2.2 Oradour-sur-Glane
Oradour-sur-Glane is een Frans dorpje dat over de hele wereld gekend is door de taferelen die er plaatsvonden in 1944. Het is de geschiedenis in gegaan als ‘?n van de grootste vergeldingsacties voor D-day. Het dorp bevindt zich nog steeds in de oorspronkelijke staat, zoals het werd achtergelaten op 10 juni 1944.
Het dorpje bevindt zich in het Zuid-Westen van Frankrijk dicht tegen Limoges. Het was klein maar er waren toch 3 scholen en tegen het einde van 1940 was het zelfs nodig om een vierde school bij te bouwen voor de vluchtelingen uit Moselle. Deze vluchtelingen waren uit hun huizen gejaagd door de Duitsers. Er reed een paar keer per dag een tram naar Limoges om werkvolk en dagtoeristen te brengen en te halen.
Na de oorlog werd er beslist om het dorpje in zijn vernielde staat te laten staan als eerbetoon aan de vele slachtoffers. Ook besliste men dat het nieuwe dorp niet ver van het oude dorp herbouwd zou worden. Later werd er in het verwoeste dorp een ondergronds museum ingericht.
2.3 Wat was er aan de hand op wereldvlak voor het voorval in Oradour-sur-Glane?
We spreken over het jaar 1943. De wereld, vooral Europa, was helemaal in de greep van Hitler en zijn Nazi’s. Op korte tijd (zo’n 4 jaar) hadden Hitler en zijn aanhangers Europa bijna volledig in hun macht. Alle bezette gebieden (van Moskou tot aan de Atlantische kust,’) vormden het enorme derde rijk. Het zag er dus niet zo heel goed uit voor Europa en omstreken.
2.4 D-Day
Er werden verschillende militaire acties ondernomen. E??n van de belangrijkste acties was D-Day. Voor D-Day zelf werden er nog andere militaire acties ondernomen die als het ware hierop een voorbereiding waren. Deze acties zijn het binnenvallen in Sicili?? op 10 juli 1943 door de geallieerden en de veldtocht door Itali?? die begon op 3 september 1943. Beiden waren succesvol en een groot voordeel voor D-Day. Zo zou de bevrijding van Itali?? voor een veiligere doorgang hebben gezorgd van de geallieerde vloot die naar Normandi?? trokken.
De invasieplannen begonnen allemaal vanaf het moment dat er werd beslist om een tweede front te openen in mei 1944. Deze beslissing kwam er na de vergadering van Winston Churchill, Franklin Roosevelt en Joseph Stalin. Dit was niet de eerste keer dat er over een tweede front gesproken werd want in 1942 drong Stalin al aan om dit te doen. Deze beslissing kwam er uiteindelijk omdat het Russische leger de vijandelijke overmacht niet langer aankon.
Deze ene beslissing was doorslaggevend voor het drie jaar voorbereidde plan, het plan dat op ‘?n dag over het lot van Europa zou beslissen. Het plan dat mee aan de basis lag voor het bloedbad in Oradour-sur-Glane.
2.5 Welke invloed hadden deze gebeurtenissen op het dorpje?
Oradour-sur-Glane had voordien eigenlijk niet veel gemerkt van de tweede wereldoorlog. Heel soms zagen ze wel eens een verdwaalde Duitse soldaat uit Limoges maar behalve dat was het er zeer rustig. Pas na D-Day werd het dorp binnengevallen en dan hadden ze eerst nog niet in de gaten dat het zou uitdraaien op zo’n verwoesting.
3 Wat was de aanleiding voor de gebeurtenissen in Oradour-sur-Glane?
Over de exacte aanleiding is niemand zeker, vooral omdat Oradour een rustig dorp was zonder verzetsorganisaties en het niet bekend stond als een dorp met onruststokers. Maar er bestaat wel degelijk een vermoeden.
Er werden tal van verzetsacties gepleegd door Frankrijk om de Duitsers te belemmeren reservetroepen naar de landingsplaatsen te krijgen. Maar naar alle waarschijnlijkheid heeft hier ‘?n bepaalde actie mee te maken. Het Franse verzet op 8 juni 1944. Op deze dag is er in St. Junien, nabij Oradour, een spoorbrug opgeblazen door de Franse ondergrondse du Maquis1. Bij deze aanslag kwamen 2 Duitse militairen om, waaronder de SS sturmbahnf??rer2 Helmut K??mpfe. Deze 2 Duitse militairen waren vooruitgestuurd als verkenners en Helmut K??mpfe was een goede vriend van de gewelddadige SS sturmbahnf??rer Adolf Otto Diekmann, die later bekend stond als de slachter van de mensen uit Oradour.
3.1 Wat gebeurde er net na de verzetsactie in St. Junien?
Men neemt aan dat toen Adolf Otto Dieckmann, commandant van het 1ste Bataljon van het 4de Regiment3, te horen kreeg dat zijn vriend vermoord was, hij in overleg met SS Gruppenf??hrer4 Heinz Lammerding, commandant van de 2de SS-Panzer Division5 ‘Das Reich’, als wraak de opdracht gegeven heeft om de inwoners van Oradour te straffen. Deze opdracht zou hij hebben gegeven aan Luitenant Kleiss, commandant van de 3de compagnie SS-Panzer Grenadiers6.
Niet alleen in Oradour, maar ook in de stad Tulle hebben ze wraak genomen. Op 9 juni sloeg het SS regiment ‘der f??hrer’ hun kamp op in de omgeving van St.Junien. De dag erna besloten ze wraak te nemen. Eerst werd Tulle onder handen genomen. Hier werden 99 Fransen opgehangen. Later op die dag trokken ze naar Oradour-sur-Glane om ook de mensen daar te straffen.
1 Franse ondergrondse du Maquis: dit was een Franse ondergrondse verzetsbeweging
2 SS sturmbahnf??rer: rang die gelijk staat aan majoor
3 Bataljon van het 4de Regiment: Een militaire eenheid
4 SS Gruppenf??hrer: paramilitaire (= speciale eenheid) rang
5 SS-Panzer Division: landmacht van een paramilitaire organisatie
6 SS-Panzer Grenadiers: een onderdeel van de SS-Panzer Division
Er werd veel onderzoek uitgevoerd na de oorlog over dit dorp. Toen zijn ze ook te weten gekomen dat er naast Duitse troepen ook een aantal Fransen bij betrokken waren. Of dit gedwongen was of vrijwillig is niet duidelijk.
‘
4 Wat gebeurde er op 10 juni 1944?
4.1 Hoe begon de dag?
Het was een normale zaterdag waarbij de huisvrouwen boodschappen deden en veel mannen thuis waren omdat de zondag in zicht kwam.
De Duitsers kwamen rond 12:00 uur het dorpje binnen. De bewoners dachten dat deze Duitsers enkel op doortocht waren, wat wel vaker gebeurde. De bewoners waren zich van geen kwaad bewust, dus deden ze verder met hun bezigheden. Maar deze keer kwamen ze voor iets heel anders…
Zonder dat de bevolking iets vermoedde, gebruikte sturmbahnf??hrer Adolf Dieckmann een boerderij, dat tussen de dorpjes Oradour en Bordes lag, als commandopost. Iets later gaf hij het bevel om alle toegangswegen af te sluiten. Alle burgers die ze ondertussen tegenkwamen werden aangemaand om naar Oradour te gaan.
4.2 Wat gebeurde er vanaf 14:00 uur?
4.2.1 De handelingen in het dorp.
Er stopten twee Sd.Kfz. 251 (Fig. 1) in het dopje met soldaten. De Duitse soldaten kwamen uit het voertuig en riepen iedereen naar buiten. Hierna werden alle bewoners verzameld op het marktplein. Vanaf het marktplein zagen de mensen machinegeweren die op de daken waren geplaatst. Er kwamen steeds meer mensen bij waardoor de meesten niet bezorgd
waren omdat ze dachten dat het een normale identiteitscontrole was. Fig. 1: Sd.Kfz. 251 (WordPress,z.j.)
Vrijwel alle bewoners en kinderen, die uit school
waren gehaald, waren samengevoegd om half drie.
4.2.2 Wat gebeurde er na deze verzameling?
Nog geen half uur later werden de mannen van de vrouwen gescheiden door de Duitsers. De kinderen moesten bij hun moeder blijven.
De groep van vrouwen en kinderen werden in beweging gebracht door een Duits commando. Er werd wat geklaagd maar er was nog geen sprake van ongerustheid.
Dit kwam vooral door een aantal goed Frans sprekende soldaten die tot rust aanspoorden. Terwijl de vrouwen en kinderen weggebracht werden, kreeg burgemeester Desoutreaux de opdracht om een aantal mannen als gijzelaar aan te duiden. De burgemeester wou dit in geen geval doen. Hij besliste om zichzelf beschikbaar te stellen en als ze er nog meer wilden dan moesten de Duitsers maar zelf kiezen. Er werd gevraagd of er wapens in Oradour aanwezig waren. Het antwoord hierop was dat er alleen een aantal jachtgeweren waren. Er werd medegedeeld dat ze aan de hand van huiszoekingen zouden zoeken naar verborgen wapens en als deze niet werden gevonden zouden ze vrijgelaten worden.
4.3 Wat gebeurde er om half vier?
De persoon die daarvoor naar wapens had gevraagd, gaf het bevel aan zo’n tweehonderd mannen dat ze tegen de gevels moesten gaan staan in drie rijen. Er werden machinegeweren geladen en ondertussen werd er gespannen afgewacht. Vrouwen en kinderen werden naar de plaatselijke kerk gebracht.
4.3.1 Waren de gedachten van de dorpelingen nog steeds dezelfde om half vier?
De sfeer sloeg meteen om. De mannen wisten niet of ze doodgeschoten zouden worden of niet en waarom. Ze wisten ook niet wat er ging gebeuren met de vrouwen en kinderen die naar de kerk waren gebracht. Ook de sfeer bij de vrouwen werd heel anders. Ze werden angstig en onzeker.
4.4 Welke gebeurtenissen volgden na half vier in het dorp?
Na een tijdje draaiden de mannen zich om van de gevels. Als gevolg hiervan werden de mannen opgedeeld in zes groepen. Hierdoor hadden de Duitsers een betere controle over de mannen. De groepen werden in verschillende richtingen gestuurd. Deze groepen van mannen werden elk in een afzonderlijke schuur of ruimte gedreven. In deze ruimtes werden machinegeweren opgesteld.
De mannen begonnen zenuwachtig te worden en de hitte hielp ook niet. Sommige wilden gaan zitten op hooibalen die in de schuren lagen maar dit werd niet toegestaan door de Duisters.
Kaart van het dorp (Jutte,2009)
Niet alleen de mannen, maar ook de vrouwen werden zenuwachtig. Zeker toen een aantal soldaten een grote kist in de kerk bracht. Deze kist werd in het midden van de kerk geplaatst. Uit de kist kwamen verschillende draden.
Om exact vier uur werd een luide knal gehoord. Vlak hierna begonnen de machinegeweren te schieten op de mannen. Er werd eerst op de benen geschoten zodat ze niet zouden kunnen ontsnappen. Er werd geroepen van pijn en angst. Dit geluid kwam boven het geluid van de schoten uit. Al deze geluiden konden de vrouwen en kinderen tot in de kerk horen.
Ongeveer zestig mannen, de grootste groep, was ondergebracht in de schuur van Laudy. Hier werden de mannen die nog leefden in de nek geschoten door de Duitsers. Nadat ze deze fatale schoten hadden gegeven, werden alle lichamen afgedekt met stro en hout dat werd in brand geschoten. Terwijl de huizen afbrandden werden nog een paar overlevenden neergeschoten door de Duitsers.
Terwijl de schuren verbrand werden, ontplofte de kist in de kerk. Er hing een dikke rook en er ontstond paniek. Onder druk van de vrouwen en kinderen ging de deur van de kerk kapot. Daar stonden de Duitsers met geweren die op de mensen schoten.
De Duisters schoten op alles wat nog bewoog en legden ook daar stro en hout over de lichamen wat ze daarna in brand staken.
Er werden die dag honderden vrouwen en kinderen afgeslacht. Het jongste kind dat die dag werd vermoord, was nog geen week oud.
Een tijd later werd wat er nog overgebleven was in brand gestoken. Niemand mocht als getuige in leven blijven dus zochten de Duitsers naar overlevenden. In de Namiddag stopte in Oradour een tram met een paar bewoners. Slechts ‘?n van hen genaamd Chalard, stapte uit maar werd meteen neergeschoten en in de rivier gegooid.
De tram werd teruggestuurd samen met de overige passagiers. De tweede tram kwam aan om 19:30 uur waar twintig mensen van Oradour in zaten. Even werd er gedacht dat ze ook vermoord zouden worden maar ze werden toch vrijgelaten en teruggestuurd naar Limoges. De Duisters besloten weg te gaan nadat ze het dorp geplunderd hadden. Ze kwamen twee dagen later weer terug om twee grote massagraven te graven. Iets daarna kwamen er nog een paar officieren om de effectiviteit van de operatie in kaart te brengen. De overige inwoners die die dag niet in Oradour waren, bleven verslagen achter en hadden de taak om de overleden bewoners te identificeren.
Die dag zijn er 642 mensen afgeslacht waaronder 245 vrouwen, 207 kinderen en 190 mannen. En alle 328 gebouwen werden vernield.
‘
5 Overlevenden
Er waren natuurlijk de overlevenden die die dag niet in het dorpje aanwezig waren, maar daarnaast waren er toch een handvol overlevenden die alle gebeurtenissen met hun eigen ogen gezien hebben.
5.1 Hoeveel overlevenden waren er?
Vijf mannen en ‘?n vrouw hebben de terreur overleefd. Alle overlevende mannen kwamen uit de schuur van Laundy. E??n van deze mannen is nu nog steeds in leven : Robert H??bras. Hij was toen negentien jaar oud en heeft later een boek geschreven over de gebeurtenissen die hij met eigen ogen heeft gezien en heeft meegemaakt.
Robert H??bras is een belangrijke ooggetuige. Hijzelf lag onder de slachtoffers van de machinegeweren. Terwijl de Duitsers het nekschot afvuurden bij diegene die nog leefden, hield hij zich voor dood. Ondanks het feit dat hij toch gewond raakte door een schot, hield hij zich zo stil mogelijk. Toen ze klaar waren met schieten, staken de Duitsers alles in brand en toen H??bras het vuur dichter voelde komen besloot hij zijn kans te wagen en vluchtte hij via de achterzijde van de schuur weg. Tijdens zijn vlucht hoorde hij Franse stemmen die hij herkende. Dit bleken vier andere vrienden te zijn. Drie van de vier waren gewond maar ze wisten zich allemaal in veiligheid te brengen. Eerst kwamen ze door een gat in de muur in een andere schuur terecht waar ze zich verscholen op de hooizolder. Terwijl ze daar zaten, kwamen er twee SS-mannen ook die schuur in brand steken. Ze bleven zitten tot de mannen weg waren en daarna vluchtten ze via een buitendeur naar de voorzijde. Verder stonden een paar grote konijnenhokken waarin ze zich verstopten. Na de aanslagen bleek dat zij de enige vijf mannen waren die ontsnapt waren uit de schuur van Laudy en tevens de enige van alle mannen die het bloedbad hadden overleefd.
De enige overlevende vrouw was Marguerite Rouffanche. Ze was toen zevenveertig jaar oud en is later op negentigjarige leeftijd gestorven.
Ze vertelde dat er om 14:00 uur een Duitse soldaat in haar huis stond die haar en haar familie verplichtte om naar het marktplein te gaan. In de kerk zag ze hoe ‘?n van haar dochters vermoord werd. Toen de kist ontplofte liet ze zich vallen en hield ze zich zo stil mogelijk.
Doordat er zo’n dikke rook was, wist Mevrouw Rouffanche zich te verstoppen achter het altaar. Later kon ze met behulp van een knielbankje naar het kerkraam klimmen zodat ze kon ontsnappen. Achter haar volgde nog een vrouw met haar kindje in haar armen maar deze werden neergeschoten en stierven. Mevrouw Rouffanche sprong gewond uit het raampje en verstopte zich gedurende twaalf uur tussen de erwtenplanten.
‘
6 Hoe werd het dorp teruggevonden?
De Duitsers zorgden ervoor dat, v’?r ze alle huizen in brand staken, ze geplunderd werden. Tegen de avond stonden er nog twee huizen rechtop in het noordoosten van het dorpje. In ‘?n van de twee huizen werd een orgie aangericht. Dit huis was ook voorzien van een goede wijnkelder die leeggedronken werd door de soldaten. Zondag om elf uur ‘s morgens staken ze uiteindelijk deze laatste twee huizen in brand en vertrokken.
Het eerste wat de overgebleven burgers te zien zagen op zondag 11 juni, waren de zwarte gevels en uitgebrande auto’s. Er lagen verschillende zwarte, verbrande lijken in de huizen en gebouwen. In de biechtstoel werden twee kinderen gevonden. Deze zaten hand in hand met kapot geschoten beentjes. Ook in de waterput werden vier kinderlichamen gevonden. Dit zijn een paar van de vreselijke taferelen die aangetroffen werden. E??n van de bewoners was de vader van Robert H??bras, ‘?n van de weinige overlevenden. Deze zei dat hun afschuw met geen woorden te beschrijven was en dat het dorpje omringd was door de stank van verbrand vlees.
Mevrouw Rouffanche werd in de namiddag gevonden. Ze kwam te weten dat ze de enige overlevende uit de kerk was. Ze was die ene dag haar twee kinderen, haar kleinkind en haar man verloren. Ook de mannen werden gevonden maar ‘?n van hen, Mr. Poutaraud, overleed terwijl hij zich verstopte. Zijn lichaam werd die dag gevonden.
Om hun daden te maskeren kwamen de SS1 op maandag weer om twee massagraven in te richten. De overgebleven bevolking kwam er achter dat dit zo slecht gedaan was waardoor de meeste lichamen niet ge??dentificeerd konden worden om ze te bergen. Elke avond werden de vele stoffelijke resten, die ze in de dag verzameld hadden, opgeslagen in een tijdelijke kapel. Deze resten werden later begraven op het kerkhof. Alle lichamen werden geteld en zo kwamen ze te weten dat er 642 mensen vermoord werden.
1 SS: bewakingseenheid
Alle 328 gebouwen waren verwoes ; de overgebleven gevels met verschillende openingen waar ooit ramen hadden gezeten.
Een paar van de bekendste voorwerpen zijn de gesmolten klepel van de klok uit de kerk, de verroeste auto van de dokter die nog steeds op het plein staat, de biechtstoel waar twee kinderlijken aangetroffen werden en dan waren er natuurlijk ook de voorwerpen van de bewoners die de brand overleefd hadden.
‘
7 Wat werd er gedaan uit eerbetoon voor de slachtoffers?
Het was op bevel van generaal Charles de Gaulle dat het vernielde dorp moest blijven staan, zoals men het aangetroffen had. Alleen de gevaarlijk uitstekende gevels werden afgebroken en het puin en afval werd weggedaan. Het oude dorp werd, met op het plein de uitgebrande auto van de dokter, een levend monument. Het was niet alleen een monument maar ook een duidelijk teken voor de toekomstige en huidige generaties dat zoiets nooit meer mag gebeuren.
Naast het vernielde en oude dorp werd een nieuw dorp opgebouwd dat bewoond werd vanaf 1953. Alle gevels en luiken van de nieuwe huizen werden grijs geschilderd ter nagedachtenis aan de verschrikkelijke gebeurtenissen. Het enige wat tot op heden nog heel en in gebruik is, is het kerkhof waar verschillende voorwerpen, monumenten en graven te vinden zijn.
In 1999 hebben ze bij de ingang een ondergronds museum ingericht. Het museum heet Centre de la M??moire. Het dorp zelf wordt nog heel vaak bezocht door toeristen. Men zegt dat het een akelig gevoel geeft als je in dit dorpje rondloopt.
‘
8 De juridische uitspraak na de gebeurtenissen in Oradour-sur-Glane.
8.1 Wat was de juridische uitspraak in 1953 in Bordeaux?
Meteen na de oorlog is er een onderzoek opgestart en is er vastgesteld geweest dat ook een paar Fransen betrokken waren die afkomstig waren uit Elzas-Lotharingen. Deze Fransen waren ofwel vrijwillig in dienst getreden in het Duitse leger ofwel gedwongen.
Het proces zelf tegen de daders van de massamoord begon in 1953 in Bordeaux. Onder druk vanuit de Elzas kregen 13 van de 22 beschuldigden (uit de Elzas) een dag voor de uitspraak amnestie verleend. Dit was volgens het gerecht als teken van eenheid van Frankrijk. Er werd verwacht dat de straffen zouden liggen tussen de doodstraf en levenslang maar het liep toch anders dan verwacht. In Elzas Lotharingen was er zo goed als zeker van dat het voor de Fransen ging om een gedwongen deelname in het Duitse leger, maar dit was natuurlijk niet zo.
Op vrijdag 13 februari 1953 waren de uitspraken bekend. Het gerecht besloot dat een Duitse adjudant en een sergeant uit de Elzas de doodstraf kregen. De rest kreeg vrijheidsstraffen1. Deze vrijheidsstraffen werden daarna omgezet in een amnestieregeling. Hierdoor konden de beschuldigden diezelfde dag al vrij rond lopen. Volgens het gerecht waren ze al voldoende gestraft met hun voorarrest.
8.2 Wat was de reactie van de inwoners na de eerste juridische uitspraken?
Niets anders dan woede was er in Limoges en natuurlijk onder de overlevenden van Oradour. Het dorp had ervoor 2 monumenten, het L??gion d’Honneur en het Croix de Guerre, gekregen van de Franse overheid. Deze monumenten werden door de burgemeester, Meneer Fougeras, teruggegeven. Ook de families van de slachtoffers wilden het staatsmonument voor de as van de slachtoffers niet aannemen.
1 Vrijheidsstraffen: beperkte vrijheid, je mag niet meer gaan en staan waar je wil
Ze zamelden allemaal geld in en kochten zelf een monument om op de begraafplaats te zetten. Ondanks dat ze geen geld meer uit de staatskas zouden ontvangen brak Oradour alle banden met de Franse regering. Pas tijdens de herdenking op 10 juni 1994 vond er een langzame verzoening plaats. Dit kwam waarschijnlijk ook doordat deze herdenking werd bijgewoond door de voormalige Franse president, Fran??ois Mitt??rand.
8.3 Wat was de juridische uitspraak in 1983?
Er kwam een nieuw proces in 1983 maar ditmaal werd het proces gevoerd in Berlijn. De veroordeelde was de voormalige luitenant Heinz Barth. Het proces begon op 25 mei. De vijf mannen die de massamoord overleefd hadden, waren aanwezig tijdens deze rechtszitting. Deze mannen moesten hun verschrikkelijke verhalen opnieuw vertellen. Er was geen enkel spoor gevonden van wapens en er waren ook geen verzetsstrijders in het dorp. Meteen en zonder spijt beschuldigde Barth zijn commandant Dieckmann. Hij zei dat Dieckmann alle orders gaf en dat hij en zijn manschappen die alleen maar uitvoerden. Hij werd al op 12 februari 1953 ter dood veroordeeld maar hij werd pas opgepakt op 14 juni 1981. Op 7 juni 1983 kreeg hij de uitspraak vanuit de rechtbank in Berlijn. Deze uitspraak was dat hij levenslang kreeg. Zijn reactie hierop was dat hij alleen spijt had dat hij het opgroeien van zijn kleinkinderen niet zou meemaken.
Ondanks de uitspraak werd Heinz Barth na 16 jaar gevangenschap vrijgelaten. Dit kwam vanwege gezondheidsredenen. Hij had een hoge bloeddruk en diabetes. Ook had hij een been verloren tijdens de Tweede Wereldoorlog, net na Oradour- sur ‘ Glane, wat hij voor het aanvechten van zijn arbeidsongeschiktheidsuitkering. Heinz overleed aan kanker op 86-jarige leeftijd in Berlijn.
Commandant Dieckmann is op 29 juni 1944 overleden door een scherf van een granaat die in zijn hoofd sloeg. Men zegt dat er na de gebeurtenissen in Oradour meteen een Duitse krijgsraad is geweest waarvan nooit bekend is geworden wat de strafmaatregel was maar hier is men niet zeker van.
Divisiecommandant Heinz Lammerding werd ter dood veroordeeld voor de moord op de 99 Fransen in Tulle, door de Franse rechtbank. Deze straf is nooit uitgevoerd omdat hij op 13 januari 1971, op 66 jarige leeftijd stierf aan kanker.
8.4 Recente onderzoeken en rechtszaken.
Ondertussen zijn er heel wat nieuwe ontwikkelingen in de zaak van Oradour-sur-Glane. Zo zijn er nog verschillende onderzoeken en rechtszaken opgestart.
8.4.1 Onderzoek in 2011.
Meer dan 67 jaar na de gruwelijke gebeurtenissen in Oradour werd er opnieuw een onderzoek opgestart. Deze nieuwe ontwikkeling werd bekendgemaakt op 5 december 2011. Dit onderzoek is na de veroordeling van John Demjanjuk opgestart. Deze zou veroordeeld zijn voor medeplichtigheid aan moord ten tijde dat hij een bewaker was in het vernietigingskamp Sobibor. Hier waren akten van de Oost-Duitse geheime dienst Stasi bij betrokken.
Ze hebben het onderzoek gestart naar aanleiding van een tip van historici. Deze tip ging over de Stasi-documenten. Hierin stonden bewijzen over de slachtpartij in Oradour.
Het onderzoek heeft geleid tot zes verdachten die aan de moordpartijen hebben meegeholpen. Twee hiervan ontkenden dat ze hieraan meegedaan hadden en de andere vier konden geen verklaring afleggen door gezondheidsproblemen. Het moeilijkste zou zijn om uit te zoeken hoeveel ze ervan wisten en wat hun aandeel was in deze aanslag.
8.5 De rechtszaak in 2014
Op 8 januari 2014 werd er bekendgemaakt dat ‘?n van de zes verdachten van 2011 voor de rechtbank in Frankrijk moest verschijnen. De man heet Werner C. en was een 88-jarige Duitser die werd beschuldigd van moord op 25 personen en medeplichtigheid aan moord op honderden slachtoffers in Oradour.
Als verdediging stelt zijn advocaat dat Werner C. wel degelijk aanwezig was in het dorp maar dat hij niets te maken had met de moorden. Werner C. zelf beweerde steeds dat hij de wacht hield bij de voertuigen.
Op 9 december 2014 is er beslist geweest om Werner C. niet te vervolgen omdat er geen effectieve bewijzen waren dat hij actief deelgenomen had aan de moorden.
8.5.1 De laatste overlevende SS’er
Op 16 februari 2015 heeft het Franse tijdschrift ‘Paris Match’ de laatste overlevende SS’er gevonden.
George Ren?? Boos is een Fransman en had vrijwillig dienst genomen bij de SS-divisie. In 1953 werd hij tijdens het proces in Bordeaux ter dood veroordeeld maar deze straf werd al een jaar later veranderd in levenslange dwangarbeid. Deze straf hield geen stand want in 1959 werd hij vrijgelaten en iets later vluchtte hij.
Inmiddels is de 99-jarige Boos teruggevonden in Duitsland. Eerst wou hij niet praten maar uiteindelijk stemde hij toch toe. Het interview is een klein stukje gefilmd en hierin zegt hij dat hij een pact gesloten had met de voormalige rechter, Marcel Nussy-Saint-Sa??ns, in Bordeaux. Dit pact betekende een strafvermindering op voorwaarde dat Boos zou zwijgen over de gebeurtenissen. Dit was door de rechter afgesproken ‘uit respect voor de overlevenden’, maar inmiddels weten we dat deze uitspraak onder druk van de Elzas tot stand kwam.
Een andere vraag was wie de kerk van Oradour opgeblazen had. Boos beweerde dat zijn compagnie geen explosieven had. Hij wist niet of de explosieven kwamen van de Waffen-SS of van binnenuit.
In het begin van het interview zei Boos dat hij zijn schuld heeft afgelost en dat ze het verleden moesten laten rusten. In tegenstelling tot deze uitspraak heeft hij toch een uur lang gepraat over de gebeurtenissen in het dorp.
‘
9 Herdenkingen
In september 2013 bezochten de Duitse president, Joachim Gauck en de Franse president, Fran??ois Hollande het dorpje als teken van herdenking. Gauck was het eerste staatshoofd van de Bondsrepubliek die het verwoeste dorp bezocht. Ook op 10 juni 2014, zeventig jaar na de gruweldaden, herdacht de Franse premier, Manuel Valls de slachtoffers. Hij vond dat Oradour als waarschuwing moest beschouwd worden om de ideologie van de dood niet te laten verdergaan.
De grijze gevels van het nieuwe dorp hebben als functie herdenking van de slachtoffers. Maar ook de bezoeken aan het dorpje door anderen is een vorm van herdenking.
10 Conclusie
Uit mijn onderzoek kan ik concluderen dat de gevolgen heel slecht waren voor Oradour-sur-Glane. Niet alleen het dorp was verwoest maar ook het merendeel van de mensen die er woonden zijn op een gruwelijke manier vermoord. De rest van de voormalige inwoners hebben hun familie en vrienden op een afschuwelijke manier verloren en deze gebeurtenis zit in het geheugen gegrift. Ook de huidige inwoners en de rest van de wereld zal deze gebeurtenis niet vergeten.
Ook op economisch niveau heeft dit hen niet goedgedaan. Door de onverwachte uitspraken zijn in 1953 alle banden verbroken met de Franse regering waardoor ze geen geld meer ontvingen via de staatskas.
Een tweede conclusie is dat de exacte aanleiding nooit zal gevonden worden. De aanleiding van het voorval die in dit onderzoek en vele andere vermeld wordt, zal alleen kunnen vermoed worden. Hierdoor zullen vele slachtoffers het hoofdstuk nooit kunnen afgesloten hebben.
Nog een negatief besluit is dat er slecht twee daders een correcte straf hebben gekregen. Verschillende mensen waren terecht ontevreden en teleurgesteld door het politiek machtsspel. Ik heb ook de indruk dat niemand van de daders spijt had van wat hij gedaan heeft.
Door de geslaagde landing van de geallieerden in Normandi??, ging het verschrikkelijke gebeuren bijna aan de wereld voorbij. Toch wordt de herinnering aan het bloedbad levend gehouden door de overgebleven ru??nes.