In dit hoofdstuk komen verschillende onderwerpen aan bod. Allereerst wordt de situatieanalyse besproken. In dit onderdeel zal een algemene omschrijving plaatsvinden van de stichting Gemiva-SVG Groep en woonlocatie ‘t Getij, de locatie waarvoor dit onderzoek uitgevoerd wordt. Vervolgens wordt de probleemanalyse ge??ntroduceerd waarin het vraagstuk van de opdrachtgever naar voren komt en het wordt uitgediept. Tot slot staat beschreven wat de relevatie is voor de maatschappij, de opdrachtgever en het beroep.
Situatieanalyse
De Gemiva-SVG Groep
Het ontstaan van de Gemiva-SVG Groep vond plaats op 20 juni 1997. Oorzaak hiervan was het samengaan van de Stichting Gemiva en de Stichting SVG. De Stichting Gemiva richtte zich op voorzieningen voor kinderen en volwassenen met een verstandelijk handicap. SVG deed dit in eerste instantie ook, maar door uitbreiding en fusies maakte ze een flinke groei door. Dit leidde tot een stichting die zowel mensen met een verstandelijk handicap als met een lichamelijk handicap ondersteuning bood. Door het ‘?n worden van Gemiva en SVG zijn alle doelgroepen en verschillende werkvormen samengekomen bij de Gemiva-SVG Groep (Gemiva-SVG Groep, z.d.). Het streven van de nu gefuseerde stichtingen, is om mensen met een handicap de ondersteuning te bieden die zij nodig hebben.
Visie en waarden
De Gemiva-SVG Groep (2013) beschrijft in haar visie en waarden de kern waaruit de medewerkers dienen te werken. Zo ondersteunen ze mensen die (nog) niet capabel zijn om op eigen kracht kunnen functioneren in de samenleving. Tevens wordt er bijgedragen aan een zo goed mogelijk leven van de mensen die ondersteunt worden. Volgens de stichting bestaat dat uit:
1 Het hebben van zo veel mogelijk regie over het eigen leven;
2 Leven in contact met anderen;
3 Het hebben van een plek waar je jezelf kunt zijn;
4 Het vragen en krijgen van hulp bij dingen die je (nog) niet kunt;
5 Het kunnen gebruiken van je talenten.
Het vertrekpunt van de stichting is de vraag van de mensen die ondersteunt worden. De ondersteuning wordt vormgegeven door het persoonlijke contact tussen de zorgvrager, zijn netwerk en de medewerkers van Gemiva. Ieder mens is uniek en heeft andere mogelijkheden en beperkingen. Hierdoor wordt er op veel verschillende manieren en met wisselende intensiteit gewerkt. Dit wordt gedaan als aanvulling op en samen met persoonlijke netwerken en andere professionals.
De stichting heeft veel ervaring in het begeleiden en ondersteunen van mensen met een verstandelijke beperking, een lichamelijke beperking of niet-aangeboren hersenletsel. Mocht het nodig en mogelijk zijn, is de Gemiva ook bereid zich in te zetten voor mensen die om een andere reden ondersteuning nodig hebben.
De vier waarden waar vanuit wordt gewerkt luiden als volgt:
1 verantwoordelijk
2 gastvrij
3 oplossingsgericht
4 betrokken
‘t Getij
‘t Getij is een woonlocatie van de Gemiva-SVG Groep en is gevestigd in Oude-Tonge. De locatie is in november 2013 geopend en in gebruik genomen door de stichting. Het gebouw bestaat uit een boven- en benedenverdieping en heeft plek voor twintig cli??nten. Op de benedenverdieping bevinden zich zes appartementen voor mensen die zowel een lichamelijke als verstandelijke beperking hebben. Op dit moment woont er op de begane grond ook ‘?n cli??nt die alleen een lichamelijke beperking heeft. Alle mensen van de benedenverdieping zijn rolstoelafhankelijk.
De bovenverdieping beschikt over veertien appartementen. Hier wonen de cli??nten met een verstandelijke beperking. Het niveau van deze bewoners is zeer vari??rend.
Voor beide verdiepingen geldt dat er sprake is van een gezamenlijke woonruimte, ‘het trefpunt’, genoemd. Hier kunnen de bewoners bijvoorbeeld samen komen om te eten, tv te kijken of gewoonweg samen te zijn.
Probleemanalyse
In deze fase komt de probleemanalyse aan bod. Door middel van deze analyse wordt het probleem verder uitgediept.
Voordat ‘t Getij in gebruik werd genomen, was er ‘Woonlocatie de Washingtonstraat’. Dit was ook een woonvoorziening van de Gemiva-SVG Groep, midden in het dorp Oude-Tonge gevestigd. Hier woonden tien cli??nten die allemaal een licht verstandelijke beperking hadden. Het niveau was vrijwel hetzelfde en de begeleiding daardoor vrij eenvoudig. De locatie was kleinschalig en overzichtelijk. De woning bestond uit 2 onder 1 kap woningen die met elkaar verbonden waren.
In november 2013 werd woonlocatie ‘t Getij in gebruik genomen. De Washingtonstraat werd gesloten en de bewoners moesten mee verhuizen. Alle (op ‘?n na) cli??nten zijn uiteindelijk mee verhuisd naar ‘t Getij. Voor ‘?n cli??nt is er een andere woning gezocht omdat ‘t Getij geen geschikte locatie voor haar was. ‘t Getij is veel groter, de woonlocatie beschikt over 20 appartementen verdeeld over twee verdiepingen. Dit betekende dat er ook nog elf andere cli??nten op de nieuwe locatie bijkwamen. Het afgelopen jaar was dan ook eigenlijk alleen maar een jaar van wennen. Wennen aan het nieuwe gebouw, wennen aan elkaar en wennen aan de nieuwe begeleiding. Nu, ongeveer een jaar later, heeft iedereen zijn of haar draai gevonden.
Sinds een paar maanden is er dan ook meer oog voor de normale dagelijkse dingen. De behoefte die de cli??nten hebben met betrekking tot seksualiteit horen hier ook bij. Men weet dat bij enkele cli??nten behoeften spelen, maar tot op heden wordt er door de begeleiding nog niets mee gedaan. Door de beperking in de verstandelijke vermogens kunnen mensen met een verstandelijk handicap moeilijker hun gevoelens verwoorden. Zij zijn daarmee sterker afhankelijk van de interpretatie van hun gedrag door hulpverleners, ouders en partners (Heemelaar, 2013). De begeleiders weten niet goed wat ze met de seksualiteitsbehoeften van de cli??nten aan moeten.
Om de situatie te verduidelijken, zullen hieronder een tweetal voorbeelden genoemd worden.
Allereerst bevindt zich onder de twintig bewoners, zoals eerder vermeld, ‘?n iemand met alleen een lichamelijke beperking. Er zijn vele oorzaken en vormen te benoemen van lichamelijke beperkingen. De drie belangrijkste oorzaken zijn: spierziekte, spina bifida en spasticiteit (CrossOver, 2012). In het geval van deze bewoonster is er sprake van spasticiteit. Dit houdt in dat bepaalde spieren voortdurend worden geprikkeld. Een kleine
extra prikkel zorgt er voor dat de spieren zonder dat de persoon dat wil nog meer samentrekken. Deze spierspanning treedt vooral op wanneer iemand met iets bezig is of van plan is iets te gaan doen en bij opwinding of andere emoties (CrossOver, 2012).
Bij de bewoonster van ‘t Getij doen zich problemen voor wanneer zij wil vrijen met haar vriend. Haar partner heeft een licht verstandelijke beperking. Vanwege de spasticiteit krijgen ze het samen niet voor elkaar om geslachtsgemeenschap te hebben, terwijl hier wel grote behoefte naar is. Een aantal begeleiders is hier van op de hoogte, maar doet er verder niks mee. Het wordt bijvoorbeeld afgedaan met: ‘Ik ga ze niet helpen om hem er in te stoppen’. Er wordt niet gekeken naar verdere mogelijkheden en er wordt ook geen informatie gegeven. Het probleem wordt via deze manier ontweken.
Het tweede voorbeeld is dat van een mannelijke verstandelijk beperkte bewoner. Er is bij deze man een zeer grote behoefte naar het hebben van iets bij zijn geslachtsdeel wanneer hij in bed ligt. Zo vraagt hij bijvoorbeeld naar een warme kruik of een knuffelbeer. Een aantal begeleiders geeft hier aan toe en de anderen moeten er niets van hebben. Er worden geen gelijke lijnen getrokken en er wordt ook niet gekeken naar de vraag achter de vraag.
Naar aanleiding van bovenstaande casussen blijkt dat er geen juiste ondersteuning wordt geboden bij seksuele behoeften. Het is voor verschillende partijen echter belangrijk dat dit wel wordt gedaan. In de volgende drie hoofdstukken zal de relevantie dan ook worden toegelicht.