ik erg enthousiast en dat ben ik nog steeds. Deze expositie vind ik orgineel, ik heb niet eerder gelezen, gehoord of gezien dat een fotograaf zoveel om zijn modellen geeft en zich één van hen voelt Ik vond het fijn dat het niet een expositie was met allerlei verschillende onderwerpen in allemaal verschillende zalen, want het was overzichtelijk en krachtig. De muren waren wit en het licht scheen perfect op de foto’s. Naast de meeste foto’s stond een kort verhaal over de persoon, dat vond ik de foto’s nog sterker maken, omdat het ineens leek of ik de persoon kende en begreep hierdoor het hele plaatje. Ik werd meegenomen door Jan in zijn reis door Ethiopië en leerde via fotografie en tekst onbekenden kennen.