Edmond Halley was een Engelse wetenschapper die vooral bekend is voor het voorspellen van de baan van een komeet die later naar hem is vernoemd. Hoewel hij vooral wordt herinnerd als een astronoom, maakte hij ook belangrijke ontdekkingen op het gebied van geofysica, wiskunde, meteorologie en natuurkunde.
Halley werd geboren 8 november 1656, in Haggerston, Shoreditch, Londen, Engeland. Zijn vader was een rijke seriemaker en eigenaar. Halley kreeg in eerste instantie thuis onderwijs voordat hij naar St. Paul’s School vertrok, waar hij uitblonk in wiskunde en astronomie.
Halley ging naar Queen’s College, Oxford, in 1673, toen hij 17 jaar oud was. Hij bracht Edmond Halley
een grote collectie astronomische instrumenten,
die hij van zijn vader had gekregen, mee. Hoewel hij nog steeds niet afgestudeerd was, werd hij een beschermeling van John Flamsteed, de Koninklijke Astronoom. Halley deed belangrijke observaties in Oxford, zoals een maansverduistering op mars, en de gepubliceerde artikelen over het zonnestelsel en op zonnevlekken.
Halley stopte zijn studies in 1676 en zeilde naar St. Helena in de Zuid-Atlantische Oceaan. Hij beschreef 341 sterren in het zuidelijk halfrond en ontdekte een groep sterren in Centaurus. Hij deed de eerste waarneming van een Mercuriusovergang (het passeren van Mercurius voorbij de zon) en hij realiseerde zich dat gelijkwaardige Venusovergang kan worden gebruikt om de grootte van het zonnestelsel te meten. Tijdens de reis, verbeterde hij ook de sextant (een meetinstrument om de locatie te bepalen).
Halley publiceerde zijn sterrencatalogus in 1678en bevestigde hiermee dus weer zijn status als astronoom. Koning Charles II beveelde Oxford Halley een Master of Arts titel te geven. Halley werd ook gekozen als lid van de Royal Society. Met een leeftijd van 22 jaar was hij een van de jongste leden.
Royal Society
De jaren erna heeft Halley veel gereisd en observaties gedaan. In 1680 zag hij een komeet in Parijs en werkte samen met Giovanni Cassini om zijn baan te bepalen. In 1684 bezocht Halley, samen met collega-Royal Society leden Christopher Wren en Robert Hooke, Isaac Newton om theorie??n over de beweging van de planeten te bespreken. Newton liet zijn berekeningen zien. Halley haalde Newton over om zijn studies uit te breiden en om hem deze aan te laten passen. Halley betaalde alle uitgaven, corrigeerde de bewijzen zelf, en liet ze in samenwerking met Newton in de “Philosophiae Naturalis Principia Mathematica” (“Wiskundige Principes van de Natuurlijke Filosofie”, vaak aangeduid als de “Principia”) afdrukken in 1687. Philosophiae Naturalis Principia Mathematica
In 1704, werd Halley benoemd tot de Savilian hoogleraar Meetkunde in Oxford (de belangrijkste meetkundige). Hij ging verder met het observeren van de sterren en publiceerde uiteindelijk: “Een Synopsis van de Astronomie van Kometen” in 1705. In dit werk toonde hij aan dat er bij de komeet die waargenomen was in de jaren 1456, 1531, 1607 en 1682 een vast verband bestond in de jaren dat het terugkeerde. Hij voorspelde dat het zou terugkeren in 1758.
In 1716 bedacht Halley een methode voor het observeren van overgang van Venus over de schijf van de zon, om zo de afstand tussen de aarde en de zon te bepalen. In 1718, door het vergelijken van de sterrenposities met gegevens die door de Griekse filosoof Ptolemaeus waren verzameld, concludeerde hij dat de sterren bewegen.
Halley overleed op 14 januari 1742, in Greenwich, Engeland. Hij heeft het niet overleefd om de terugkeer van wat later werd uitgeroepen tot de komeet van Halley, op eerste kerstdag in 1758, te zien.
Halleys Komeet
In 1705 publiceerde Engels astronoom Edmond Halley de eerste catalogus van de banen van 24 kometen. Uit zijn berekeningen bleek dat kometen waargenomen in 1531, 1607 en 1682 zeer vergelijkbare omloopbanen hadden. Halley dat dit een komeet was die elke 76 jaar terugkeerde en hij voorspelde de terugkeer van komeet in 1758. Hij had dit zelf nooit meer gezien omdat hij eerder gestorven was, maar uit eer werd de komeet naar hem vernoemd.
Eerdere passages van de komeet Halley werden later berekend en getoetst aan historische verslagen van de waarnemingen van de komeet. Sommigen hebben gespeculeerd dat een komeet waargenomen in Griekenland tussen de 467 en 466 voor Christus de komeet Halley zou kunnen zijn geweest. Echter, de algemeen aanvaarde datum voor zijn vroegste verschijning, die werd beschreven door Chinese astronomen, Halleys komeet
was in 240 voor Christus. De dichtste nadering van Halley met de aarde vond plaats op 10 april 837, op een afstand van slechts 0,04 astronomische eenheden (AE; 6.000.000 km). Het was de grote, heldere komeet die zes maanden voor de Normandische verovering van Engeland in 1066 werd gezien en is daardoor ook afgebeeld in het tapijt van Bayeux. Zijn passage in 1301 zou de Ster van Bethlehem geweest zijn. De komeet kwam om en nabij elke 76 jaar langs, maar de invloed van de zwaartekracht van de planeten op de baan van de komeet heeft ervoor gezorgd dat de omlooptijd varieert van 74,5 tot iets meer dan 79 jaar. Tijdens de terugkeer van de komeet in 1910, passeerde de aarde de staart van Halley, een sliert van stof van Halleys komeet op het tapijt van Bayeux.
miljoenen kilometers lang. Dit had gelukkig geen gevolgen.
In 1986 wachtte de wereld vol nieuwsgierigheid op een nieuwe passage van de komeet. Astronomen brachten de komeet in beeld met de 200-inch Hale telescoop in het Palomar Observatory in Californi??, op 16 oktober 1982. Destijds bevond de komeet zich nog rond de baan van Saturnus.
Vijf satellieten vlogen langs de komeet in maart 1986: twee Japanse (Sakigake en Suisei), twee Sovjetse (Vega 1 en Vega 2), en een satelliet van de ESA (Giotto) die slechts op 596 km kwam van de komeet. Close-up beelden van de komeet, gemaakt door Giotto, toonden een donker aardappelvormig object met afmetingen van ongeveer 15 ?? 8 km. Zoals verwacht bestond de komeet uit een mengsel van water en rotsachtige (silicaat) en koolstof-rijke (organische) stoffen. Ongeveer 70 procent van het oppervlak is bedekt met een donkere isolerende “korst” dat ijs verhindert weg te glippen, maar de overige 30 procent was actief en produceerde enorme, lichte staarten van gas en stof. De korst bleek erg zwart te zijnen stuurde daarom weinig zonlicht terug de ruimte in. De donkere ondergrond zorgde ervoor dat de temperatuur van het oppervlak ongeveer 87 ?? C was.
Komeet van Halley wordt verwacht terug te keren naar het binnenste zonnestelsel in 2061.