((Inleiding komen met volgende onderwerpen: Antibiotica resistentie, Contaminatie, Voedselvergiftiging en Achtergrond bacteri??n: Salmonella, ESBL, campylobacter.))
Ten eerste wat is antibiotica precies. Antibiotica is een geneesmiddel die micro-organismen remt en of doodt. Antibiotica die werkt alleen op bacteri??n en niet op virussen. Er bestaan verder verschillende typen antibiotica. Zo heb je smalspectrum antibiotica en breedspectrum antibiotica. Het belangrijkste verschil tussen beide is dat de smalspectrum antibiotica een beperkt aantal bacteri??n kan bestrijden en breedspectrum kan meerdere bestrijden. Een nadeel aan breedspectrum antibiotica is dat deze alle bacteri??n aanvalt en vergeleken met smalspectrum niet specifiek is. 1
Echter bestaat er een kans dat antibiotica op een gegeven moment niet meer werkt tegen bacteri??n. Met andere woorden de bacterie wordt resistent. Antibiotica resistentie betekent dat een bacterie ongevoelig is voor een bepaald type antibiotica en het ontstaat voornamelijk door het gebruik van antibiotica zelf. Het blootstellen van bacteri??n aan een antibioticum zorgt ervoor dat de gevoelige bacteri??n dood gaan en de resistente bacteri??n overleven.2 * Enkele bacteri??n kunnen van nature al resistent zijn. De reden hiervoor is dat de bacterie dan geen aangrijpingspunt heeft waaraan de antibiotica zich kan hechten. Een andere type resistentie is verworven resistentie. Deze type resistentie is niet oorspronkelijk aanwezig bij de bacterie. De oorzaak dat verworven resistentie ontstaat is door een verandering in erfelijk materiaal. Ook kan deze resistentie ontstaan door de bacteriechromosoom en de plasmiden. Om er achter te komen van welke type resistentie sprake is wordt er gekeken naar het DNA.3
Deze resistentie is bijvoorbeeld het geval bij ESBL. Bij het Extended Spectrum Beta-Lactamase(ESBL)-enzym wordt beta-lactamantibiotica afgebroken door middel van hydrolyse, dit is een bepaalde groep van antibiotica. De ESBL’s geven het gen voor dit enzym aan elkaar door via plasmiden en de bacteri??n worden daardoor dus resistent tegen o.a. penicillines en cefalosporines.4 De productie van beta-lactamasen is niets nieuws, het is al langer bekend, zelfs al voor de ontdekking van penicilline. Alleen een groot probleem is nu dat de meesten ge??valueerd zijn tot enzymen, die meer dan alleen penicilline kunnen afbreken.5*
Verder is er nog Salmonella. De pathogene bacterie Salmonella spp. heeft wereldwijd meer dan 2400 verschillende typen. Onderling verschillen ze in besmettelijkheid en route, waar ze voorkomen, ziekteverschijnselen en resistentie o.a. antibiotica.6* De stam Salmonella kentucky (S. kentucky), is resistent tegen de belangrijkste antibioticasoort in de strijd tegen infecties van Salmonella, namelijk Ciprofloxacine. De besmetting was eerst alleen bij reizigers die naar Afrika waren, maar onderhand zijn er ook besmette gevallen in Europa. Dit komt door bijvoorbeeld voedsel.7 Naast de stam S. kentucky zijn er nog veel meer multiresistente stammen bijvoorbeeld Salmonella enterica (S. enterica), serovar typhimurium DT104. Deze multiresistente stammen zijn o.a. gevonden in kip en kippenvoer.8*
Er zijn veel mogelijke effecten die bacteri??n op kippenvlees kunnen veroorzaken. Zo kan het ene effect voor grotere problemen zorgen dan een ander effect. Een actueel en groeiend probleem is vooral de resistentie tegen antibiotica maar bijvoorbeeld ook voedselvergiftiging. Het gaat dan vooral om de bacteri??n Samonella en Campylobacter spp. Campylobacter en salmonella bacteri??n leven in de darmen van pluimvee en ander vee gevonden op boerderijen. Deze bacteri??n kunnen via hun uitwerpselen worden doorgegeven in de menselijke voedselketen . Ze kunnen ook overgaan in de mens nadat de vogel of het dier is geslacht.9
Campylobacter spp. bestaat uit Gramnegatieve, niet-sporevormende, microaerofiele bacteri??n. Er zijn meerdere typen Campylobacter, het type wat voor de meeste infecties zorgt is C. jejuni andere bekende typen zijn C. coli en C. lari. Een mogelijk effect van Campylobacter spp. kan het syndroom van Guillain Barre zijn, een auto-immuunziekte. Deze levensbedreigende ziekte komt maar 60 keer per jaar voor. Wel zijn er meer dan duizend gevallen van reactieve artritis, een ziekte met gewrichtsontstekingen. Ook overlijden er ongeveer 25 mensen per jaar aan campylobacteriose 1, 4.
Voedselinfecties met Campylobacter zijn ‘?n van de meest vermelde infecties met bacteri??le oorsprong in Europa. Zo werden er in 2010 ongeveer 210.000 in Europa en 4000 in Nederland van deze gevallen gerapporteerd. De belangrijkste oorzaak van deze voedselinfecties in 2010 en in de voorgaande jaren waren kippenvlees. 10*
Bij voedselvergiftiging door kippenvlees is er meestal sprake van het niet goed bereiden van kip, oftewel de kip is niet goed gaar van binnen en/of besmetting van rauwe kip wat in aanraking komt met de omgeving, zoals groenten en bestek. De persoon kan last hebben van diarree, misselijkheid, braken en buikpijn en koorts.
Naast Salmonella en Campylobacter spp. kan ook de pathogene bacterie Listeria monocytogenes voor voedselinfecties zorgen. Dit is een kleine niet-sporevormende Grampositieve bacterie. L. monocytogenes kan bij lage wateractiviteit en temperaturen van 0 ‘C groeien, dus bezit een erg hoge mortaliteit. Dat maakt de bacterie ‘?n van de gevreesde bacteri??n voor levensmiddelen. Per jaar worden door L. monocytogenes ongeveer 45 tot 60 mensen ziek en ongeveer 15 tot 20 mensen overlijden.11*
Al deze bacteri??n zorgen niet vanzelfsprekend voor ziekmakende effecten zoals voedselvergiftiging. Dit komt voornamelijk doordat er een verschil zit in de weerstand bij bepaalde groepen mensen. Vrouwen die zwanger zijn, jonge kinderen, ouderen en onder andere mensen die al ziek zijn vormen een grote risico groep en zijn dan ook gevoeliger voor ziekmakende bacteri??n.
Een van de voornaamste oorzaken is namelijk contaminatie. Contaminatie oftewel overdracht kan op verschillende manieren plaatsvinden. * (bron en verdere informatie??)
Salmonellabacteri??n kunnen worden overgedragen door het eten van besmet voedsel. De bacteri??n overleven in het darmkanaal van mens en dier. Gecontamineerde voeding verschilt qua uitzicht en geur niet van gezond voedsel. Vaak is de besmetting van dierlijke oorsprong. Niettemin kunnen zelfs groenten gecontamineerd worden door salmonella. Interpersoonlijke overdracht is niet uitgesloten.
Een besmet persoon kan de bacterie doorgeven bij een gebrek aan goede hygi??ne. Zo kan bijvoorbeeld een gecontamineerde voedselhandelaar de bacterie overdragen wanneer hij/zij de handen niet wast na de stoelgang en v’?r de behandeling van het voedsel.13
ESBL-besmetting gebeurt bijna altijd via speeksel, urine, ontlasting of slijm. Pati??nten met een verminderde weerstand lopen een groter risico om ge??nfecteerd te raken met ESBL. De besmetting uit zich in een infectie van de lucht- of urinewegen.14
Om besmetting te voorkomen is een goede persoonlijke hygi??ne de beste bescherming tegen salmonella. Een salmonellabesmetting hoeft immers niet van oorsprong te vinden zijn op de boerderij, maar kan ook ontstaan in het slachthuis of in eigen keuken. Was in ieder geval de handen na de stoelgang en v’?r de voedselbereiding. En weet dat de salmonellabacterie niet overleeft in vlees dat goed gebakken of gebraden is. Voorkomen is alleszins beter dan genezen. Sommige pati??nten worden immers chronische dragers van salmonella en in uitzonderlijke gevallen veroorzaakt de bacterie chronische gewrichtsontsteking.13
Verder voor bescherming tegen ESBL-dragende bacteri??n en Campylobacter kunnen de volgende maatregelen genomen worden. Ten eerste na het contact met dieren handen wassen met warm water en zeep. Dit geldt ook voor na het contact met huisdieren. Ten tweede levensmiddelen, in het bijzonder vlees en eieren voor consumptie volledig doorgaren of voorkomen deze middelen te eten als ze een hoge kans hebben op besmetting Ten derde rauwkost, bijvoorbeeld salade, spruiten, groente en fruit voor consumptie grondig met drinkwater wassen. Groente en fruit kan ook geschild worden. Verder kan er voorlichting worden gegeven over hygi??nische procedures aan reizigers en personen die voedsel bereiden om kruisbesmettingen te voorkomen. Tot slot het direct of indirecte contact met rauw vlees of rauwe eieren met klaargemaakt eten die niet meer verhit worden vermijden.15,16
‘
Literatuurlijst
‘ Bron 1: http://www.red-antibiotica.org/Webtekst-Antibiotica.htm
‘ Bron 2:*
‘ Bron 3: http://www.microbiologie.info/Resistentie.html
‘ Bron 4: http://www.microbiologie.info/Resistentie.html
‘ Bron 5: *
‘ Bron 6: *
‘ Bron 7: http://www.gezondheidsnet.nl/bacterien/multiresistente-salmonellabacterie-wint-terrein
‘ Bron 8: *
‘ Bron 9: http://www.medic8.com/healthguide/food-poisoning/bacterial-food-poisoning.html
‘ Bron 10: *
‘ Bron 11: *
‘ Bron 12: *
‘ Bron 13: http://www.vilt.be/Wat_is_salmonella
‘ Bron 14: http://www.nursing.nl/Verpleegkundigen/Achtergrond/2013/12/Infectiepreventie-4-vragen-over-ESBL-1435842W/
‘ Bron 15: http://www.rivm.nl/Documenten_en_publicaties/Professioneel_Praktisch/Richtlijnen/Infectieziekten/LCI_richtlijnen/LCI_richtlijn_Campylobacter_infecties#verspreiding
‘ Bron 16: http://www.zoonosen.net/ZoonosenLexikon/articleType/ArticleView/articleId/1377/ESBLbildende-Bakterien.aspx
‘ Bron 17:
‘
(Verhoogde kans op infectie
Op basis van epidemiologische gegevens blijkt dat de kans om een infectie met Campylobacter jejuni op te lopen verhoogd is bij kinderen van 1-4 jaar.
Daarnaast blijkt uit case-control studies dat de volgende handelingen een risico voor het verkrijgen van een Campylobacter-infectie vormen:
‘ hanteren en consumeren van kip en kipproducten, ander rauw vlees en vlees van de barbecue;
‘ consumptie van ongepasteuriseerde melk;
‘ inname van besmet oppervlaktewater bij zwemmen/spelen;
‘ reizen naar landen met een relatief lage hygi??ne;
‘ direct contact met dieren (voornamelijk pluimvee en jonge honden en katten).
Verspreiding in de wereld
Gastro-enteritis door Campylobacter spp. is endemisch in de gehele wereld. In ontwikkelingslanden komen bij kinderen veel meer infecties voor dan in ge??ndustrialiseerde landen, zowel symptomatisch als asymptomatisch. (Blas04) Campylobacter veroorzaakt frequent gastro-enteritis bij westerse reizigers.
Voorkomen in Nederland
Op grond van de extrapolaties van kweekgegevens wordt het jaarlijkse aantal gevallen van gastro-enteritis door Campylobacter in Nederland geschat op 80.000, waarvan 18.000 pati??nten hun huisarts bezoeken. In Nederland is net als in de meeste landen met een gematigd klimaat sprake van een piek in de zomermaanden. Sinds het begin van de jaren ’90 van de vorige eeuw is het aantal positieve kweken geleidelijk afgenomen, met een tijdelijke lichte stijging van 2000 tot 2002. Naar schatting vinden er jaarlijks meer dan 600 ziekenhuisopnamen plaats en overlijden er 30, vooral oudere, pati??nten ten gevolge van een infectie met Campylobacter. ) 15